Tenminste, als de burger z’n ”pmd-afval” netjes apart houdt. Geen idee wat pmd is? Dat is begrijpelijk, want die afkorting bestaat nog maar kort. Pmd staat voor plastic, metaal (blik) en drankenkartons. De laatste jaren waren we eraan gewend geraakt ons plastic verpakkingsafval naar de plasticbak te brengen of in een aparte afvalzak te stoppen.

Maar sinds anderhalf jaar is die plasticbak in steeds meer gemeenten omgeturnd in een pmd-bak. Daar mogen we nu ook onze lege blikjes en drinkpakken in deponeren. Van de 390 Nederlandse gemeenten zamelt intussen 85 procent de drinkpakken apart in; meestal –maar niet altijd– in combinatie met plastic verpakkingsmateriaal en blik.

De pmd-inzameling loopt redelijk succesvol. Maar veel burgers moeten er nog aan wennen en de chipszak is nog niet wat hij zijn moet.

Waardevolle grondstoffen

Vier van de tien burgers in een gemeente waarin plastic, metaal en drankenkartons gezamenlijk worden ingezameld, weten dat nog niet, volgens de Stichting Hedra (Hergebruik Drankenkartons). Daardoor deponeren ze hun blik en drinkpakken nog gewoon bij het restafval in hun –meestal grijze– kliko. „Jammer”, vindt Hedradirecteur Inge Eggermont. „Drinkpakken bevatten waardevolle grondstoffen en zijn tegenwoordig prima te recyclen. Daarvoor wordt een techniek gebruikt die de verschillende laagjes –papier, kunststof en soms aluminium– van elkaar haalt en er vervolgens nieuwe producten van maakt. In april is de eerste Nederlandse recyclingfabriek voor drankenkartons geopend bij Papierfabriek Van Houtum in Swalmen bij Roermond. Daar worden die drinkpakken verwerkt tot toiletpapier en hygiënedoekjes.”

Hergebruik van grondstoffen is het doel van de pmd-inzameling, vertelt beleidsmedewerker Maarten Goorhuis van de NVRD, de vereniging van reinigingsdiensten. „Onze buurlanden waren daarom al eerder overgestapt op het inzamelen van plastic, blik en drinkpakken. Nederland doet dat nu ook. We willen daarmee bereiken dat er in 2020 slechts 100 kilo restafval per inwoner per jaar wordt opgehaald en in 2025 nog maar 30 kilo.”

Volgens Goorhuis loopt het afval scheiden goed. „De hoeveelheid restafval per burger neemt af. Alleen weten we niet zeker of dat komt door de pmd-inzameling.”

Sorteerproeven

Meer hergebruik en minder restafval, daar kan niemand tegen zijn. Werken burgers dus allemaal goed mee? ROVA, de afvalinzamelaar van 23 gemeenten in Oost- en Midden-Nederland, is in ieder geval tevreden: „We doen regelmatig sorteerproeven om na te gaan of mensen hun blik en drinkpakken inderdaad in de pmd-bak doen. Daaruit blijkt dat het aandeel drinkpakken en blik in het restafval gehalveerd is sinds de invoering van pmd-inzameling”, zegt woordvoerster Agnes Bouwman. En: „Onze ladingen pmd kunnen goed verwerkt worden in de sorteerfabriek van Suez”. De burger doet het dus goed volgens haar. Constateren ze dat ook bij Suez?

Peuken

Dat vragen we aan manager Geert Steeghs van Suez in Rotterdam. Suez (voorheen Sita) is een multinational met Franse wortels en wereldwijd een van de grootste milieubedrijven. Sinds 2011 verwerkt zijn sorteerfabriek 60 procent van het Nederlandse pmd-afval om er de grondstoffen uit te halen: verschillende soorten plastic, karton, ijzer en aluminium.

Steeghs geeft geregeld rondleidingen door de fabriekshal. „Waarom? Omdat we dankzij deze fabriek grondstoffen kunnen besparen. Dat vind ik belangrijk met het oog op een leefbare aarde voor onze kinderen en kleinkinderen. Dat is wat mij en mijn collega’s motiveert: vanuit een humanistische visie of vanuit de christelijke rentmeesterschapsgedachte.”

Achter Steeghs –in een wirwar van lopende banden, draaitrommels, optische lezers die de drinkpakken eruit halen, een wervelstroomapparaat (voor de aluminium blikjes) en andere machines– loopt de ”runner”. Dat is de man die in z’n eentje in de gaten houdt of er geen opstoppingen in de afvalstroom ontstaan. Hij haalt een groot stuk plasticfolie weg: geen verpakkingsafval, dus dat had niet bij het pmd gemogen.

