”Mozart in de Lage Landen”
Auteur: Jos van der Zanden
Uitgeverij: Bluestone Publishers, Leeuwarden, 2002
ISBN 90 77091 06 8
Pagina’s: 191 blz; € 3,59. Kruidvat brengt momenteel een complete Mozart-editie op cd uit. In verband daarmee verscheen vorig jaar een Mozart-compendium. De nieuwste uitgave van de drogisterijketen is een boekje over Mozarts verblijf in Nederland, van september 1765 tot eind april 1766. KRO-publicist Jos van der Zanden schreef een alleraardigst verslag over de belevenissen van de muzikale Oostenrijkse familie onder de „propere” Hollanders.

Als ik me goed herinner, heeft Van der Zanden deze tekst al eerder gebruikt. Behalve de vele citaten uit vader Leopolds brieven aan zijn geldschieter Hagenauer in Salzburg, klinken ook de geschreven commentaren daarbij mij bekend in de oren en hoor ik presentator Frits Bloemink van het radioprogramma ”Vroeg op vier” op smakelijke wijze verslag doen van het wedervaren der muzikale Oostenrijkers.

De ingrediënten voor een smakelijk verhaal liggen dan ook voor het oprapen. Vader Leopold was natuurlijk een opmerkelijk figuur. Zijn opmerkingsgave en zijn ongezouten commentaar op personen en zaken die hij ontmoette, zijn gewiekstheid bij het regelen van allerlei dingen zullen de lezer ongetwijfeld doen glimlachen of misschien wel doen schateren.

De familie Mozart was in totaal maar liefst drie jaar van huis! Leopold had daarvoor verlof van zijn werkgever, de aartsbisschop van Salzburg, gekregen. Hoewel de lengte van de reis van tevoren niet was afgesproken, zal het ongetwijfeld niet de bedoeling zijn geweest dat zijn afwezigheid jaren duurde. Mozart sr. was tenslotte concertmeester aan het hof, en dat was een belangrijke functie die vele verplichtingen met zich meebracht.

Aangemoedigd door het grote succes van zijn beide kinderen week vader Mozart steeds weer van de uitgestippelde route af om op andere plaatsen nog meer roem en geld binnen te halen. Zijn doel lag echter hoger: wanneer zijn wonderkind Wolfgang in heel Europa bekend was, stegen diens kansen om later een goede positie te bemachtigen aan een of ander hof. Wat we dus zien, is dat Leopold in zijn brieven voortdurend uitvluchten bedenkt waarom hij nog niet in Salzburg is. Daarvoor wendt hij zich niet tot zijn werkgever, maar tot Johann Lorenz Hagenauer, een rijke specerijenhandelaar die behalve als huisbaas van de Mozarts ook als hun kredietbank fungeert. Talrijke aanbevelingsbrieven kreeg hij van Hagenauer mee om onderweg zo nodig geld te kunnen opnemen. Af en toe moet dat ook en dan hoor je Leopold klagen over de duurte in het desbetreffende land en zijn inhalige bevolking.

Het verblijf in Nederland was helemaal niet in de reisroute opgenomen, maar na hun vertrek uit Engeland kon Mozart sr. de roep van de zwangere prinses Caroline, een zus van stadhouder Willem V, niet weerstaan en ging hij via Rotterdam naar Den Haag. Daar werden achtereenvolgens dochter Nannerl en de negenjarige Wolfgang levensgevaarlijk ziek, maar ze kwamen er wonder boven wonder weer bovenop. Let dan eens op hoe Leopold zijn dankbaarheid aan God beschrijft. Overigens zag hij de protestantse Hollanders meewarig aan voor arme afgedwaalde zielen van het rechte geloof. Hij stelde zelfs zijn vertrek uit Amsterdam uit om een calvinistische twijfelaar weer bij de rooms-katholieke moederkerk te brengen.

Wolfgang heeft in ons land trouwens niet stilgezeten. Achter in het boek is een indrukwekkende lijst van werken opgenomen die hier zouden zijn ontstaan. Aria’s, variatiestukken, vioolsonates en zelfs complete symfonieën vloeiden uit zijn pen. Achter de titels staat het nummer van de doos in de Mozart-Edition waarin de desbetreffende cd’s te vinden zijn. Eén fout viel mij op. De sonates KV 10 tot 15 zitten niet in volume 9, maar in volume 10; ze worden hier namelijk op de fluit gespeeld, in plaats van op de viool.

Het kostelijke, aanbevelenswaardige boekje is te koop bij het Kruidvat.