Dr. Alister McGrath uit Oxford is langzamerhand in Nederland zo bekend dat hij geen nadere introductie behoeft. Hij publiceert zeer veel op een breed terrein binnen de theologie en een behoorlijk aantal van zijn boeken is in de afgelopen jaren in het Nederlands vertaald. Aan deze reeks is dit jaar ook zijn beknopte inleiding in de theologie toegevoegd onder de titel: ”Theologie. De basis”. Het boek is opgebouwd volgens het patroon van de apostolische geloofsbelijdenis en behandelt in acht hoofdstukken de thema’s geloof, God, schepping, Jezus, redding, Drie-eenheid, kerk en hemel. De manier waarop dat gebeurt is typerend voor McGrath. Ook in dit boek wordt namelijk duidelijk dat hij een uiterst bevlogen en begaafd docent is. Hij citeert nogal wat teksten uit de theologische bezinning door de eeuwen heen en becommentarieert die op een voorbeeldige wijze. Daarbij poneert hij regelmatig stellingen of stelt hij vragen waarop de lezers moeten reageren. Op die manier weet hij zijn lezers zeer direct te betrekken bij de stof die hij aan de orde stelt.

Kenmerkend voor McGrath is ook een sterk historische insteek. Hij is geen schrijver die slaafs de theologische waan van de dag volgt. Een groot aantal stemmen uit het verleden klinkt dan ook in dit boek: die van vele kerkvaders, die van de middeleeuwse theoloog Thomas van Aquino en vooral die van Calvijn. Uiteraard betekent dit niet dat meer recente theologen in dit boek afwezig zijn. Zij beheersen de discussie echter bepaald niet.

Een derde trek die bij het lezen van ”Theologie. De basis” opvalt is de oecumenische breedte waarmee McGrath theologie bedrijft. Hij citeert royaal uit het werk van rooms-katholieke, protestantse en meer evangelicaal gezinde theologen. Daarbij zoekt hij naar eigen zeggen „alle ruis van kerkelijke verdeeldheid zoveel mogelijk te vermijden en alle standpunten zo eerlijk en respectvol mogelijk te bevragen.” Het is een interessante vraag of hem dat altijd en helemaal lukt!

Voor wie is dit boek bedoeld? De schrijver geeft zelf aan dat hij dit boek geschreven heeft voor mensen die zich voor het eerst in de theologie willen verdiepen. Daarbij denkt hij zeker ook aan hen die onbekend zijn met de wereld van het christelijk geloof en de theologie. Zij vinden hier, volgens zijn zeggen, de basisinformatie over wat het christelijk geloof is en over wat het betekent voor de westerse cultuur, literatuur en kunst.

Naar mijn mening is het niveau van sommige gedeelten van dit boek voor een deel van deze doelgroep nog te hoog, ook al spant McGrath zich in om de dingen zo toegankelijk mogelijk te zeggen. Er is ook nog een andere doelgroep, namelijk mensen die al bekend zijn met het christelijk geloof maar hun kennis door studie willen verrijken en verdiepen. De schrijver hoopt dat zij door het lezen van dit boek worden aangemoedigd om zich verder in de theologie te verdiepen. Daarom beschouwt hij dit werk als een voorbereiding op en opwarmer tot zijn veel bredere studie ”Christelijke theologie. Een introductie” (eveneens uitgegeven bij Kok in Kampen). Als zodanig is dit boek zeer zeker geschikt.

Het is niet zo moeilijk om kritiek te oefenen op een boek als ”Theologie. De basis”. Men kan zich namelijk afvragen waarom McGrath bepaalde thema’s wel en andere thema’s niet behandelt. Zo zal iemand die op zoek is naar een fundamentele inleiding op de orde des heils of de sacramenten dit werk teleurgesteld ter zijde leggen. Bovendien brengt de aard van dit beknopte werk met zich mee dat sommige probleemvelden wel erg kort besproken worden, waardoor niet aan alle facetten recht gedaan wordt.

Maar dit soort kritiek wordt bij een dergelijk boek snel voorspelbaar en goedkoop. Belangrijker is dat bepaalde beweringen van de schrijver tot tegenspraak prikkelen. Zo stelt hij dat toen „Jesaja zijn schrijfwerk verrichtte, Israel in ballingschap in Babylon was.” En wanneer McGrath zich in zijn beschrijving van de leer van de Drie-eenheid aansluit bij de „knappe herformulering” van de Amerikaanse lutherse theoloog Robert Jenson, heb ik daar nogal wat moeite mee. Desondanks vind ik dit boek in veel opzichten een verdienstelijke en ook helder geschreven inleiding in de christelijke theologie. Het is het zeker waard om bestudeerd en verwerkt te worden, al zal men daarnaast toch zeker ook een paar andere standaardwerken willen raadplegen.