De Tweede Kamer behandelt donderdag de ”persbrief” van minister Plasterk. In de brief vermijdt de minister het onderwerp zorgvuldig, maar voor congreszalen wil hij het wel erkennen: het belang van een sterke publieke omroep weegt in zijn optiek op tegen de concurrentievervalsing die ervan uitgaat.Dagbladuitgevers en omroepen dingen inderdaad op een ongelijk speelveld naar de aandacht van de mediaconsument en dus de aantrekkelijkheid voor de adverteerder. De gedeeltelijke bekostiging van de omroep uit STER-inkomsten heeft een negatieve invloed op de advertentievolumes en -tarieven in de dagbladsector.

De STER onttrekt jaarlijks circa 200 miljoen euro aan de omzet van commercieel opererende mediaondernemingen. Logisch is dat niet: de overheid sluit een prestatieovereenkomst met de publieke omroep en zou deze publieke opdracht dus ook gewoon uit de rijksbegroting moeten betalen.

Dagbladuitgevers zijn -in weerwil van de beeldvorming- niet tegen een publieke omroep. Wel zou de overheid oog moeten hebben voor de concurrentievervalsing waartoe het huidige model leidt. Vooral op de markt voor regionale kranten wordt de concurrentie van regionale omroepreclame gevoeld. De gedeeltelijke bekostiging uit advertentieverkoop gecombineerd met riante provinciale subsidies ontneemt regionale kranten de ruimte om zelf kansrijke commerciële omroepinitiatieven te ontplooien.

De voorgenomen uitbreiding van de taakopdracht van de publieke omroep met activiteiten op internet, waaronder mobiel, trekt de verhoudingen verder scheef. Dit zal consequenties hebben voor het bereik en de reclame-inkomsten van dagbladuitgevers. De concurrentievervalsing wordt versterkt door de tientallen miljoenen aan belastinggeld die de publieke omroep krijgt voor de ontwikkeling van de eigen activiteiten in de digitale omgeving. Daar kunnen dagbladuitgevers en redacties niet tegenop.

Minister Plasterk verwijst in zijn persbrief naar het progressieve persbeleid van president Sarkozy, maar onvermeld blijft diens maatregel om de reclame op de Franse publieke omroep te schrappen.

Google
Dagbladjournalistiek bepaalt vaak de agenda van andere (publieke) media of draagt zelfs in belangrijke mate bij aan de inhoud van die media. Dat is prima.

Anders ligt het wanneer er inbreuk wordt gemaakt op het auteursrecht, zoals vooral in het digitale domein in toenemende mate gebeurt. De praktische invulling die partijen zoals Google geven aan het overnemen en hergebruiken van redactionele inhoud gaat verder dan het toegestane ”deeplinken”. Dit ondermijnt de positie van de dagbladen. Het ontneemt uitgevers bovendien de mogelijkheid om de verdienmodellen te ontwikkelen die zijn vereist voor hun eigen migratie naar de digitale omgeving.

Uitgevers zijn voor de handhaving van de auteursrechtelijke bescherming van journalistieke inhoud aangewezen op het gezag van de overheid. Uitgevers ontwikkelen in internationaal verband technische innovaties die het verkeer tussen uitgevers en zoekmachine-exploitanten helpen regelen. Die functioneren alleen als hergebruikers van journalistieke inhoud het auteursrecht respecteren. Tot nu toe hebben uitgevers niet kunnen rekenen op medewerking van Google. Het is daarom belangrijk dat ook in een digitale omgeving kan worden vertrouwd op een sterk auteurs- en databankenrecht.

Overigens zijn uitgevers meer dan eens gedwongen juridische acties te ondernemen tegen overheden die knipselkranten produceren zonder daarvoor met uitgevers regelingen te treffen. Dat past de overheid niet.

Stimuleringsfonds
Minster Plasterk vindt dat de overheid op een gepaste afstand van uitgevers moet opereren, omdat de perssector als geheel een privaat terrein is. Wij delen die mening. De minister wil de sector wel beschermen en stimuleren. Daartoe behoort dan ook de verantwoordelijkheid beleidsmaatregelen te coördineren die de perssector raken - doorgaans met negatieve effecten. Wetgeving komt nu nog te veel uit de kokers van verschillende departementen (en soms uit de Tweede Kamer), zonder dat er voldoende wordt gekeken naar het totale effect.

Het is waarschijnlijk dat het politieke debat donderdag zich zal toespitsen op een verruiming van de middelen voor het Stimuleringsfonds voor de Pers. Onder de voorwaarde dat het zichzelf niet smoort in bureaucratie, kan een innovatiefonds de sector inderdaad steunen in de transitie naar het digitale tijdperk. Een matchingsysteem zoals het ministerie van Economische Zaken dat hanteert voor andere bedrijfstakken, kan bijvoorbeeld zeker effectief zijn.

Het valt helaas te vrezen dat politici de dagbladen op zijn best kruimels zullen toewerpen. Ze bewijzen liever lippendienst aan de dagbladjournalistiek dan dat ze het heilige huis van het huidige omroepbestel ter discussie stellen.

De auteurs zijn voorzitter respectievelijk algemeen secretaris van de Nederlandse Dagbladpers (NDP), de branchevereniging van dagbladuitgevers.