Wie meisjes tussen de pakweg vier en tien jaar in zijn omgeving heeft, kent ze misschien: De Zoete Zusjes, Saar en Janna. In hun wekelijkse filmpjes bouwen ze geheime kamers, doen opdrachten (”challenges”) of maken slijm.

De zusjes zijn populair: hun YouTubekanaal telt 579.000 abonnees, en ze hebben een eigen boekenserie. Het eerste deel won vorig jaar de Prijs van de Nederlandse Kinderjury, een prijs waarbij elk kind kan stemmen. Alle boeken die het jaar ervoor verschenen doen mee, in twee leeftijdscategorieën: 6 tot 9 jaar en 9 tot 12 jaar.

Dit jaar staat een van de volgende delen tussen de nominaties: ”De Zoete Zusjes op vakantie” (uitg. Kosmos). En, wat opvalt: er is nog een ‘YouTubeboek’ onder de kanshebbers: ”De magische halsband” (uitg. Kosmos) over Rutger (op YouTube ”Furtjuh”) en Thomas (”Gewoon Thomas”). Ook hun filmpjes trekken veel kinderen (respectievelijk 960.000 en 770.000 abonnees).

Het lijkt wel een minitrend: YouTubers die de kinderboeken in gaan. Je zou ze als de doeltreffendste leesbevorderaars van het moment kunnen zien. Zelfs al schrijven ze niet zelf, maar doet een tekstschrijver (in het geval van ”De magische halsband”) of hun moeder (bij ”De Zoete Zusjes”) het werk. Want als íémand veel kinderen warm kan maken voor een boek, zijn zij het. Van het scherm naar het boek, beter kan niet.

Katwijk

De keerzijde is dat zo’n constructie meestal geen kwaliteit oplevert. De alledaagse belevenissen van De Zoete Zusjes lezen aardig weg, maar hebben niet veel om het lijf. Het boek over Rutger en Thomas is zeker geen uitblinker. Paco, hun hond, wordt in dat boek samen met honden van andere BN’ers door een griezelige, kat minnende ”Professnor” ontvoerd. Naar Katwijk nota bene. Je herkent in de woordkeus en de plagerige opmerkingen soms wat uit de filmpjes. Verder is het boek qua verhaalopbouw en schrijfstijl maar matig. Overigens willen Rutger en Thomas –partners– in het boek ook laten zien dat het normaal is als twee vrienden een huishouden vormen.

Aandacht voor humor, slapstickachtige grappen en dwaas avontuur zie je breder terug bij het populaire kinderboek. Ook andere nominaties leunen er sterk op, en diepgang is er nauwelijks.

Auteur Jeff Kinney doet in ”Kopje-onder”, het vijftiende deel van ”Het leven van een Loser” (uitg. De Fontein), wat hij al jarenlang succesvol doet. Hij geeft via ik-persoon Bram Botermans een sterk aangedikt, soms sarcastisch-humoristisch inkijkje in diens leven. In dit deel logeert het gezin Botermans bij oma in de kelder, want de logeerkamer is al bezet. Op de afbeelding zie je dan een grommend hondje op het bed zitten. Bram kijkt in de serie meer dan eens met een kritische blik naar religie en in dit deel denkt hij na over de ark van Noach. Hij stelt prima vragen (gingen er giftige dieren mee?), maar de combinatie met grappig beeld is ongemakkelijk.

Ook Jozua Douglas, die met ”Bureau S.P.E.U.R.N.E.U.S. en de Boekenmaffia” (uitg. De Fontein) is genomineerd, maakt lezers graag aan het lachen. Zelfs als er een moord opgelost wordt. De toon is luchtig, en oppervlakkig. Wel heeft het verhaal een doordachte plot.

”Dwars en Co” van Rico Hop (uitg. Lannoo) zet eveneens in op humor. Het verhaal is origineel: het gaat over dwarsliggers, wezentjes die dingen laten misgaan in het leven van mensen („mensmonsters”). Ze hebben een eigen taal, vol wonderlijke woorden – die helaas verbleken bij de schreeuwerigheid van de rest van de tekst. Net als in Douglas’ boek zit er zeker ook in dit boek spanning. Eng wordt het niet: in beide boeken roepen woorden als ”gruwelijk” en ”afgrijselijk” hooguit af en toe het gevoel van iets engs op.

Hoopgevend

De opvallendste nominatie van dit jaar is ”Mus&Kapitein Kwaadbaard en de koers naar de Kraken” van Kevin Hassing (uitg. Luitingh Sijthoff). Het boek –deel twee in een serie– oogt prachtig, met illustraties van Linde Faas en zelfs een paars leeslint. De inhoud is even kleurrijk en steekt kwalitatief boven de andere boeken uit. Hassing schetst een heel eigen decor. De wereld op zee –sfeertje piratenverhalen– is niet mals. En ja, er horen ruige gebeurtenissen en woorden bij. Zoals enkele bastaardvloeken, die overigens ook hier en daar in andere Kinderjurynominaties voorkomen. En een schip met de naam De Hel, dat later gewoon De Helena blijkt te heten.

Eigenlijk zou je een kind dat de betovering van lezen wil ervaren graag een boek van dit kaliber geven, zeker als je kiest uit de zes nominaties. Zodat het kan genieten van echte avonturen en verrassende wendingen. De paar dubieuze ingrediënten maken het niet voor iedereen mogelijk om die keus vol overtuiging te maken.

Tegelijk is het hoe dan ook hoopgevend dat een degelijk, bijna 250 bladzijden tellend avonturenverhaal meedingt naar de Kinderjuryprijs. Zelfs zonder hulp van populaire YouTubers.