Mág de psychiater zijn stervenswens inwilligen? Onder voorwaarden: ja, aldus de in 2002 van kracht geworden euthanasiewet. Euthanasie op patiënten met een psychiatrische stoornis kan, mits zij wilsbekwaam zijn én met de psychiater tot de slotsom komen dat hun situatie uitzichtloos is.Van een andere orde is de vraag of de psychiater de stervenswens móét inwilligen. Natuurlijk niet, lijkt daarbij het voor de hand liggende antwoord. Afgezien nog van allerlei Bijbelse tegenwerpingen rust op de psychiater immers de morele plicht eerst alles te proberen ter bevordering van het herstel van zijn patiënt.

Het Humanistisch Verbond en de Nederlandse euthanasievereniging NVVE beantwoorden de vraag desondanks met een volmondig ja. Beide organisaties zijn er op zijn zachtst gezegd niet erg gelukkig mee dat van de ongeveer 300 jaarlijkse euthanasieverzoeken van psychiatrische patiënten er hooguit een tot vijf worden uitgevoerd.

Daarom kiezen zij voor een beproefde methode: het mobiliseren van hun achterban en het beleggen van debatavonden. Een of meerdere schrijnende casussen, geplaatst onder een vergrootglas, moeten wetgever, beroepsgroep en maatschappij ervan doordringen dat het voor psychiaters de hoogste tijd is de schroom rond actieve levensbeëindiging van psychiatrische patiënten te laten varen.

Centraal in de debatavonden -donderdag belegden de NVVE en het Humanistisch Verbond de eerste- staat de film ”Mag ik dood?” Documentairemaakster Eveline van Dijck blikt daarin terug op het zelfgekozen levenseinde van haar zus Cathma. Spoorde zij haar zus, toen deze in de kliniek verbleef, nog aan te kiezen voor het leven, inmiddels betreurt zij het dat noch zij, noch psychiaters haar zus actief hebben geholpen bij haar zelfgekozen dood.

Het moet gezegd dat leven en dood in de film piëteitvol worden benaderd. Tegelijkertijd hebben noch de documentairemaakster, noch het Humanistisch Verbond, de opdrachtgever, het nodig bevonden dat de omstreden thematiek van euthanasie bij psychiatrische patiënten in de film in de volle omvang naar voren wordt gebracht.

Onduidelijk blijft bijvoorbeeld of er bij de stoornis waaraan de hoofdpersoon leed daadwerkelijk geen enkel uitzicht meer is op herstel of verlichting. Ex-patiënten die ooit in een vergelijkbare hopeloze toestand verkeerden, maar met hulp van buiten de weg naar boven weer wisten te vinden, ontbreken in de film eveneens.

Geen Rogi Wieg dus, de schrijver die een jarenlange, zware depressie overwon en nu zijn lezerspubliek voorhoudt „nooit naar de valse stem van de zelfmoordenaar te luisteren.” Ook geen Betsy Udink, de schrijfster die in een interview ooit opmerkte: „Ik was zeer ontvankelijk voor de klaar-met-leven-gemeenschap, maar ben er door goede hulp aan ontsnapt.”

Een eenzijdige film verheffen tot inzet van een debat betekent een valse start. Het mondt onherroepelijk uit in een discussie waarin de valse stem van de zelfmoordenaar -bedoeld of onbedoeld- de boventoon gaat voeren. „Accepteer die doodswens gewoon”, was donderdag van nogal wat reacties dan ook de teneur.

Dat deze benadering ingaat tegen de Bijbel en tal van seculiere gemeenschapsgerichte ethiekbenaderingen zal de NVVE en het Humanistisch Verbond koud laten. Maar dat een beroepsgroep, die hulp bij zelfdoding afwijst zolang er psychiatrische patiënten zijn die blij zijn met hun leven na een mislukte zelfmoordpoging, ermee in de verdachte hoek belandt; dát zou hen voldoende aanleiding moeten geven de toon die met deze valse start wordt aangeslagen nog eens te herzien.