Een positievere kijk op de jeugd

Schakel is gewend met jongeren om te gaan. Na eerst directeur van de basisschool in Gouderak te zijn geweest, is hij nu docent aan De Driestar. Hij is met catechiseerwerk begonnen toen zijn predikant ds. P. A. Vlok, die toen in Gouderak stond, wegens ziekte uitviel.

„Samen met nog twee onderwijsmensen gingen we de catechisaties verzorgen. Zij hadden de twee jongste groepen en aan mij werden de twee oudste groepen toevertrouwd. Ik voelde me direct thuis. Als directeur van de basisschool en als leidinggevende in het jeugdwerk had ik al heel wat ervaring in het omgaan met jongeren. Mede daardoor was er geen sprake van ordeproblemen. Ik hoefde hen niet te leren kennen en ook kenden de catechisanten mij goed. Het waren bijna allemaal oud-leerlingen, we hadden dus al een onderlinge band. Ik heb hen wel duidelijk gemaakt: Ik ben nu geen meester of leraar, maar ik sta met een andere opdracht voor jullie.”

Schakel had dus ook de groep van 15 en 16 jaar. „Een moeilijke maar boeiende groep, want ze krijgen in die leeftijd heel wat stormen over zich heen. Als ze 17 jaar zijn, wordt het anders. Dan komen ze in rustiger vaarwater, dan gaan ze persoonlijker denken en praten. Over het algemeen is het groepsdenken onder de jongeren sterk. Heb je de populairste figuur mee in een groep, dan heb je ze allemaal. Als ze ouder zijn dan 17, dan is dat groepsdenken ineens veel minder.”

Ouders
In de vacaturetijd verzorgde Schakel samen met een pastoraal medewerker de catechisaties. Hij heeft sinds vorig jaar een nieuwe predikant, ds. B. E. Weerd. Deze wil graag de jeugd van de gemeente leren kennen en contact met hen houden. Daarom geeft hij ook alle groepen catechese. Dit is dus de reden waarom Schakel „even” gestopt is met catechese onder jongeren. Afgelopen najaar hebben de predikant en Schakel samen doopcatechese opgezet en gegeven aan ouders die in de voorgaande periode hun kind hebben laten dopen.

Catechese onder ouders is ook een goede zaak, omdat de kennis steeds meer ontbreekt, zegt Schakel. „Een gastspreker, zelf hervormd predikant, hoorde ik eens na afloop van een gemeenteavond zeggen: Hervormden zijn toch zo gemakzuchtig. Misschien is dat wat te sterk uitgedrukt, maar een kern van waarheid zit er wel in. Er is wel betrokkenheid op de zaken die met het geloof te maken hebben, maar de parate kennis neemt af. Wat je moet weten, kun je opzoeken, zo denken velen.”

De ervaring is dat catechisanten bij wie thuis veel over geloofszaken wordt gesproken, op catechisatie meer belangstelling tonen. „Voor een bepaalde groep geldt helaas ook dat er altijd bij zijn die door de ouders min of meer worden uitbesteed. Het is ook niet altijd zo dat je kunt zeggen: Zo de ouders, zo de kinderen. Er zijn soms ongelukkige en gelukkige inconsequenties.”

Alledag
Om de aandacht van jongeren te pakken, is het belangrijk om daar te beginnen waar ze mee bezig zijn, aldus Schakel. „Wanneer je niet aansluit bij hun leefwereld, dan is vaak de reactie: „Ik weet niet waar hij het over heeft.” Doel van de catechese is om kennis over te dragen en tegelijkertijd te laten zien dat de kennis ook van belang is voor de werkelijkheid van alledag. Het moet ook een toepassing hebben in je leven.”

Schakel vindt het fijn als catechese uiteindelijk uitloopt op het afleggen van belijdenis van het geloof. „Dat is in de Hervormde Kerk een voluit vrijwillige keus. Vanuit de kerk worden kinderen ook niet verplicht om naar catechisatie te gaan, zoals in andere kerken nogal eens voorkomt. Belijdenis doen is nooit een vanzelfsprekendheid. Degenen die het doen, doen het bewust, omdat ze zich ertoe geroepen weten. Daarnaast zijn er ook die geen belijdenis kunnen afleggen, omdat ze vinden dat ze er nog niet aan toe zijn, of die de keus nog uitstellen.”

Jongeren die niet meer meedoen met de catechese omdat ze zich te oud vinden, verdwijnen helaas soms naar de rand, zo merkt Schakel op. „Gelukkig zien we ze nog wel op de 20-plus-groep terug die elke eerste zondag van de maand bij elkaar komt om de preek van de voorafgaande avonddienst te bespreken. Dit zijn vaak avonden waar je de tijd vergeet, vanwege de diepgaande en open gesprekken.” Soms zie je een oud-catechisant niet meer terug in de kerk, moet Schakel constateren. „Dat kan de keerzijde zijn van de vrijwillige catechese.”

Twijfels
Jongeren eerlijk laten uitpraten is van groot belang, vindt Schakel. Ook twijfels moeten we een plaats geven. „Ze komen met die dingen waarmee ze zitten. Ze zijn eerlijk wanneer de catecheet ook eerlijk is. Je moet zélf zeggen wat je ervan vindt. Dan kun je jezelf niet beroepen op deze predikant of die theoloog. Ik ben nooit ingegaan op de geijkte strikvragen. Maar ik probeer altijd in te gaan op de dingen waarmee ze werkelijk zitten.”

Hoor- en wederhoor is in het jongerenwerk belangrijk. Schakel: „Zeg gerust eerlijk dat je iets soms zelf ook niet weet. En kom de week daarop er weer op terug, iets dat je natuurlijk niet elke keer kunt doen. Maar je mag je best kwetsbaar opstellen. Als er een hoge graad van onderling vertrouwen is, kan er veel aan de orde komen.”

Als je weinig feeling hebt voor de jeugd, kan het zeker gebeuren dat predikanten met een zucht van verlichting Pasen bereiken. Een bekend beeld? Na een cursus catechetiek kan Schakel het zich voorstellen. Zelf zou hij de catechiseerperiode niet willen missen. „Ik heb er veel van geleerd. Je leert veel bewuster met de zaken van het geloof bezig te zijn. Je bent als het ware gedwongen om de geloofsonderwerpen goed te doordenken. Waarom heb je een plaats in de kerk gekregen? Hoe verwoord je naar de jongeren toe wat de geloofszaken zijn? Je moet zelf weer eens door de geloofsleer heenkruipen. En dan is het mooi dat je dat ook aan anderen mag doorgeven. Maar je blijft hier als leraar wel leerling.”