President Poetin was maandagmiddag in Brussel voor een ontmoeting met een aantal hoge functionarissen van de Unie, onder wie de Deense premier Rasmussen, die gedurende dit halfjaar het voorzitterschap bekleedt, aanvoerder Prodi van de Europese Commissie en buitenlandcoördinator Solana. Volgens Rasmussen hebben zij een „oprechte en openhartige” discussie gevoerd over de situatie in de Kaukasus. Dat is het diplomatieke spraakgebruik voor een stevige confrontatie.

Poetin beschouwt de oorlog in de deelrepubliek als een onderdeel van de wereldwijde strijd tegen het internationaal terrorisme. Hij drong erop aan het harde standpunt van het Kremlin te steunen. Als dat niet gebeurt, komen er meer aanslagen van het soort als de gijzeling in Moskou en de bomaanslagen in Washington en op Bali, waarschuwde het staatshoofd.

Hij benadrukte dat de rebellen in het opstandige gebied, die streven naar onafhankelijkheid, „religieuze extremisten” zijn van wie de invloed zich tot ver over de grenzen van de provincie uitstrekt. Poetin verdedigde het geweld dat hij hanteert. „Dat kun je ons niet kwalijk nemen. We betalen er zelf een hoge prijs voor”, hield hij critici voor.

Hij verklaarde verder open te staan voor onderhandelingen met Tsjetsjenen „die vrede wensen.” „Maar niet voor overleg met degenen die terreur zaaien”, voegde hij daaraan toe, waarmee hij kennelijk doelde op de door hem verketterde regering van de eind jaren negentig door de bevolking gekozen president Maschadov.

Het optreden van Rusland in Tsjetsjenië is een heikele kwestie in de relatie met de EU. Die blijft pleiten voor een politieke oplossing, via overleg. Zij vraagt tevens garanties om humanitaire hulp te kunnen verlenen aan de slachtoffers van de oorlog. Rasmussen riep er verder toe op de mensenrechten strikt te eerbiedigen.

De groenen in het Europees Parlement dringen aan op snelle onderhandelingen tussen president Poetin en de Tsjetsjeense leider Maschadov over een vredesregeling. De Europese Unie moet daarbij volgens GroenLinks-europarlementariër Lagendijk en zijn Vlaamse collega Staes fungeren als een ’platform’ of bemiddelaar.

De twee partijen bereikten tijdens hun top in Brussel een akkoord voor het slepende onderlinge geschil over Kaliningrad. Die Russische regio, die zo’n 1,5 miljoen inwoners telt, ligt na de voorgenomen uitbreiding van de EU in 2004 met Polen en Litouwen geheel ingeklemd tussen lidstaten van de Unie.

Er zijn nu afspraken gemaakt over de papieren waarover Russen moeten beschikken die vanuit Kaliningrad, via grondgebied van het verenigd Europa, naar andere delen van het land reizen of omgekeerd. Zij kunnen een zeer voordelig, wellicht gratis, en langlopend speciaal reisdocument aanvragen. Bij een eenmalig bezoek per trein is aanschaf van een vereenvoudigd transitbewijs mogelijk bij het kopen van een kaartje. Tot 1 juli 2003 geldt er een overgangsperiode, waarin Litouwen slechts beperkte grenscontroles zal verrichten.

Verder is aan Poetin een onderzoek toegezegd voor de aanleg van een hogesnelheidsspoorlijn tussen de enclave en de rest van de natie. In de toekomst hebben de mensen die kiezen voor het vervoer met de beoogde treinen, die onderweg nergens stoppen, geen enkel pasje meer nodig. Tot dusver bestaat er geen vaste verbinding.

Moskou huldigde lange tijd de opvatting dat er geen beperkingen mochten worden opgelegd aan haar onderdanen. De EU van haar kant wenste aanvankelijk een volledige visumplicht in te voeren, bedoeld om illegale immigratie te vermijden. De thans getroffen regeling is een compromis tussen die uiteenlopende posities.