Oorlog en liefde

Door de oorlog in Oekraïne liep het huwelijk van Roel van Duijn met een Russin op de klippen. Haar kinderen stonden achter Poetin en de confrontatie verscherpte zich toen haar dochter wilde trouwen met een agent van Poetins geheime dienst FSB. Van Duijn, vroeger Nederlands bekendste anarchist en uiterst links politicus, is inmiddels voorstander van de NAVO en van atoomwapens. Waarom? Daar schreef Van Duijn een dik boek over: ”Schoonvader van Poetins geheim agent. Tien jaar oorlog en liefde”. Het is een bundeling van de Facebookberichten die hij plaatste om de wereld te wijzen op het gevaar van de loerende Russische beer.

De mannen van Poetin

Onderzoeksjournalist en voormalig correspondent in Moskou Catherine Belton vertelt in ”De mannen van Poetin” (uitg. Prometheus, 2022) het verhaal over de machtsgreep van Vladimir Poetin en zijn KGB-trawanten. Ze sprak daarvoor met tientallen sleutelfiguren –zakentycoons en technocraten– uit de hofhouding van Poetin. Sommige van haar bronnen, die veelal anoniem aan het woord komen, zijn nog steeds aan Poetin verbonden; anderen zijn in ongenade gevallen en eerder geneigd openlijk te praten. „Poetins legitimiteit als president is gebaseerd op zijn populariteit, en als die begint te dalen kunnen ze hem de uitgang tonen.”

Lees ook het interview van René Zeeman met prof. dr. Gerhard Simon: ”Poetins missie: de ramp van de 20e eeuw ongedaan maken” en deze boekbespreking.

Poetins oorlogen

De Britse historicus en Rusland-expert Mark Galeotti geeft in ”Poetins oorlogen” (uitg. Prometheus, 2023) een overzicht van alle conflicten waarbij Rusland betrokken is geweest onder Vladimir Poetin. Dat begint in 1999 als Poetin een niets en niemand ontziend offensief tegen de Tsjetsjenen start tot de invasie in Oekraïne in 2022. De successen van het Russische leger komen aan bod, maar ook de verliezen. Daarbij zit Galeotti’s boek vol met anekdotes over het militaire leven.

Ooggetuigen

”Dit volk heeft zijn god op aarde” (uitg. Pluim, 2023) is samengesteld door Hans Driessen, Michel Krielaars en Eva Peek. De auteurs vertellen niet zelf hoe het in Rusland zit, maar geven het woord aan zo’n 150 ooggetuigen vanaf het jaar 1091 tot aan de inval in Oekraïne in 2022. Het Westen reageerde geschokt toen Rusland tomeloos geweld gebruikte bij de inval in Oekraïne. Wie de Russische geschiedenis bestudeert weet dat er niets nieuws onder de zon was. De titel van het boek verwijst naar de tsaren die goddelijke kwaliteiten werden toegedicht. De Franse markies Astolphe de Custine schreef tijdens zijn reis door Rusland in de zomer van 1839 dat dit te maken heeft met angst onder de Russen voor „het schrikbewind dat boven ieders hoofd hangt”. De Volkskrant geeft het boek vijf sterren.

Een lange reis

Bij het nieuwe boek “De trein naar het Imperium” (2024) geeft uitgeverij Manteau deze samenvatting: „Tussen 1989 en 1991 doorkruiste de Poolse journalist en schrijver Ryszard Kapuściński het onmetelijke imperium van de uiteenvallende Sovjet-Unie. Hij legde meer dan 60.000 kilometer af en schreef er het boek ”Imperium” over. Eind 2021 vatte de Poolse schrijfster Maja Wolny het plan op om de reis van Kapuściński grotendeels over te doen. Ze reisde naar Siberië, maar na de Russische invasie in Oekraïne ook naar Oekraïne, Rusland en Wit-Rusland. Haar ontmoetingen met Russen van alle leeftijden, opleidingsniveaus en opvattingen levert een zeldzame en unieke blik van binnenuit op. Een journalistiek verslag dat leest als een thriller, vooral wanneer haar reis onverwachts wordt onderbroken.”

Lees een interview met Maja Wolny in De Tijd.

Gastvrijheid en offers

Bij De Banier zijn twee kinderboeken over de oorlog in Oekraïne verschenen (beide van Jannie Kranendonk): ”De vlucht van Vasyl en Irina” en ”Vasyl en Irina kunnen niet naar huis”. In deel 1 komen de Oekraïense Vasyl en Irina aan in Nederland; in deel 2 belanden ze samen met hun moeder in een gastgezin. Voor de vluchtelingen is dat wennen, voor de Nederlandse kinderen, die hun huis nu moeten delen, ook. Het boek laat zien dat omzien naar de naaste ook kan betekenen dat je je huis openstelt.

