Zo ook die 68-jarige vrouw, bij wie tien jaar geleden borstkanker werd vastgesteld. Ze onderging een borstamputatie en werd nabehandeld met chemotherapie. Daarnaast gebruikte ze gedurende vijf jaar antihormonale therapie. Het herstel na de operatie verliep moeizaam. Ze hield veel pijnklachten, waardoor ze haar rechterarm minder goed kon gebruiken. De maanden van de chemotherapie waren zwaar.

Ook van de antihormonale therapie had ze veel bijwerkingen: gewrichtsklachten, slapeloosheid en psychische labiliteit. Ze stond meerdere malen op het punt om de antihormonale therapie te stoppen. Anderzijds was ze bang dat de ziekte hierdoor zou terugkeren. Toch wist ze haar werk weer op te pakken, hoewel met minder uren dan voor de ziekte.

Op dit moment leven er in Nederland meer dan 850.000 mensen die in de afgelopen twintig jaar de diagnose kanker kregen. Velen van hen hebben nog klachten als gevolg van de kanker of de behandeling. Zo heeft 75 procent van de (ex-)patiënten vermoeidheidsklachten. Bijna de helft geeft aan last te hebben van cognitieve klachten, zoals verminderde aandacht en problemen met het geheugen. Ook hebben veel patiënten angstklachten.

Uitzaaiingen

Op verzoek van de neuroloog komt de 68-jarige patiënte bij me langs, omdat in haar botten uitzaaiingen zijn gevonden. Ze vertelt dat ze sinds een paar maanden klachten in de onderrug heeft. De huisarts had haar naar de fysiotherapeut verwezen en pijnstilling voorgeschreven. In eerste instantie dacht hij niet aan uitzaaiingen, omdat de borstkanker al zo lang geleden was. Toen ze ook uitstralende pijn naar haar rechterbeen kreeg, verwees hij haar door naar de neuroloog onder verdenking van een rughernia. Daarnaast vertelt ze dat ze al langere tijd minder eetlust heeft, 3 kilo is afgevallen en nog vermoeider is dan anders.

Op een aanvullende CT-scan zien we verspreid in haar botten uitzaaiingen. Uit bloedonderzoek blijkt het calciumgehalte bovendien veel te hoog, wat haar klachten van verminderde eetlust en moeheid verklaart.

We bestralen haar wervelkolom, wat de pijnklachten vermindert. Daarnaast starten we opnieuw met antihormonale therapie, samen met een antikankermiddel in tabletvorm. Om het calciumgehalte in haar bloed te verlagen, behandelen we haar met botversterkers. Met deze behandelingen zou ze menselijkerwijs gesproken nog enkele jaren kunnen leven.

Ze heeft veel vragen over welke hulp er is als de ziekte verergert. Daarom maken we een afspraak op de polikliniek palliatieve zorg. Daar bespreekt een verpleegkundig specialist de mogelijke scenario’s in de laatste levensfase. Liefst overlijdt de patiënte thuis. Misschien duurt het nog jaren voor het zo ver is, maar het geeft haar rust dat ze er nu al over heeft nagedacht.

De auteur is 
internist-oncoloog bij het Ikazia
Ziekenhuis
Rotterdam.