„En het is nog goedkoper ook”, zegt Susan Witt lachend. Zij protesteert bescheiden wanneer men haar de motor achter het BerkShareproject in Massachusetts noemt. Witt verwijst naar het werk van de Duits-Britse econoom Ernst Friedrich Schumacher, die in zijn boek ”Small is Beautiful” (Klein is prachtig) pleit voor kleine gemeenschappen in plaats van een doorgeschoten schaalvergroting. Schumachers ideeën waaiden over naar Amerika, waar ze werden ondersteund door de Amerikaans-Canadese activiste Jane Jacobs.„Het werkelijke leven vindt op kleine schaal plaats, en daar wordt ook de welvaart gecreëerd”, aldus Witt. Om lokale economieën te sturen -stimuleren bij onderkoeling en afremmen bij oververhitting- heeft men dientengevolge een plaatselijke munteenheid nodig. Een idee dat volgens Witt door Jacobs werd gepropageerd. Dat is uiteraard even wennen voor een Europeaan die net de afschaffing van Europese munteenheden achter de rug heeft en langzamerhand gewend begint te raken aan de euro.

In feite is dit dus het omgekeerde van de gedachtegang die leidde tot de creatie van de euro? „Niet helemaal, want wij pleiten niet voor afschaffing van de Amerikaanse dollar. Wij willen een lokale munteenheid náást de dollar. Met de dollar kan Washington de economie op bredere schaal sturen, maar dat is niet noodzakelijkerwijs ook gunstig voor lokale economieën”, benadrukt Witt.

„Stel dat Washington besluit de Amerikaanse economie af te remmen. Dat kan heel nuttig zijn, maar om allerlei redenen zouden wij hier in de provincie Berkshire, in Massachusetts, misschien juist een kleine stimulans kunnen gebruiken. Daarvoor kan dan de BerkShare, die een jaar geleden werd geïntroduceerd, worden gebruikt. Dat is dus het nut van een lokale munteenheid”, aldus Witt.

Schumacher, van ”Small is Beautiful”, werkte samen met de Britse econoom John Maynard Keynes en reisde veelvuldig naar de VS, waar hij zijn ideeën over schaalverkleining uitdroeg. Na Schumachers dood in 1977 werd in Amerika de E. F. Schumacher Society opgericht. Leider van deze stichting was Robert Swann, die sterk werd aangesproken door de filosofie van de „economie van de kleine gemeenschap.”

Swann heeft de lancering van de BerkShare niet meer meegemaakt - hij overleed vier jaar geleden. Maar intussen was de Schumacher Society al vergevorderd met de creatie van de zogeheten BerkShare, vernoemd naar de provincie Berkshire, waar de munteenheid werd gelanceerd. Met goedkeuring van de Amerikaanse centrale bank, de Federal Reserve (Fed). „De Fed ging akkoord, zolang de BerkShare maar gekoppeld blijft aan de dollar”, vertelt Witt. Er zijn overigens alleen papieren BerkShares; de Fed ging niet akkoord met BerkSharemunten.

Witt is woordvoerster en lid van de raad van bestuur van de BerkShares Stichting, die de BerkShares uitgeeft. Er werken ook vier banken mee aan het experiment.

Wat is het voordeel voor de banken van deze concurrent van de dollar? „Het is in de eerste plaats interessant om te zien hoe het experiment werkt, of het werkt en waar het eventueel verbeterd of uitgebreid kan worden”, zegt Anita Diller van de Pittsfield Cooperative Bank. De ”Co-op” is een van de vier banken waar men BerkShares kan kopen. „Wie geïnteresseerd is, komt hier z’n BerkShares kopen. Wij hopen uiteraard dat dit op termijn meer handel met deze klanten oplevert”, zegt Diller.

Om het gebruik van BerkShares te stimuleren, betalen mensen (is0(

9 dollar voor 10 BerkShares. Prijzen in Great Barrington en omgeving zijn uiteraard in dollars. Wanneer men iets koopt voor (is0(

10 dollar en men betaalt met (is0(

10 BerkShares, krijgt men in feite dus een automatische korting van 10 procent. (is2m(

„Dat stimuleert het gebruik van BerkShares én onze omzet, maar wij moeten die korting natuurlijk weer terug zien te halen”, vertelt Barbara Watkins van Evergreen, een winkel met tuinmeubelen en decoratieartikelen.

Hier zit echter een knelpunt. Watkins: „Een bedrijf met veel toeleveranciers in de directe omgeving kan die weer met BerkShares betalen, maar als de toeleveranciers verder weg zitten -waar geen BerkShares worden aanvaard- wordt het moeilijker. Dan draait de middenstand op voor de BerkSharekorting, en dat is een nadeel.”

Witt erkent dit probleem. „Dit is nog een knelpunt, maar desondanks zijn er steeds meer bedrijven, winkels en restaurants die onze BerkShares accepteren. Hoe groter die groep, hoe kleiner dit probleem wordt”, meent zij vol vertrouwen.

Waar eindigt het BerkShareexperiment? Witt heeft geen idee. Het is volgens haar „pas begonnen.” „Van de vijftig stappen of fases die er nodig zijn om dit experiment te laten slagen, zijn wij pas bij fase twintig”, zegt zij. Er zijn op dit moment in het zuidelijke deel van de provincie Berkshire 1 miljoen BerkShares in omloop. Afgezet tegen de lokale economie is dat volgens Witt nog „erg bescheiden.”

„De banken die meedoen zijn tot nu toe tevreden, maar ze dringen aan op uitbreiding van het experiment tot de gehele provincie Berkshire. Organisatorisch wordt dat een hele klus. Monetair wordt het experiment overigens pas echt volwassen als particulieren en bedrijven ook leningen in BerkShares kunnen afsluiten, maar zo ver is het nog niet.”

En dan is er altijd nog de afhankelijkheid van de dollar, waar de BerkShare aan gekoppeld is. Wil men de lokale economie van Berkshire in Massachusetts onafhankelijk kunnen bijsturen, dan moet de BerkShare uiteindelijk losgekoppeld worden van de dollar. Een „verre droom”, volgens de pleitbezorgers van het experiment, waarvoor nog het nodige politieke lobbywerk in Washington verricht zal moeten worden.