Levensverhaal van Asja Germanjuk

Over Asja Germanjuk (1930-1987) verscheen het levensverhaal ”Volg Mij na” (door Steef Post en Filip Uijl) dat zich afspeelt achter het IJzeren Gordijn. Zij is opgegroeid in Oekraïne. Haar leven eindigde na een onmenselijke behandeling in een gevangenis waarin christenen achter het IJzeren Gordijn werden opgesloten. Haar levensverhaal is een indrukwekkend getuigenis van onvoorwaardelijke navolging van de Heere Jezus. Kijk hier de boekpresentatie uit 2022 terug.

De nieuwe wereldorde

Arend Jan Boekestijn en Rob de Wijk zijn de makers van de best beluisterde podcast van Nederland, met meer dan 400.000 downloads per week. In het boek ”Boekestijn & De Wijk voorspellen de toekomst. Op zoek naar de nieuwe wereldorde” beschouwen ze de grote geopolitieke opschudding van onze tijd. China en Rusland dagen de huidige wereldorde uit, het Westen duwt terug met wapens voor Oekraïne en sancties tegen China. Gaan we naar een multipolaire wereld? En wie staan dan aan onze kant? Wat is ‘onze kant’?

Spullen brengen

Zo kondigt uitgeverij Das Mag ”Spullen brengen” (2024) van Jelle Brandt Corstius aan: „In de zomer van 2023 werd Jelle Brandt Corstius gebeld door schrijver Jaap Scholten: hij had zeven auto’s gekocht voor het Oekraïense leger. Hij zocht nog wat chauffeurs om ze naar Kyiv te rijden, gevuld met helmen, tourniquets en kogelvrije vesten.

Jelle twijfelde geen moment.

Al meer dan een jaar besprak hij in zijn podcast Voordat de bom valt het wel en wee van een land in oorlog, op veilige afstand. Maar je kunt niet alleen maar blijven praten, op een gegeven moment moet je ook wat doen. Spullen brengen dus.”

Grensland Oekraïne

Oekraïne is al eeuwenlang een slagveld waar legers uit uiteenlopende richtingen hun strijd uitvechten. Een gebied waar verschillende culturen met elkaar botsen, legt historicus Marc Jansen uit in ”Grensland” (2023). Oekraïne betekent ook zoiets als grensland. Pas in 1991 is het echt een zelfstandig land geworden. Daarvoor hebben afzonderlijke delen weleens als land bestaan, maar meestal werd het opgeslokt door de grote rijken van dat moment: niet alleen Rusland, maar evenzeer Polen-Litouwen. Een paar weetjes: in 1900 werd 20 procent van alle graan op de wereld hier geproduceerd. De vruchtbare grond ligt er nog. En: diverse steden in Oekraïne, zoals Odessa, zijn in de negentiende eeuw voornamelijk door Joden gebouwd. Van het Joodse leven is echter nauwelijks meer iets over. Lees hier een interview met Marc Jansen terug van kort na de invasie in Oekraïne.

Wie is Poetin?

Vladimir Poetin (1952) kwam in 2000 aan de leiding van een boevenstaat. De nieuwe president, die rookte noch dronk, herstelde het zelfvertrouwen van de Russen. Hij begon als KGB-agent en groeide uit tot wereldleider. De weg daartussen beschrijft de Amerikaanse journalist Steven Lee Myers in de biografie ”De nieuwe tsaar” (2017). Als agent in Oost-Duitsland zag Poetin hoe machteloos Moskou was geworden. Dit werd een trauma voor hem; een geschiedenis die zich nooit meer mocht herhalen. Myers beschrijft Poetin als een man die veel alleen optrekt en zichzelf daardoor isoleert.

De Duitse journalist Hubert Seipel schreef ”Poetin. De binnenkant van de macht” (uitg. De Blauwe Tijger, 350 blz.; € 25,-). Is Myers de kritische beschouwer, Seipel is de man die uitleg over Poetin geeft, bijvoorbeeld over zijn religieuze en ethische agenda. Beide boeken zijn goed gedocumenteerd.

Bloedige taferelen in Oekraïne

In ”Bloedlanden” (2022) schrijft de Britse historicus Timothy Snyder hoe de nazi’s in het huidige Oekraïne, Wit-Rusland, Polen en de Baltische staten 4 miljoen Joden en miljoenen andere burgers systematisch vermoordden. Snyder plaatst de Tweede Wereldoorlog op geniale wijze in een breder kader, door de geschiedenis van deze regio onder de loep te nemen. Het is een streek die verschillende keren onder de voet werd gelopen en waar enorm veel bloed is vergoten. De stad Lwöw bijvoorbeeld werd twee keer door het Rode Leger bezet en een keer door de Duitse Wehrmacht. Begin jaren dertig ontnam Stalin in het kader van zijn eerste vijfjarenplan de Oekraïense boeren hun landbouwgrond. De gedupeerden verzetten zich en Stalin legde beslag op het graan. Bij de hongersnood die volgde, kwamen zeker 3 miljoen mensen om.

Las u een boek rond de huidige oorlog in Europa dat hier niet bij staat, maar wel een aanrader is voor RD-lezers? Mail de boekenredactie: rdmagazine@rd.nl.