Het lijvige boek van Holwerda, ”De Schrift opent een vergezicht”, bevat vier afdelingen: I. een behandeling van een groot aantal cruciale teksten van het Nieuwe Testament; II. een behandeling van een aantal nieuwtestamentische kernwoorden (bijv. ”blijven”, ”geloofsgenoten”, ”genade”, ”grondlegging der wereld” en het beeld van de kleding bij Paulus); III. tekstkritische, idiomatische en stilistische kwesties in het Nieuwe Testament en IV. een beschouwing over de vrouw (in ambt en huwelijk). Achter in het boek staat een uitgebreid register van de geciteerde Bijbelteksten.

Herberg

Enige voorbeelden uit het uitvoerige eerste deel zijn: de vertaling ”herberg” in Lukas 2, het zwaard dat door Maria’s ziel gaat, de wedergeboorte en het dopen voor de doden (1 Kor. 15). Ook bij uitdrukkingen als ”elkaar onderdanig zijn” (Ef. 5) geeft de auteur interessante gezichtspunten. Dat geldt ook Ezaus zoeken naar een plaats van berouw, iets wat in het boek Genesis niet genoemd wordt (Hebr. 12).

Holwerda had een zeer grote kennis van de klassieke oudheid, en het is verrassend hoeveel parallellen uit de Griekse en Romeinse literatuur hij aanhaalt om zijn voorstellen te onderbouwen. Het betekent ook dat hij in de ongeveer honderd hoofdstukken vaak van mening verschilt met theologische Bijbelcommentaren en met bestaande Bijbelvertalingen.

Meestal benadert de auteur teksten op een strikt taalkundige manier en blijven andere aspecten minder belicht. Het is boeiend om te lezen hoe grondig hij het woordje ”houtoos” in Romeinen 11:26 behandelt. Hij voert talrijke argumenten aan voor de vertaling ”daarna”, wat inhoudt dat Israël na het ingaan van de volheid van de heidenen zalig zal worden.

Minder overtuigend vind ik de behandeling van de uitdrukking ”voor de grondlegging van de wereld”, waarmee volgens hem niet de schepping maar de uittocht uit Egypte bedoeld wordt. En ook de poging de rede over de toekomst in Mattheüs 24 en het boek Openbaring uit te leggen in relatie met de tijd voor de verwoesting van Jeruzalem door de Romeinen, levert mijns inziens te veel problemen op.

Vrouw en ambt

Het vierde gedeelte van het boek gaat over de relatie vrouw en ambt. Holwerda voert allerlei argumenten aan dat Febe aangesteld was als diaken (Romeinen 16:1). Hij geeft diverse teksten over dit onderwerp een nieuwe uitleg, zoals die over leren van vrouwen in de gemeente. Enerzijds erkent de auteur de fundering van Paulus’ uitspraken in de scheppingsorde, anderzijds geeft hij veel aandacht aan de toenmalige cultuur als achtergrond. Het is jammer dat de Joodse achtergronden onderbelicht blijven.

De vele hoofdstukken in het boek zijn ongelijk in lengte en in moeilijkheidsgraad, maar ze zetten iedere lezer aan het denken. De vele nieuwe interpretaties maken het begrijpelijk dat Holwerda met geen enkele bestaande Bijbelvertaling tevreden is en wisselende voorkeuren toont. In de genoemde kerkbladen werd af en toe stevig gepolemiseerd en dat is ook in deze bijdragen het geval. Voor de huidige lezers die niet in de vrijgemaakt gereformeerde en Nederlands gereformeerde kring thuis zijn, is dat soms wat vervreemdend. Toch is deze heruitgave de moeite waard voor ieder die zich graag verdiept in de oorspronkelijke betekenis van Bijbelteksten.

De hoogleraar schrijft dat de bestudering van Gods Woord hem onnoemelijk gelukkig gemaakt heeft. De titel van de bundel is ontleend aan een lied van Jaap Zijlstra.

Boekgegevens

De Schrift opent een vergezicht. Gebundelde bijdragen tot de exegese van het Nieuwe Testament, dr. D. Holwerda; uitg. Van Wijnen; 719 blz.; € 49,50