Tafels en stoelen, thee en koffie, een zaal vol auteurs en een boekentafel voorzien van hun eigen werk. Simone Foekens is er, Teunie Suijker, Anja Bout-Monteau. Net als Liesbeth van Binsbergen, Roland Kalkman, Iris Boter en Bram Kasse – de vier auteurs die in het middagprogramma een miniworkshop zullen geven.

Zo op het eerste gezicht niets bijzonders: vrijwel elk jaar is er op een zaterdag in januari of februari een inspiratiedag voor schrijvers van christelijke kinderboeken. Maar deze keer is anders: alleen al omdat niet Harderwijk, maar Zwolle de locatie is. Voor het eerst, na tien studiedagen, is niet de Werkgroep Christelijke Kinderboeken de organisator. De reden? De werkgroep is niet meer (zie kader).

Hoofdspreker is Louis Stiller, die –weliswaar per trein– de gladheid heeft getrotseerd om vanuit het Groningse Warffum naar het zaaltje van de vrijgemaakt gereformeerde kerk in de wijk Stadshagen te komen. Volgens de auteur van diverse handboeken over schrijven –hij is ook bezig aan een omvangrijke roman– komt de beschrijving van de ruimte er in de literatuur bekaaid van af. „En dat terwijl boeken wel vol schitterende dialogen staan en auteurs diep in een personage duiken.”

ANWB-paddenstoel

Is het nodig om van tevoren over de verhaalruimte na te denken? vroeg Stiller zijn publiek. Met een voorbeeld uit ”Nooit meer slapen” van W. F. Hermans laat hij zien dat het antwoord ja is. „Hermans’ boek speelt zich af in het noorden van Noorwegen. De hoofdpersoon verdwaalt en is dagenlang weg van de bewoonde wereld. Kijk, in de Drunense Duinen kun je ook de weg kwijtraken. Maar dan vind je na een uur een ANWB-paddenstoel en zit je zo aan de warme chocolademelk. Ruimte moet meer zijn dan couleur locale, meer dan even een wandje met een boompje erop schilderen. In ”Nooit meer slapen” komt de spanning voor een groot deel voort uit de beschrijving van de ruimte.”

Dat kan ook bij een verhaal dat zich in Nederland afspeelt. „Natuurlijk. Ook de ruimte van een fabriek of huiskamer kun je gebruiken om je boek te verruimen, te vergroten. Denk aan ”Hoe God verdween uit Jorwerd” van Geert Mak, neem het uiterwaardenlandschap in ”Joe Speedboot” van Tommy Wieringa. Als je de ruimte maar goed gebruikt, biedt Nederland genoeg.”

Het is niet voor niets dat verhaalruimte op de studiedag centraal staat. Vanuit auteurs was er vraag naar, zegt Annemarie Prins, die sinds 1999 lid was van de Werkgroep Christelijke Kinderboeken. Dit keer nam ze de totale organisatie van de studiedag voor eigen rekening. „Vorig jaar (toen ging de studiedag wegens bezuinigingen bij de BCB niet door, MO) kreeg ik veel teleurgestelde reacties van auteurs. De dag voorziet echt in een behoefte.”

Met een handgebaar naar de vrouwen achter de bar: „Drie van mijn vriendinnen boden me spontaan aan te helpen met de catering.” Even later blijkt dat ook haar man is ingeschakeld. Als Vrouwke Klapwijk –mede-eigenaar van een boekhandel in Putten en kinderboekenschrijfster– kort na aanvang van het programma binnenkomt, krijgt ze door hem een kopje thee aangedragen.

