Het geboortehuis van Belle van Zuylen was in de eerste jaren van haar leven alleen via een slotbrug bereikbaar. Geïnspireerd door de Franse architectuur liet Belles vader het slot verbouwen. Nu geven kantige torens en een Engelse landschapstuin met oude boomgaarden en weelderige bloemperken het kasteel het imago van een chic buitenhuis. Sporen uit de tijd dat Slot Zuylen een vesting was, zijn slechts op het terras zichtbaar. Bij een van de laatste restauraties werden daar de fundamenten blootgelegd van muren die een doorsnede bleken te hebben van 2,70 meter.

In de loop der eeuwen hebben verschillende heren van Zuylen het slot aangepast, maar de ingrijpendste verbouwing werd in 1752 uitgevoerd. Toen liet Belles vader Diederik een galerij aanbouwen, waardoor er ruimte was voor een hal met marmeren trappen die toegang gaven tot de verschillende kamers. Daarmee verdween tegelijk de binnenplaats, maar kreeg het kasteel een open karakter en hadden de bewoners meer privacy. Ze hoefden nu niet meer via de ene kamer de andere te bereiken.

La Fontaine
Voor een meisje als Belle moet dit voorvaderlijke buitenhuis, waar eerdere slotheren vanaf de muren op haar neerkeken, een uitdagende omgeving zijn geweest. Frank van Borssele bijvoorbeeld, die trouwde met Jacoba van Beieren. Frank bewoonde Slot Zuylen aan het eind van de veertiende eeuw en werd als leider van de Kabeljauwse partij beschouwd. Jacoba, die nu juist tot de Hoekse partij behoorde, verloor met dit huwelijk meteen haar titulatuur. De rebelse Belle stak ongetwijfeld haar tong uit naar het schilderij van Frank toen ze dit hoorde.

Dwalend door de kamers kun je je dit nieuwsgierige kind moeiteloos voorstellen terwijl ze lezend op een trapje in de bibliotheek het ene boek na het andere verslindt. Volgens Ank van de Vet, die met veel verve en kennis de geschiedenis van Slot Zuylen uit de doeken doet, kende Belle de fabels van La Fontaine vrijwel uit haar hoofd.

Op haar tiende jaar vertrok zij met haar gouvernante naar Genève en Parijs om Frans te leren. Simone Dubois, een van Belles biografen, sprak in een lezing uit dat zich daar geleidelijk een verandering in haar denken voltrok. „Men zou haast kunnen zeggen dat zij als Nederlandse was vertrokken en als Europese terugkeerde.” „De wereld eindigt niet bij de muren van je tuin”, schreef Belle zelf. Het was duidelijk dat haar eigen milieu zich als een te strak keurslijf om haar heen sloot.

Uit de handel
In 1762 geeft de hertog van Brunswijk een bal. Belle ontmoet daar de gehuwde Zwitserse officier David-Louis Constant d’Hermenches. Volgens de overlevering stapt Belle tegen alle opvattingen en voorschriften uit die tijd in, op hem af. De vraag „Danst u niet, meneer?” -vrij vertaald: „Mag ik deze dans van u?”- zou voor Belles ouders aanleiding zijn geweest om hun dochter stante pede in het rijtuig af te voeren.

Het verhindert Belle evenwel niet om een correspondentie met David-Louis op touw te zetten die veertien jaar duurt. D’Hermenches, op zijn beurt, vindt haar brieven de mooiste die ooit geschreven zijn. „…wat betreft je stijl en je scherpzinnigheid van geest schat ik je even hoog als Voltaire en Madame de Sévigné.”

In deze bewaard gebleven brieven schetst Belle het leven op Zuylen. Het verwondert na het voorval bij de hertog van Brunswijk niet dat Belles eerste novelle meteen een aanval is op de adel, inclusief alle starre opvattingen en vooroordelen. Het verbaast evenmin dat Belles vader het boek ”Le Noble; De Edelman” uit de handel neemt, al moet je daar, na het lezen ervan, nu om glimlachen.

Ondergeschiktheid
Schrijven was voor Belle hetzelfde als ademhalen en toen ze niet mocht publiceren, ging ze brieven schrijven. Hoewel d’Hermenches haar gedachten in beslag nam, passeerde in de daaropvolgende jaren een niet-gering aantal huwelijkskadidaten de revue. Tegen James Boswell, een rechtenstudent met wie ze nog lang correspondeert, spreekt ze de legendarische woorden uit: „Ik heb geen talent voor ondergeschiktheid.” Boswell wilde namelijk wel trouwen, mits Belle zich gedroeg. Het huwelijk ging dus niet door, en dat met de daaropvolgende kandidaten baron Brömbsen, graaf von Salm en lord Wemyss ook niet.

Ten slotte trouwt ze met de voormalige huisleraar van haar broers, Charles-Emmanuel de Charrière. D’Hermenches, met wie Belle dan nog steeds schrijft, is het daar niet mee eens, maar zelfs hij kan dit huwelijk beneden haar stand niet tegenhouden.

Volgens Ank van de Vet stond ze voor een moeilijke keus. Belle was 31 jaar. Als haar vader overleed, kwam ze bij haar oudere broer in huis, een situatie die haar allerminst aanlokte. Het huwelijk met De Charrière bleef kinderloos, maar het gaf Belle in ieder geval de gelegenheid hard aan haar carrière te werken en datgene te schrijven wat haar raakte.

De rondleiding eindigt bij Belles bescheiden kamers boven in het kasteel. Achter een klein, oud bureau doopte ze haar pen in de inkt en schreef uitspraken die nu onder andere de bordranden van het naburig restaurant sieren.

Rondleidingen op Slot Zuylen, Toernooiveld 1, Oud-Zuilen: t/m 14 september dinsdag t/m donderdag om 11, 13, 14, 15 en 16 uur. Zaterdag 14, 15 en 16 uur. Van 15 september tot en met 14 november alleen op zaterdag. Toegang € 4,-. Informatie: www.slotzuylen.com, tel. 030-2440255. Dit is het vierde deel in een serie over schrijversmusea. Volgende week: de Willem de Mérodekamer in Uithuizermeeden.