Buitengewoon ambtenaar van de burgerlijke stand, zelfstandig trouwambtenaar, BABS voor een dag. De tijd dat trouwlustigen zich alleen door een gemeentelijk ambtenaar in de echt konden laten verbinden, is allang voorbij. Tegenwoordig kunnen stellen kiezen uit een scala aan mogelijkheden.

De opties verschillen per gemeente, licht Ronald Zijlstra van de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken (NVVB) toe. „Dat hangt af van het huwelijksbeleid van de gemeente.” Ook de kosten mag de gemeente zelf bepalen; die lopen per plaats dus uiteen.

Gemeenten hebben twee soorten ambtenaren in dienst: ‘gewone’ ambtenaren (die bijvoorbeeld ook verstand hebben van rijbewijzen) en buitengewoon ambtenaren van de burgerlijke stand (BABS). De laatste groep doet uitsluitend huwelijksceremonies. De BABS is in de jaren 80 ontstaan, weet Zijlstra. Trouwambtenaren worden door de gemeente benoemd en beëdigd door de rechtbank.

Na de BABS verscheen recenter de BABS voor een dag. Dit is iemand –vaak een bekende van het bruidspaar– die voor één dag buitengewoon ambtenaar van de burgerlijke stand is en het huwelijk mag voltrekken. Iedere meerderjarige mag zich aandienen als eendags-BABS. De gemeente moet toestemming verlenen en deze persoon moet beëdigd worden. Sommige gemeenten vragen daarnaast om een verklaring omtrent het gedrag (VOG) te overleggen en willen dat de eendags-BABS een training volgt.

Toezicht

Bij de huwelijksceremonie is vaak een reguliere BABS of ambtenaar van de burgerlijke stand aanwezig, vertelt Zijlstra. „De gemeente doet er goed aan toezicht te houden; het moet namelijk meteen goed gaan. Een huwelijksvoltrekking is een eenmalig iets.”

Gouda is een van de gemeenten waar een eendags-BABS een huwelijk mag sluiten. BABS en bruidspaar leveren hiervoor een aanvraagformulier in en de BABS moet zich kunnen legitimeren.

Van de optie wordt regelmatig gebruikgemaakt, vertelt een woordvoerder van de gemeente. „Op dit moment liggen er dertien aanvragen voor een BABS voor een dag. Gemiddeld zijn er twee à drie aanvragen per maand.”

Bij huwelijksvoltrekkingen door een eendags-BABS zit altijd een ervaren Goudse trouwambtenaar. Die is er „ter begeleiding” van de BABS, aldus de woordvoerder.

Cursus

In 20 jaar tijd sloot Vera Boonen uit Odijk als buitengewoon ambtenaar van de burgerlijke stand (BABS) maar liefst 250 huwelijken. Nog steeds verveelt het haar niet. „Je komt op een bijzonder moment in het leven van mensen heel dichtbij. Dat maakt het vak van BABS speciaal.”

Meestal kent Boonen, die onder de naam Ceremooiste ook zelfstandig trouwambtenaar en ceremoniespreker is, de bruidsparen niet. Dus rijdt ze stad en land af om een stel te leren kennen. „Aan één bruiloft besteed ik in totaal al gauw 15 tot 20 uur.”

Sinds 2017 biedt Boonen ook een cursus aan voor de BABS voor één dag – door haar eendags-BABS genoemd. De training behandelt „alles wat een eendags-BABS moet weten en wil weten” over de huwelijksceremonie. „Trouwambtenaar zijn is niet zomaar iets”, zegt Boonen. „Je vertegenwoordigt de wet.”

Bij het ambt hoort dus een aantal verantwoordelijkheden. Zo moet de BABS zeker weten dat de identiteit van het bruidspaar en de getuigen klopt met de huwelijksakte. Ook dient hij de trouwformule op de correcte manier uit te spreken en erop toe te zien dat de getuigen hun handtekeningen op de juiste plaats zetten.

Dit officiële deel van het huwelijk duurt vaak maar vijf minuten. Minstens zoveel aandacht besteedt Boonen in de cursus daarom aan de rest van de trouwceremonie. „Je wilt dat de trouwdag een fantastische herinnering wordt, voor het bruidspaar en voor jezelf. In de training stut ik eendags-BABSEN om een ceremonie te maken die drie kwartier lang waardig is en de kleur van het bruidspaar heeft.”

Anekdotes

Eendags-BABSEN moeten alert zijn op een aantal valkuilen, geeft de doorgewinterde trouwambtenaar aan. Vaak kent de BABS óf bruid óf bruidegom heel goed. „Maar op de huwelijksceremonie moeten die allebei evenwichtig aan de orde komen. Beide families willen lieve woorden over het bruidspaar horen. Dus moet je net zolang aan je toespraak werken tot je dat voor elkaar hebt.”

Een andere valkuil: anekdotes over jezelf vertellen. „Wees daar voorzichtig mee. Je moet als BABS beseffen dat het niet om jou draait.”

Voor mensen die binnenkort als eendags-BABS een huwelijk mogen sluiten, heeft Boonen nog een aantal praktische tips. „Bereid jezelf goed voor. Zorg dat je ervan geniet. En als je na één keer denkt: dit smaakt naar meer, probeer er dan je vak van te maken. Het kost veel tijd, maar het is een fantastisch vak. Ik doe het nu 20 jaar en vind het nog altijd even leuk.”