Column: Ik heb sterk het idee dat we naar een keerpunt in de geschiedenis gaan
De zomervakantie is voorbij. Ik verlaat het station van Gouda uit en ga op weg naar de Driestar. Het regent; met rugzak, laptop en paraplu loop ik naar de hogeschool. Een nieuw jaar ligt voor me, alweer mijn achttiende jaar hier. Nooit gedacht dat ik het zo lang zou volhouden op één plek.
Hoe prettig toeven het op de Driestar ook is en hoeveel mooie Driestarverhalen er ook liggen opgeslagen in de archieven van mijn geest, toch zie ik weer als een berg tegen het nieuwe schooljaar op. Op de een of andere manier moet ik altijd eerst weer worden opgetild door iets of iemand, voordat ik over de drempel en mijn schaduw heen stap.
Terwijl ik daarover mijmer en me afvraag waarom zo veel leraren dat nare gevoel en die knoop in hun maag altijd weer hebben, voel ik dat ik even naar de studentenflat van onze school moet kijken. Daar wonen op de elfde verdieping mijn geliefde studenten van ”Zuven”. Vorig jaar ben ik –na een column over hen– ingewijd tot erelid der Zuven en inmiddels heeft mijn dochter verkering met een van hen.
Ik kijk langs mijn paraplu omhoog naar de elfde verdieping. Daar staan mijn dochter en haar vriend op het balkon te zwaaien. Ineens wijken de drempels en vlieden de schaduwen! Ik zie weer wat ik hier kom doen: lesgeven aan geweldige studenten. Het erfgoed van de christelijke geloofstraditie overdragen aan de meesters en juffen van de toekomst.
Op de een of andere manier schiet mij, denkend aan het woord ”erfgoed”, een intrigerend boek in gedachten. Een boek dat ik de afgelopen zomervakantie las en dat in zijn titel ook het woord ”zuven” ofwel ”zeven” heeft. Het is de roman ”De zevende golf” (2014) van Henk Vaessen. Het boek gaat over het erfgoed van de Joodse koopmansfamilie Mendel. De Mendels zijn indertijd uit Polen naar Nederland gevlucht en wonen op de Veluwe. Ze weten zich op te werken van rondzwervende kooplui tot succesvolle textielhandelaren.
In een kast bewaren zij een eeuwenoud stuk familie-erfgoed, een helft van de Joma Rabbàh. De Joma Rabbàh (letterlijk: de Grote Dag) is een tekst over de ark des verbonds. De ark des verbonds –die na de ballingschap geheel uit het beeld verdween– zou door Menelik, de zoon van koning Salomo en koningin Makeda van Scheba, naar Ethiopië zijn gebracht, tezamen met de andere helft van de Joma Rabbàh-tekst. Eens zal een Mendel –de Mendels behoren tot de stam van Dan– naar Ethiopië gaan om zijn teksthelft te brengen bij de andere teksthelft en bij de ark des verbonds. Dan zal de ark naar Jeruzalem gebracht worden en zal de ”zevende tijd” ofwel de ”zevende golf” aanbreken: Israël zal Jezus als de Messias erkennen en de heidenvolkeren zullen naar Sion gaan.
Wanneer het beslissende moment van het overdragen van deze erfenis daar is –en traditie betekent overdracht!– roept de grootvader de familie bijeen.
Het erfgoed van de familie Mendel is tweeledig. Ten eerste moet de erfgenaam in het licht van het leven van alledag de hoge morele code van voorzichtigheid, eerlijkheid en barmhartigheid volgen. Ten tweede moet hij in het licht van ”de Grote Dag” handelen met het oog op het komende vrederijk Gods en naar Ethiopië gaan.
Vaessen benadrukt dat veel in zijn boek fictie is. Ik heb echter de indruk dat hijzelf oprecht gelooft in de nabije komst van de ”zevende golf” en de terugbrenging van de ark naar Jeruzalem. Of dan inderdaad de ark naar Jeruzalem teruggebracht zal worden, weet ik niet –in de Schrift lees ik er niet over–, maar ik heb wel sterk het idee dat we momenteel naar een keerpunt in de geschiedenis gaan. Met name de steeds maar toenemende strijd van de erfgenamen van Abraham doet mij dit vermoeden. Dit is de strijd van Ismaël (de islamieten) tegen Izaäk (de Joden en de geslachten der aarde die in Abraham gezegend zullen zijn, ofwel de christenen). Ik denk dat we in dit licht –zonder in een overspannen toekomstverwachting te vervallen– onze ogen open en onze lampen brandende moeten houden.
Maar hoe dan ook: wat een rijk erfgoed kent deze familie Mendel! Vanuit de verworteling in het verleden draagt zij in het heden de erfenis over naar de toekomst. Laten ook wij aan onze kinderen, leerlingen en studenten het erfgoed overdragen in de verwachting van de toekomst Gods.
Moge dit jaar een gezegend schooljaar zijn. Volgend jaar in Jeruzalem!
Dr. Ewald Mackay is historicus en filosoof. Hij is werkzaam als docent geschiedenis, cuma en filosofie aan Driestar hogeschool te Gouda. Reageren? rubriekforum@refdag.nl
