Het zijn de eerste presidentsverkiezingen sinds Oost-Timor in 2002 onafhankelijk werd. Velen hopen dat deze een nieuwe, meer vreedzame, fase in hun land zullen inluiden, maar vrezen tegelijkertijd voor meer geweld. Vooral in de hoofdstad Dili voelen de kiezers zich niet veilig. De verkiezingscampagne is niet geheel geweldloos verlopen en leidde tot schermutselingen tussen aanhangers van rivaliserende partijen. Zo’n 5000 politieagenten was maandag op de been om de veiligheid te waarborgen, bijgestaan door helikopters.De belangrijkste kanshebbers onder de acht presidentskandidaten zijn José Ramos Horta -de huidige premier en Nobelprijswinnaar voor de vrede die tijdens zijn ballingschapsjaren rusteloos streed voor onafhankelijkheid-, Francisco ”Lu Olo” Guterres -de kandidaat van de machtige Fretilinpartij die zijn populariteit ontleent aan het feit dat hij 24 jaar lang samen met het guerrillaleger Falintil heeft gestreden- en Fernando la Sama de Araujo van de Democratische Partij, ex-studentenleider en de stem van de jeugd die vooral de nieuwe generatie aanspreekt.

Scheidend president en ex-vrijheidsstrijder Xanana Gusmao stond maandag niet kandidaat. Hij wil een gooi doen naar het ambt van premier. Later dit jaar worden er in Oost-Timor parlementsverkiezingen gehouden.

Het is zeer onwaarschijnlijk dat een van deze kandidaten maandag 50 procent of meer van de stemmen heeft binnengehaald en het ziet er dan ook naar uit dat er volgende maand een tweede ronde, waarin de winnaars tegen elkaar uitkomen, nodig zal zijn.

In Oost-Timor speelt het recente verleden nog steeds een grote rol. De reputatie van de Fretilinpartij liep een flinke deuk op tijdens de onlusten van 2006. De partij, die zich beroemt op het feit dat zij Oost-Timor onafhankelijkheid heeft bezorgd, wordt door veel buitenlandse waarnemers gezien als het grote probleem. Uit de tijd van het ondergronds verzet heeft Fretilin een sterk netwerk van organisaties overgehouden, met name in de dorpen en in het oosten van het land. Volgens een lid van het centrale partijcomité is Fretilin nog niet in staat de macht uit handen te geven. „Fretilin is te vergelijken met een bankbiljet: aan de ene kant de mensen, aan de andere kant de staatsorganisaties.”

De winnaar van de presidentsverkiezingen wacht geen gemakkelijke taak. De ontevredenheid onder de bevolking over de trage economische ontwikkeling van de nieuwe staat leidde in 2006, indirect, tot muiterij in het leger. Het conflict, aangejaagd door politieke rivalen, werd op de straten van Dili uitgevochten en bracht het land aan de rand van een burgeroorlog. Veel kiezers houden de politieke leiders verantwoordelijkheid voor de onlusten van destijds en zij hopen dat de verkiezingen een keerpunt zullen vormen.

Of het nieuwe staatshoofd, dat voornamelijk een ceremoniële rol vervult, de voor de vrede en de ontwikkeling van het land cruciale economische verbetering zal kunnen brengen, is de vraag. Vijf jaar onafhankelijkheid heeft de meeste mensen op Oost-Timor enkel windeieren gelegd. Het werkloosheidscijfer is met name onder jongeren met 50 procent schokkend hoog en de ondervoeding van kinderen op het platteland heeft volgens een rapport van de Verenigde Naties verontrustende vormen aangenomen. Ondanks de aanzienlijke olievoorraden die Oost- Timor bezit is het volgens de laatste cijfers van de Verenigde Naties het armste land ter wereld.