Onlangs gaf ik een groep niet-Europese studenten de opdracht aan de hand van een paar teksten uit het Oude Testament de voor- en nadelen van het leven in de woestijn op een rijtje te zetten. Toen ik een uur later kwam kijken hoe het ermee stond, kwamen zij opgetogen naar mij toe. De groepsopdracht was voor hen ”une grande bénédiction” (een grote zegen) geweest. „God heeft tot ons gesproken”, zo zeiden zij.

Zij hadden een verrassende ontdekking gedaan. In Deuteronomium 8 hadden zij iets gelezen over de risico’s van de welvaart van het beloofde land, waarnaar Israël op weg was. In Kanaän kon de welvaart de Israëlieten gemakkelijk naar het hoofd stijgen. Er was een reële kans dat zij hun voorspoed zouden toeschrijven aan hun eigen inzet en dat zij God zouden vergeten.

Naast Deuteronomium 8 hadden de studenten Hosea 2 met elkaar besproken. In dat hoofdstuk zegt God dat Hij zijn volk alle zegeningen van het beloofde land gaat afpakken en het gaat terugbrengen naar de woestijn. Dat is de straf die Israël verdiend heeft doordat het in alle welvaart God vergeten is. Maar de terugkeer naar de woestijn geeft ook de mogelijkheid van een nieuw begin. Als Israël helemaal alleen met zijn God in de woestijn is, moet het wel erkennen dat het van Hem afhankelijk is. Dan kan de liefde tussen God en Zijn volk opnieuw opbloeien. Zo kan er een zegen liggen in de woestijn.

Daar kunnen die rijke Amerikanen in Californië nog iets van leren, nietwaar? Zij zouden het oprukken van de woestijn met enige ontspanning onder ogen kunnen zien. Maar vooral zouden zij het niet zo erg moeten vinden een stukje van hun welvaart in te leveren. Zij moeten pijnlijke maatregelen nemen om de klimaatverandering tegen te gaan, maar daar willen zij niet aan. Zij zijn verslaafd aan hun voorspoed en weigeren de buikriem aan te halen.

Dat zal wel waar zijn, maar als reactie is het te gemakkelijk. Voor vele christenen in de VS staat een oproep tot versobering op gespannen voet met vertrouwen op God. Zijn mogelijkheden zijn toch onbeperkt? Dat hebben zij zelf gezien in hun eigen geschiedenis. Toen hun voorouders in vertrouwen op God hun leven opbouwden in de nieuwe wereld, bleek er altijd meer te kunnen dan men dacht. Als je Amerikanen wilt oproepen tot minderen, moet je ook een beter theologisch antwoord tegenover die overtuiging kunnen zetten.

Verder kan ik natuurlijk gemakkelijk mediteren over wat men in Californië moet doen, als ondertussen aan de andere kant van mijn raam in Kampen of Aix-en-Provence de regen naar beneden stort en mij uit mijn slaap houdt. Voor mijn groep studenten lag dat anders. Zij wonen volgens eigen zeggen in een streek die zo mooi en goed is als het paradijs. Maar het grootste deel van hun land is woestijn. Verder zijn zij bekend met armoede, corruptie en tegenwerking van christenen. Zij wisten waar zij het over hadden, toen zij spraken over de woestijn en de manier waarop die eventueel tot zegen zou kunnen zijn.

Laten Amerikanen, Europeanen, Australiërs, Aziaten en Afrikanen maar maatregelen nemen om het oprukken van de woestijn tegen te gaan. Dat is hard nodig. Maar die strijd hoeft niet met de moed der wanhoop gevoerd te worden. Mijn studenten hadden het tot hun grote vreugde ontdekt: er kan een zegen liggen ook in de woestijn.

De auteur is hoogleraar Oude Testament aan de Theologische Universiteit Kampen en de Faculté Jean Calvin in Aix-en-Provence. Hij schrijft dit artikel als lid van de gezamenlijke onderzoeksgroep BEST (Biblical Exegesis and Systematic Theology) van de Theologische Universiteiten in Apeldoorn en Kampen.