De kerk van de broden en vissen

Joodse christenen in het nabijgelegen Kapérnaüm zouden deze plaats in de eerste eeuwen van de jaartelling hebben geïdentificeerd als de plek waar de Heere Jezus het wonder van de vermenigvuldiging van de broden en vissen verrichtte. Niet lang na 312, het jaar waarin keizer Constantijn zich tot het christendom bekeerde, bouwden christenen een kleine kerk op deze plaats, van 15,5 bij 9,5 meter.

De Spaanse dame Egeria moet deze kleine kerk in 383 bij haar bezoek aan het heilige land hebben bezichtigd. „Niet ver (van Kapérnaüm) zijn de stenen trappen waarop Christus stond”, zo noteerde ze. „Op dezelfde plaats boven het meer is een veld met gras en palmbomen. Naast de bomen zijn zeven bronnen, die alle water in overvloed geven.” Pelgrims in de Byzantijnse tijd (324-640) zaten op de heuvels om te eten. Uit onderzoek is gebleken dat de plek „eenzaam” was, want er zijn geen huizen in de buurt gevonden.

Basiliek
Christenen braken in de vijfde eeuw de kerk die Egeria zag af en bouwden een nieuwe basiliek. Het is deze basiliek die in de jaren tachtig van de twintigste eeuw is gereconstrueerd. Ze had het zo'n tweehonderd jaar uitgehouden. Het gebouw werd in de zevende eeuw verwoest, waarschijnlijk tijdens de invasie van de Perzen in 614. Het prachtige mozaïek raakte in de loop van de eeuw bedekt met een dikke laag zand, stof en stenen. Toen de Frankische bisschop Arculf in 670 de plek bezocht, trof hij slechts een paar pilaren rondom een bron aan.

De kerk werd echter herbouwd, maar de kruisvaarders zagen in 1099 alleen maar ruïnes. Ze bouwden de kerk weer op, maar deze werd verwoest toen de moslims de kruisvaarders versloegen bij Hattin in Galilea in 1187. Christenen bouwden in 1260 de kerk opnieuw op, maar deze werd drie jaar later vernietigd door de Mammelukken.

Avontuur
De negentiende eeuw bracht een keer in het lot van Tabgha. Europese christenen zwierven door het Heilige Land, gedreven door nieuwsgierigheid en avontuur. De Zwabische Franz Keller arriveerde in 1885 bij het Meer van Galilea en raakte zo enthousiast, dat hij Duitse christenen probeerde over te halen een stuk land te kopen. Onderhandelingen met de bedoeïenen volgden. In 1888 zag de Duitse ”Palästinaverein” (de latere ”Deutscher Verein vom Heiligen Lande”) kans Tabgha in handen te krijgen.

In 1932 vond een uitgebreid archeologisch onderzoek plaats. Daarbij troffen onderzoekers de mozaïeken vloer aan van de vijfde-eeuwse kerk. In 1934 werd een tijdelijke kerk gebouwd om het mozaïek te beschermen. Pas in 1976 besloot het comité van de Deutscher Verein vom Heiligen Lande de kerk uit de vijfde eeuw te reconstrueren, onder leiding van de architecten Anton Goergen, Fritz Baumann en Lothar Finck.

Op 23 mei 1980 legde de Latijnse patriarch van Jeruzalem de eerste steen. Op 23 mei 1982 wijdde een groep rooms-katholieken de kerk in. De kerk is eigendom van de Deutscher Verein vom Heiligen Lande en het beheer is toevertrouwd aan de benedictijnen, die in een klooster bij de kerk wonen.

Atrium
Bij het betreden van het gebouw valt je onmiddellijk het atrium op. Dat is een open binnenplaats bij kerken, synagogen en andere gebouwen uit de Byzantijnse tijd. In het atrium treffen we een waterbassin aan, dat diende voor liturgische reiniging. Het bassin krijgt constant vers water uit de monden van zeven vissen, die de zeven bronnen van Tabgha symboliseren.

De basiliek is door twee zuilenrijen in drie schepen verdeeld. De belangrijkste blikvanger in de kerk is het mozaïek. Het doet denken aan een tapijt dat uitgespreid is op de vloer. Op de tegelvloer zijn 22 verschillende vogels te zien en vele bloemen. Ook maakte de kunstenaar een afbeelding van een watermeter van de Nijl. De kunstenaar werd mogelijk door Martyrios, die van 478 tot 486 patriarch was van Jeruzalem, uit Egypte gehaald.

Het mozaïek is het oudste mozaïek met afbeeldingen dat in Israël in een kerk is gevonden. Een paar Duitse vrouwen brachten met waar monnikengeduld de ontbrekende steentjes in het mozaïek aan. Dat waren zwart-witte steentjes, zodat de bezoeker snel kan zien wat origineel is en wat eigentijds.

Bezoekers zijn vooral geïnteresseerd in het gedeelte met de broden en de twee vissen. Dit mozaïek is aangebracht voor een kalksteen die als altaar had gediend. Christenen beschouwden de steen vroeger ongetwijfeld als de steen die de Heere als tafel gebruikte bij de wonderbare spijziging. Het altaar staat in een apsis, met een dwarsschip aan beide zijden.

Zeven bronnen
Het woordje ”Tabgha” is een Arabische verbastering van het Griekse woord ”Heptapegon”, wat ”zeven bronnen” betekent. De joodse historicus Josephus Flavius sprak in de eerste eeuw van ”de bron van Kapérnaüm”. De grond was ongeschikt voor landbouw vanwege de rotsachtige bodem, maar de zee was op deze plaats bijzonder rijk aan vis. Vissen kwamen op de bronnen af. Tabgha ligt aan de noordoostzijde van het Meer van Galilea, 2,5 kilometer ten zuiden van Kapérnaüm en ongeveer 12 kilometer ten noorden van Tiberias.

Christenen identificeerden deze plaats ook met de plek waar Petrus in ere werd hersteld, zoals opgetekend staat in Johannes 21. Buiten de kerk bevindt zich een Byzantijns doopvont uit ongeveer 500. Een steenhouwer heeft de vont uit één blok rots gemaakt. In de vont konden vier volwassenen tegelijkertijd plaatsnemen om te worden gedoopt.

In de buurt van Tabgha bouwden christenen in de vierde eeuw nog twee andere kerken, namelijk op de plaats van de zaligsprekingen en op de plaats van de verschijning van de verrezen Heere. Galilea is een gebied dat in de afgelopen eeuwen tallozen heeft geïnspireerd. Tabgha is een van de mooiste plekjes.