De overlevenden en nabestaanden van de slachtoffers van het drama zeggen dat hun verdriet alleen maar erger is geworden door wat volgens hen een officiële campagne is om de waarheid te verhullen en verantwoordelijkheid af te schuiven. „We hebben absoluut geen vertrouwen in de autoriteiten”, zegt activiste Ljoedmila Plijeva. „Ze willen niet dat we de waarheid te weten komen. Waarom verbrandden onze kinderen, waarom werden ze doodgeschoten, waarom is er niet onderhandeld?”Op 1 september 2004, de eerste schooldag, bestormden extremisten school nr. 1 in Beslan in de Zuid-Russische deelrepubliek Noord-Ossetië en gijzelden 1128 leerlingen, leraren en ouders met als eis dat het Kremlin zijn troepen zou terugtrekken uit Tsjetsjenië. De gijzeling duurde drie dagen en eindigde in een bloedbad na twee krachtige explosies in de school en een chaotische reddingsoperatie door de veiligheidstroepen. De meesten van de 333 slachtoffers, van wie meer dan de helft kinderen, kwamen om bij de explosies en de daarop uitgebroken brand en bij vuurgevechten.

Uit het officiële onderzoek kwam naar voren dat alle 32 gijzelnemers omkwamen, op één na, Noer-Pasji Koelajev, die in mei tot levenslang werd veroordeeld. Twee maanden geleden werd het brein achter de gijzeling geliquideerd, de Tsjetsjeense krijgsheer Sjamil Basajev, die ook een reeks andere terreuraanslagen op zijn geweten had.

De families van de slachtoffers menen echter dat de onderzoekers cruciaal bewijsmateriaal hebben genegeerd en betreuren het dat geen hooggeplaatste functionarissen ter verantwoording zijn geroepen. Een deze week gepubliceerd onafhankelijk onderzoek naar het gijzelingsdrama, uitgevoerd door het Russisch-nationalistische parlementslid Joeri Saveljev, laat weinig heel van de officiële lezing van de gebeurtenissen. Saveljev, een explosievendeskundige, stelt daarin de autoriteiten verantwoordelijk voor veel van de dodelijke slachtoffers.

Volgens Saveljev werden de twee explosies die voorafgingen aan de brand veroorzaakt door granaten die van buitenaf werden afgevuurd -waarschijnlijk door veiligheidstroepen- en niet door bommen die de terroristen in de school hadden geplaatst. Het rapport bevestigt ook dat de commando’s met machinegeweren, granaatwerpers en tanks hebben geschoten terwijl de gijzelaars nog steeds werden vastgehouden, wat uitmondde in vuurgevechten met de gijzelnemers waarin zeker honderd gijzelaars omkwamen. In de officiële lezing werden deze wapens pas ingezet nadat alle nog levende gijzelaars waren geëvacueerd.

Saveljev stelt verder vast dat de autoriteiten die de leiding hadden over de reddingsoperatie meer dan twee uur wachtten voor ze de brand in de gymzaal van de school lieten blussen, waardoor veel gijzelaars levend verbrandden. Niemand is echter wegens nalatigheid aangeklaagd. Volgens Saveljev waren er twee keer zo veel terroristen bij de gijzeling betrokken als de autoriteiten beweren, namelijk zo’n 60 tot 68. De helft van hen zou dus zijn ontkomen. „De autoriteiten waren volledig verlamd”, aldus Saveljev. „Informatie wordt achtergehouden.” Het openbaar ministerie wilde geen commentaar geven op het rapport.

De inwoners van Beslan zijn intussen verscheurd geraakt over de tragedie. Zo accepteerden enkele overlevenden en nabestaanden een uitnodiging van president Vladimir Poetin om met hem te praten over het onderzoek, terwijl anderen woedend weigerden en hem de schuld gaven van het drama.

De aanklager die het onderzoek naar Beslan leidde, Nikolai Sjepel, die velen ervan beschuldigden feiten te verdoezelen en bewijs te manipuleren, werd eerder deze maand uit zijn functie ontheven. Maar de meeste betrokkenen hebben geen hooggespannen verwachtingen van zijn opvolger, en velen menen dat het Kremlin niet geïnteresseerd is in de waarheid, maar het gijzeldrama gebruikt als excuus om veranderingen door te voeren. Een daarvan, de als veiligheidsmaatregel gepresenteerde afschaffing van de directe verkiezingen van regionale leiders, leidde ertoe dat het Kremlin gunstig gezinde partijen in de Russische regio’s meer macht verwierven.