Wat vindt de manager van de kwaliteit van het aangeleverde pmd? „Onze angst voor volle yoghurt- en vlapakken bleek niet terecht. Wel zien we dat de vervuiling toeneemt nu de hoeveelheid pmd stijgt.”

Suez wil 90 procent van het binnengekomen pmd recyclen. Lukt dat? „We zien halfvolle colaflessen, kuipjes boter die over de datum is, half leeggegeten saladebakken en blikjes en drinkpakken volgepropt met plastic, peuken en papiertroep. Onze machines herkennen die voorwerpen niet. Ze zijn letterlijk te zwaar en komen dus via de sorteerband bij het restafval. Om die 90 procent te halen, moeten we steeds meer moeite doen”, zegt Steeghs. „De burger mag nog wel wat bijleren. Die vergist zich nogal eens.” Hij wijst op een sorteerband waar meterslange grijze slierten naar beneden hangen. Videoband. „Burgers denken: „Dat is plastic” en kieperen het in de pmd-bak. Net als luchtbedden, speelgoed en weegschalen met batterijen en al. Jammer, want wij moeten moeite doen om dat er weer uit te halen.”

Aluminiumlaagje

Ook al loopt de pmd-inzameling heel behoorlijk, Nederland is er nog niet. Het is immers –ook voor de oplettende burger– niet altijd duidelijk wat er wel en niet in thuishoort. Waarom moeten lege medicijnstrips bij het restafval? En ook chipszakken en eenpersoonsdrinkzakjes? Steeghs begrijpt die verwarring, want eigenlijk zijn het foute verpakkingen, zegt hij. „Chipszakken zijn van plastic met een flinterdun aluminium laagje om de chips knapperig te houden. Ook die slurpzakjes bestaan uit laagjes van verschillende materialen. Dat soort verpakkingen zijn niet te recyclen, vertellen we aan fabrikanten die bij ons komen kijken. Sommigen komen daarna met een betere verpakking, van anderen horen we niets meer.”

Die recyclebare chipszak moet er dus gauw komen. Net als symbolen waardoor iedereen in één oogopslag weet in welke afvalbak het hoort. Wat zou het symbool voor de pmd-bak kunnen zijn? Steeghs: „Zo’n Plastic Hero-poppetje met daaronder de letters pmd lijkt me wel wat.”

Omgekeerd inzamelen rukt op

Het ”omgekeerd inzamelen” van afval wordt steeds populairder. Na enkele kleinere gemeenten zijn ook de steden Arnhem en Zwolle ermee begonnen.

Omgekeerd inzamelen houdt in dat papier, pmd en gft aan huis worden opgehaald en dat de burger zelf z’n restafval naar een container in de buurt moet brengen.

Met deze aanpak willen gemeenten meer grondstoffen hergebruiken en minder restafval produceren. In de Amersfoortse wijk Nieuwland loopt sinds afgelopen najaar een proef met dit systeem. De tussentijdse resultaten zijn positief, laat de gemeente weten: de hoeveelheid restafval is gehalveerd en de hoeveelheid ingezameld pmd navenant gestegen.

Na de zomer besluit de Amersfoortse gemeenteraad over een nieuwe manier van afvalinzameling. Daarbij zullen de resultaten en de ervaringen in Nieuwland worden meegenomen.

Afvalpolitie

Wat moeten gemeenten aan met mensen die hun afval niet goed scheiden? Geert Steeghs van afvalverwerker Suez in Rotterdam heeft een paar adviezen. „Allereerst: heel duidelijk vertellen wat wel en niet in de pmd-bak mag. In principe zijn dat alléén verpakkingen! En als gemeenten ”omgekeerd inzamelen” (zie kader), dan moeten ze het zo organiseren dat gemakzuchtige burgers hun videobanden niet bij het pmd deponeren, maar naar de restcontainer brengen. Geef burgers die het goed doen een schouderklopje en beloon hen ook financieel, bijvoorbeeld met een korting op de afvalstoffenheffing.”

Wat als dat allemaal niet helpt? De motivatie om afval te scheiden, is niet in alle stadswijken even hoog. Ook begrijpen burgers, bijvoorbeeld door taalproblemen, niet altijd wat de bedoeling is. Moet er daarom een soort afvalpolitie komen? „Ik zou het liever niet willen”, zegt Steeghs, „Maar in gevallen van onvermogen of onwil lijkt mij zoiets wel noodzakelijk.”