Zij aan zij streden Rouvoet en Van Bommel ruim een jaar geleden tegen de EU-grondwet. Van alle tegenstanders waren zij verreweg het meest in beeld. De beloning voor hun inzet bleef niet achterwege: ruim 62 procent van de bevolking stemde tegen de constitutie.Voortaan moest het Europabeleid op een andere leest worden geschoeid, beseften kabinet en Kamer. Op initiatief van de SP probeerden ze gezamenlijk een breed maatschappelijk debat over Europa op te zetten. De ene partij na de andere haakte echter af, zodat er weinig terechtkwam van de mooie plannen om van de bevolking te horen hoe die nu eigenlijk denkt over Europa.

Van Bommel is „hoogst teleurgesteld” over wat er in het afgelopen jaar is gebeurd. De regering heeft niet serieus werk gemaakt van een discussie over Europa, stelt hij. „Staatssecretaris Nicolaï van Europese Zaken heeft een website geopend met een enquête en daar is het bij gebleven. En de vragen van de enquête waren ook nog eens niet relevant. Het kabinet wilde een denkpauze over Europa, maar de regering heeft die denkpauze verward met een pauze in het denken.”

Rouvoet is evenmin te spreken over het kabinet. „Ik merk er niets van dat de regering nadenkt over hoe het nu verder moet met het Europabeleid. Een enquête op internet is echt te mager.” De ChristenUniefractievoorzitter vindt dat het „veel te stil” is in Nederland waar het de EU betreft. Hij bespeurt bij het kabinet en de grote partijen een „grote verlegenheid over de toekomst van Europa.”

Zijn eigen partij heeft zich de afgelopen tijd ingespannen om het debat over Europa op gang te brengen. Op aanvraag van Rouvoet schreef minister Bot van Buitenlandse Zaken een notitie over de grenzen van de EU. Verder publiceerde de fractievoorzitter regelmatig artikelen over hoe het verder moet met Europa. „Daar heb ik nul komma nul reactie op gekregen.” De SP heeft ook niet stilgezeten, betoogt Van Bommel.

Beiden zijn het er over eens dat de afgestemde grondwet voorbij is. „Als je de constitutie na enkele cosmetische wijzigingen toch invoert, schoffeer je 62 procent van de bevolking”, waarschuwt Rouvoet. Toch zijn hij en Van Bommel er niet gerust op dat de grondwet definitief in de ijskast is gezet. De Europese Raad heeft besloten de denkpauze over de grondwet met een jaar te verlengen. Niet geheel toevallig eindigt die langere reflectieperiode precies na de verkiezingen in Nederland en Frankrijk, stelt Rouvoet. Europa hoopt er op dat er dan een andere regering in beide landen is aangetreden die de constitutie alsnog goedkeurt, weet Van Bommel.

De politici vinden de verlenging van de denkpauze nergens voor nodig. Sterker nog, Nicolaï speelt vals spel door te pleiten voor een langere reflectieperiode, stelt de SP’er. „De grondwet is dood en een dode grondwet heeft in Nederland geen toekomst meer.” Het kabinet heeft bovendien via internet de mening van de burgers kunnen peilen. „Extra tijd voor reflectie is dus nergens voor nodig.”

De grondwet moeten we „gewoon vergeten”, meent Rouvoet. De EU moet „niet toch willen doorgaan met de constitutie, maar moet beginnen te schrijven aan een nieuw verdrag.” Dat verdrag moet een vereenvoudiging zijn van de bestaande verdragen. De pretentie om van de EU een soort Verenigde Staten van Europa te maken, moet worden losgelaten, vindt de ChristenUnieleider. „Tuig een nieuw verdrag niet weer op tot een constitutioneel verdrag”, valt Van Bommel hem bij. Ook hij vindt dat een nieuw pact noodzakelijk is nu de EU steeds meer leden telt.

Als dat nieuwe verdrag een zakelijk document is dat geen grote wijzigingen bevat, hoeft er niet opnieuw een volksraadpleging te komen, vinden Rouvoet en Van Bommel. Want hoewel de ChristenUnievoorman heeft genoten van zijn succes vorig jaar, is hij over raadplegende referenda in het algemeen nog steeds „niet enthousiast.”