Buitenland

Peruaanse presidenten vallen vroeg of laat in de valkuil van corruptie

LIMA - De voormalige Peruaanse president Alberto Fujimori is opgepakt in Chili. Hij was op weg naar Peru, het land dat hij in 2000 halsoverkop moest verlaten en waar hij in november dat jaar per fax zijn functie neerlegde tijdens een staatsbezoek aan de Filipijnen.

Marie van Beijnum
8 November 2005 11:21Gewijzigd op 14 November 2020 03:08
SANTIAGO – De voormalige Peruaanse president Alberto Fujimori kwam maandag aan in een detentiecentrum in de Chileense hoofdstad Santiago. Fujimori werd maandag in Chili opgepakt. Peru heeft een internationaal arrestatiebevel tegen hem uitgevaardigd, maa
SANTIAGO – De voormalige Peruaanse president Alberto Fujimori kwam maandag aan in een detentiecentrum in de Chileense hoofdstad Santiago. Fujimori werd maandag in Chili opgepakt. Peru heeft een internationaal arrestatiebevel tegen hem uitgevaardigd, maa

Fujimori, een kind van Japanse immigranten, regeerde Peru van 1990 tot 2000. Fujimori was zowel geliefd als verguisd. Zijn aanhangers zagen in hem de man die het Andesland redde van het terrorisme en de hyperinflatie. Voor zijn tegenstanders is hij de verpersoonlijking van een autocratisch regime die de staatsinstellingen compleet naar zijn hand zette als hem dat uitkwam.”El Chino” werd bewonderd vanwege zijn shocktherapie om de economische crisis in het land te lijf te gaan en zijn harde aanpak van de terreurbeweging Lichtend Pad. Die formule legde hem geen windeieren. De moord en verderf zaaiende maoïstische terreurorganisatie Lichtend Pad werd aanzienlijk gekneveld toen de leider Abimael Guzman in 1992 in de boeien werd geslagen.

Van buitenaf, ook door de Verenigde Staten, werd Fujimori aanvankelijk gesteund. Dat deden eerst ook veel protestanten in Peru, die in hem de man van orde en rust zagen. Pas toen hij zijn ware aard liet zien, zwol de kritiek aan.

Fujimori ’stabiliseerde’ het land namelijk door middel van een pact met zijn persoonlijke raadgever: een louche advocaat en ontslagen militair, Vladimiro Montesinos. Deze man benoemde hij tot chef van de geheime dienst. Fujimori oefende de macht uit en Montesinos deed het werk achter de schermen - waarbij het de vraag is of Fujimori volledig op de hoogte was van de samenzweringen van Montesinos.

Bekend werd Fujimori in 1992 om zijn zogenaamde ”autocoup”, waarmee hij het parlement buitenspel zette en per decreet ging regeren. Het lag voor de hand dat hij toen al vaak een beroep deed op het leger. De gijzeling in de Japanse ambassade door de MRTA liet hij, april 1997, met geweld beëindigen. De grondwet paste hij aan om, in april 2000, voor de derde keer mee te doen aan de presidentsverkiezingen.

Het Peruaanse parlement begon naar aanleiding van zijn misbruik van presidentiële volmachten een afzettingsprocedure tegen Fujimori. Fujimori dacht daaraan te ontsnappen door af te treden terwijl hij juist zijn derde ambtstermijn in de wacht had gesleept. Fujimori’s vlucht viel samen met de val van Montesinos, die als directeur van de binnenlandse veiligheidsdienst jarenlang achter de schermen de absolute macht had. Ook Montesinos rende het land uit, maar werd ingerekend.

Deze duistere figuur zit momenteel opgesloten in een cel naast de voormalige guerrillaleider Abimael Guzman. De twee tot levenslang veroordeelde gevangenen hebben elkaar gevonden en voerden onlangs samen een hongerstaking.

De anticorruptiecel van het Peruaanse gerecht heeft Fujimori in 2003 er ook van beschuldigd de Israëlische wapenhandelaar Moshe Rothschild in 1995 te hebben bevoordeeld bij de bestelling van wisselstukken voor helikopters en vrachtwagens van het Peruaanse leger. Rothschild staat in Peru bekend als ”de heer der steekpenningen”.

Maar volgens het opperste gerechtshof zijn er geen steekhoudende bewijzen dat Fujimori en Rotschild onder één hoedje speelden bij de aankoop uit 1995. Wel staat vast dat Fujimori één jaar eerder zijn goedkeuring hechtte aan een veel grotere aankoop van Russische gevechtsvliegtuigen bij Rothschild, waarvoor die een commissie van 12 miljoen dollar betaalde aan Montesinos. Fujimori gaf later toe dat Montesinos daar in de fout was gegaan.

Procureur Avelino Guillen vindt dat de rechters onvoldoende rekening hebben gehouden met „geloofwaardige aanwijzingen” dat er een vies luchtje zit aan de zaak. Het onderzoek naar de omstreden wapenaankoop van 1995 werd eerst gevoerd door een parlementaire commissie. Die kwam in 2001 tot de conclusie dat Fujimori en zijn minister van Economie, Rafael Valencia Dongo, onwettig hadden gehandeld. Het parlement keurde die besluiten goed in 2002, waarna het gerecht werd ingeschakeld.

Fujimori’s advocaat in Lima, César Nakasaki, maakt zich sterk er sterk voor om Fujimori vrij te laten komen, wat een eerste stap is „om ongefundeerde beschuldigingen” tegen zijn cliënt „uit de weg te ruimen.”

Fujimori heeft een sterke aanhang in Peru. Het Grondwettelijk Tribunaal oordeelde echter dat hij niet mag deelnemen aan de verkiezingen van het komende voorjaar.

Ander punt is dat het met de populariteit van de zittende president van Peru, Alejandro Toledo, ook belabberd is gesteld. Amper 10 procent van de bevolking zou de ooit zo geziene Toledo nog steunen. Uit een parlementair onderzoek bleek eerder dit jaar dat Toledo medeplichtig was aan het verzamelen van vervalste handtekeningen om deel te kunnen nemen aan de verkiezingen van 2000. Ook Toledo’s familieleden worden achtervolgd door schandalen.

Al met al is het wachten op de dag dat de Peruaanse politiek opnieuw geloofwaardig wordt. Zowat alle presidenten die Peru sinds de jaren tachtig kende, Alan Garcia (1985-1990), Alberto Fujimori (1990-2000) en Toledo (2000), zijn beschuldigd van corruptie.

Peru hapert voortdurend als het aankomt op een verdieping van de democratie. Zowel Fujimori als Toledo heeft aan die kwalijke ontwikkeling alleen maar bijgedragen.

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer