De gereformeerde gezindte heeft behoefte aan een nieuwe psalmberijming, stelt het Interkerkelijk Kenniscentrum (IKC). De komende vijf jaar brengt de jongerenorganisatie daarom de Klassiek Eigentijdse Psalmberijming (KEP) uit. Vrijdag gaat het project van start.
De psalmberijming uit 1773 –die in grote delen van de gereformeerde gezindte gebruikt wordt– is taalkundig verouderd, nieuwere berijmingen bleken om verschillende redenen niet altijd geschikt als vervanging, en tóch willen we psalmen blijven zingen.
Dat geluid horen medewerkers van het IKC al zeker vijf jaar vanuit kerken, scholen en gezinnen, zegt Bert Kalkman. Hij is bestuursvoorzitter van het IKC, een samenwerkingsverband van de Bond van Hervormde Zondagsscholen, het Hervormd Jeugdwerk (HJW) en het Landelijk Contact Jeugdwerk (LCJ).
Ongeveer twee jaar geleden besloot het IKC er serieus werk van te maken. Directe aanleiding was een afscheidsspeech van een bestuurslid van een jongerenorganisatie uit de achterban van het IKC. Hij zei: „Het ”inzingen” van het Woord is erg urgent voor jongeren. Er móét iets gebeuren met de psalmberijming.” Kalkman: „Die woorden raakten ons. Het is belangrijk dat de psalmen verstaanbaar blijven voor de nieuwe generatie.”
Een jaar geleden belegde het IKC een eerste bijeenkomst voor predikanten uit de gereformeerde gezindte, vanuit de Gereformeerde Gemeenten in Nederland tot en met de Protestantse Kerk in Nederland, aldus Kalkman. Het probleem van de verstaanbaarheid van 1773 werd herkend. „Er werd ook gezegd: een nieuwe berijming moet via de kerkelijke weg geregeld worden.”
„Beoordeel ons op de kwaliteit” - Bert Kalkman, bestuurder Interkerkelijk Kenniscentrum
Spannend
Maar voor de kerkelijke route kiest het IKC uiteindelijk niet. „Dat bleek niet verstandig. Vertegenwoordigers uit de kerken kunnen het zelf met het plan voor een nieuwe berijming eens zijn, maar zodra ze hun hoofd intern boven het maaiveld uitsteken, wordt het spannend. De KEP is bovendien in de eerste plaats bedoeld voor de gezinnen; wat de kerken ermee doen, moeten ze zelf weten. We proberen veel draagvlak te krijgen, maar we willen dat niet afdwingen.”
Met de opmerking dat gezinnen de eerste doelgroep vormen voor de KEP verwijst Kalkman naar het project ”Zingen uit de Bron” van het IKC, waarvan de KEP een onderdeel is. Dat project is gestart omdat „zingen in de gezinnen onder druk staat”, aldus de organisatie op de website . De bedoeling is dat op termijn niet alleen psalmen op de projectsite komen, maar ook geestelijke liederen en hulpmiddelen zoals uitleg, podcasts, audiobestanden en bladmuziek.
De ongeveer dertig professionals die aan de KEP meewerken, komen uit de breedte van de gereformeerde gezindte, benadrukt Kalkman. Dat geldt zowel voor de dichters en musici, als voor de theologen en neerlandici in de zogeheten kwaliteitsraad van de KEP. Door de gevarieerde achtergrond van de betrokkenen hoopt Kalkman dat de berijming brede ingang krijgt in de gereformeerde gezindte, iets wat andere berijmingen na 1773 niet is gelukt.
Wíe die dichters en musici zijn, wil Kalkman beslist niet kwijt. Evenmin uit welke kerkverbanden ze precies komen. „Al gauw krijg je dan een beoordelingsmechanisme, zo van: o, die dichter komt uit kerk x of uit kerk y. We willen niet dat de KEP aan afzonderlijke kerkgenootschappen gelinkt wordt. Beoordeel ons op de kwaliteit. En als je er iets van vindt, steek je handen uit de mouwen en denk mee. Erken dat dit een serieus project is.”
„Onze berijming moet dicht bij de brontekst staan, maar wél verstaanbaar zijn” - Bert Kalkman, bestuurder Interkerkelijk Kenniscentrum
Brontekst
Hét spanningsveld bij een psalmberijming is dat tussen letterlijk berijmen –dicht bij de oorspronkelijke Bijbeltekst– en literair berijmen: met een hoge taalkundige kwaliteit. Welke van die twee heeft prioriteit voor het IKC? Kalkman: „Geen van beide. De berijming moet dicht bij de brontekst staan. Er mag niet gefantaseerd worden. Ze moet ook gericht zijn op het hart. De kwaliteit van de taal moet hoog zijn. En duurzaam, dus geen woorden die over vijf jaar achterhaald zijn. Maar de berijming moet wel verstaanbaar zijn. Bovendien zal de berijming voortdurend verbeterd worden.”
Vrijdag gaat ”Zingen uit de Bron” officieel van start met een tweede, besloten, bijeenkomst van predikanten uit de verschillende kerken van de gereformeerde gezindte. De website zingenuitdebron.nl gaat in september live. Als voorbeeld is Psalm 116 nu al te lezen en te beluisteren. Over een periode van drie tot vijf jaar zullen de 150 psalmen in de KEP worden geplaatst. Daarbij is het mogelijk ook de berijmingen van 1773 en ds. C.J. Meeuse te raadplegen, evenals de oorspronkelijke Bijbeltekst in de Statenvertaling en de Herziene Statenvertaling.
Zie www.zingenuitdebron.nl voor Psalm 116 in de KEP, een muzikale uitvoering daarvan en een preview van de toekomstige website.
