Waarom weermodellen het nooit zeker kunnen weten

Bijna alle dingen in de natuur gedragen zich volgens een voorspelbaar patroon. Zo weet men op de seconde nauwkeurig wanneer de volgende zonsverduistering plaatsheeft of wanneer het hoogwater is in Sint Annaland. Met allerlei formules kunnen deze voorspellingen zeer betrouwbaar worden gedaan. In zekere zin gaat dit ook op voor het weer, maar er zijn twee factoren die een weersverwachting veel minder betrouwbaar maken. Ten eerste spelen er zo veel factoren een rol dat er geen wetenschapper is die het hele systeem kan overzien: windsnelheden en luchttemperaturen op allerlei hoogtes, zeestromen en watertemperaturen, hoge- en lagedrukgebieden. Er bestaat niet een of andere wiskundige formule waarin al deze factoren tegelijk kunnen worden ingevuld en waar vervolgens de temperatuur op een bepaalde plek op een bepaalde tijd uit komt rollen. Daarvoor is het systeem te complex. Ten tweede is het voor het maken van een voorspelling van groot belang om het huidige weer zo nauwkeurig mogelijk in de modellen in te voeren. Wil je dit echt goed doen, dan moet je van elke plek op aarde, op elke hoogte in de dampkring de gegevens gaan meten. Zelfs met de grote hoeveelheid meetapparatuur in satellieten, vliegtuigen, grondstations en radars is het niet mogelijk een compleet plaatje te maken. Verschillende partijen houden zich bezig met het samenvoegen van allerlei formules, gegevens en inzichten om een betrouwbare voorspelling te kunnen doen over het weer. Voor ons weerbericht is dat meestal het Europese weermodel ECMWF. Dit is een zeer geavanceerd en nauwkeurig model waarbij het aardoppervlak in stukjes van 9 vierkante kilometer wordt verdeeld en de atmosfeer uit 137 lagen bestaat. Sinds de komst van computers rond 1950 werd het mogelijk om deze berekeningen snel genoeg uit te voeren. Tot die tijd duurde het maken van de berekening langer dan de termijn die berekend werd. De huidige weermodellen worden in supercomputers ingevoerd waarvan de specificaties ons aller bevattingsvermogen te boven gaan. Naast het ECMWF zijn er veel andere partijen die met hun eigen berekeningen weersvoorspellingen proberen te doen. Over de korte termijn zijn de weermodellen het meestal wel met elkaar eens, maar de verwachtingen voor volgende week kunnen flink verschillen. Het is dan aan de meteorologen om op basis van hun ervaring en eigen waarnemingen een inschatting te maken welk weermodel het bij het rechte eind heeft. Gelukkig werken onze eigen eenvoudige waarnemingen ook nog steeds erg goed. Sinds mensenheugenis zegt de kleur van de lucht nog steeds heel veel over het weer van morgen. In Mattheüs 16 zegt Jezus tegen de Farizeeën: „Als het avond geworden is, zegt gij: Schoon weder, want de hemel is rood. En des morgens: Heden onweder, want de hemel is droevig rood.”

Waarom weermodellen het nooit zeker kunnen weten

Wetenschap & techniek

RD.nl in uw mailbox?