Ons kent ons

Zoals altijd heeft de dag een hoog ons-kent-onsgehalte, hoewel er ook opvallend veel nieuwelingen in het vak zijn. Beginnend auteur Johan Leeflang uit IJsselmuiden zegt geïnspireerd te zijn door de lezing. Hij werkt aan een kinderboek dat zich afspeelt in het Belgische Ieper en hoopt binnenkort naar die plek af te reizen. Alice van Honk uit Lelystad heeft voor de zekerheid haar compleet uitgewerkte idee voor een educatief voorleespakket voor peuters meegenomen. Uitgevers vinden het prentenboek, bordspel en bijbehorende –zelfgehaakte– dierfiguren mooi, vertelt ze, maar de kostprijs om zoiets te produceren is hoog. Ook Alie Rustenburg uit Urk worstelt met het vinden van een uitgever. Meerdere haakten af omdat in haar manuscript –dat gaat over gameverslaving– expliciet christelijke elementen ontbreken.

Eerder op de ochtend kreeg Rustenburg een speciaal welkom van Prins. „Ze heeft half januari een baby gekregen en is nu al hier.” Rustenburg, moeder van drie kinderen, wimpelt de bewondering weg. „Heerlijk zo, een dag voor mezelf.” Alle tijd om de vorderingen rond haar boek in wording te delen met auteur Marian Schalk-Meijering, bij wie ze een schrijfcursus volgde.

En om vragen te stellen aan Louis Stiller. „Als de ruimte geen functie heeft in je boek, moet je die dan niet beschrijven?” wil Rustenburg weten. „Heel kort”, antwoordt Stiller. „In de negentiende eeuw gebeurde het uitgebreid. Maar wij hebben veel meer beelden in ons hoofd dan mensen uit de negentiende eeuw, omdat we films en foto’s zien. Daarom hoeven wij een boek ook niet te beginnen met een uitgebreide beschrijving van de ruimte. Ik vind wel dat je als schrijver moet weten waar iets zich afspeelt. Een dialoog in de tuin is net even anders dan een dialoog in, zeg, de slaapkamer. Om zoiets aan te geven heb je aan een paar woorden soms genoeg.”

Van werkgroep naar Kruisspin

De Brancheorganisatie voor het Christelijke Boeken- en muziekvak (BCB) besloot onlangs de Werkgroep Christelijke Kinderboeken op te heffen. Voor de wereld van het christelijke kinderboek is dat een ingrijpende verandering. De BCB wil zich in de toekomst richten op „kerntaken”, en wat kinderboeken betreft valt alleen de organisatie van de Christelijke Kinderboekenmaand in oktober onder die noemer.

Annemarie Prins, sinds 1999 lid van de voormalige werkgroep, zal onder de naam De Kruisspin veel van de overige activiteiten voortzetten en verder uitbouwen. Wat nu bekend is:

l Christelijke Kinderboekenmaand: blijft bestaan en valt onder verantwoordelijkheid van de BCB.

l Het Hoogste Woord en de EigenWijsPrijs: worden in 2015 niet uitgereikt, maar verdwijnen niet definitief, als het aan De Kruisspin ligt. Hoogstwaarschijnlijk keert de prijs in 2016 terug, mogelijk in een iets gewijzigde opzet.

l Website christelijkekinderboeken.nl: gaat verder onder verantwoordelijkheid van De Kruisspin. Het is de bedoeling dat de site nog dit jaar een facelift krijgt, die hem toegankelijker en aantrekkelijker moet maken.

l Studiedag voor auteurs: de eerste studiedag onder verantwoordelijkheid van De Kruisspin had afgelopen zaterdag plaats. Zoals het er nu naar uitziet, blijft de studiedag bestaan.

l Workshops voor boekhandels: nieuw –nog uit te werken– initiatief van De Kruisspin. Avonden waarop boekverkopers worden bijgepraat over actuele titels op de kinderboekenmarkt.

l Stichting Christelijke Kinderboeken: Annemarie Prins hoopt samen met Vrouwke Klapwijk de Stichting Christelijke Kinderboeken op te zetten. Dit idee voor een „brede, christelijke kinderboekendenktank” staat nog in de kinderschoenen.