Voor twee derde van de kiezers was de oorlog in Irak volgens exitpolls de belangrijkste factor bij het uitbrengen van hun stem. Een oorlog geleid door minister Rumsfeld, die de afgelopen maanden van alle kanten bestookt werd, zelfs vanuit de eigen militaire gelederen.Bush liet er geen gras over groeien en offerde Rumsfeld woensdag op als gebaar tegenover de Democraten, die de afgelopen jaren vergeefs aandrongen op een grondig onderzoek naar Rumsfelds „wanbeleid” rond de oorlog in Irak.

De Republikeinen wilden daar niet van horen. Zij beschuldigden de Democraten ervan in Irak het bijltje erbij te willen neergooien voordat de „overwinning” is bereikt. Een argument dat het in 2002 en 2004 nog goed deed bij de kiezers, maar dat ditmaal niet aansloeg. Een meerderheid van de Amerikanen heeft genoeg van de oorlog in Irak, van de miljarden dollars die het schijnbaar uitzichtloze conflict de belastingbetaler kost en bovenal van het toenemend aantal jonge Amerikaanse levens dat in Irak verloren gaat.

„Als je de uitslagen en de analyses van de exitpolls bekijkt, is de boodschap van de meerderheid van de kiezers aan Washington duidelijk: doe iets aan Irak!” aldus William Galston, partijstrateeg voor de Democraten.

Nu die de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden -en vrijwel zeker in de Senaat- hebben heroverd, volstaat kritiseren niet meer. „Met hun nieuw verworven parlementaire meerderheid dragen de Democraten nu mede de verantwoordelijkheid voor ’s lands beleid, en dat zal de nodige creativiteit van hen vergen”, meent Galston.

Nancy Pelosi wordt als Democratisch fractieleidster de nieuwe voorzitter van het Huis van Afgevaardigden. De eerste vrouwelijke voorzitter van het Huis ooit. Bovendien wordt zij de eerste politieke gezagsdrager die na de vicepresident in aanmerking komt het presidentschap over te nemen als er iets met de president mocht gebeuren. Een even machtige als verantwoordelijke positie. Zij heeft beloofd met de regering-Bush en met de Republikeinen in het algemeen samen te werken.

„Alleen door de hardnekkige partijdigheid van de afgelopen jaren overboord te gooien, kunnen wij komen tot een effectieve oplossingen voor onze belangrijkste problemen”, aldus Pelosi. Een van de zaken die zij woensdag categorisch uitsloot, was een ”impeachment” (afzettingsprocedure) van de president, waarop sommige Democratische groeperingen aandrongen.

President Bush heeft van zijn kant al gezegd dat hij ook met de Democratische meerderheid wil samenwerken; hij moet wel als hij in de laatste twee jaar van zijn presidentschap nog iets gedaan wil krijgen. Of dat ook betekent dat hij zijn Irakbeleid zal bijsturen, moet worden afgewacht.

Pelosi en haar Senaatscollega Harry Reid drongen woensdag bij Bush aan op „topberaad” over Irak. Het Witte Huis heeft daar nog niet op gereageerd. Verbaal zijn de eerste openingszetten gedaan, maar president Bush is een koppig man die vaak souplesse suggereert, terwijl hij in feite niet afwijkt van de ingeslagen koers. Een stijfkop volgens critici; een principieel leider volgens zijn aanhangers.

Irak is niet het enige onderwerp dat om een oplossing vraagt. Het oplopende financieringstekort en de stijgende staatsschuld vragen de aandacht, evenals het socialezekerheidssysteem (de Amerikaanse AOW) dat op de helling moet. De gezondheidszorg moet worden doorgelicht en hervormd en er moet een oplossing komen voor het immigratievraagstuk, waar de inzichten van Bush dichter bij die van de Democraten lijken te liggen dan bij die van de conservatieve vleugel van zijn eigen Republikeinse Partij. Ten slotte is er dringend behoefte aan een toekomstgericht energiebeleid dat Amerika minder afhankelijk van geïmporteerde olie moet maken.

„Als de Democraten deze verkiezingen winnen, dan winnen de terroristen in Irak”, aldus Bush vorige week. „President Bush is een gevaarlijke, incompetente leugenaar”, aldus Nanci Pelosi twee weken geleden. Het is voor de Amerikanen te hopen dat Democraten en Republikeinen dergelijke aanvallen en beledigingen uit de verkiezingscampagne kunnen vergeten, dat zij hun wederzijdse wantrouwen kunnen overwinnen en een basis kunnen creëren voor vruchtbare samenwerking.

De kiezers hebben dinsdag om een koerswijziging gevraagd, niet alleen met betrekking tot Irak, maar ook ten aanzien van de vaak verbitterde politieke cultuur in Washington.