Daarmee is de ruzie tussen Netanyahu en Bar niet alleen op een dieptepunt beland, maar zijn ook fundamentele vragen over het functioneren van de democratie aan de orde.

De Israëlische regering ontsloeg Bar vorige maand. Officieel omdat er geen vertrouwen meer is tussen de premier en de inlichtingenbaas. Maar de werkelijke reden gaat veel dieper. Netanyahu ziet in het hoofd van de Shin Bet een politieke bedreiging. Omdat hij zaken dreigde te onthullen die schadelijk zijn voor Netanyahu persoonlijk en voor het voortbestaan van de coalitie.

Het Israëlische hooggerechtshof stak echter een stokje voor het ontslag. Het verzocht Bar een beëdigde verklaring aan de rechters voor te leggen. Dat deed de Shin Bet-baas maandag. In de deels geheime documenten beschuldigt hij Netanyahu ervan dat die gehoorzaamheid aan de premier eist, in plaats van aan het hooggerechtshof, als het tot een constitutionele crisis komt.

Verder zegt Bar dat Netanyahu hem heeft gevraagd een verklaring af te geven, die stelt dat de premier om veiligheidsredenen niet kan getuigen in de corruptiezaken die tegen hem lopen. Dat heeft de inlichtingenchef geweigerd. Ook heeft Netanyahu hem verzocht de Shin Bet in te zetten om Israëlische burgers in de gaten te houden die zich tegen hervormingsplannen van de regering keren. Dat strijdt met de bevoegdheden van de veiligheidsdienst en met het principe dat de Shin Bet niet voor politieke doeleinden mag worden ingezet.

Het kantoor van Netanyahu heeft de beschuldigingen van Bar direct als vals en ongegrond afgedaan. Naar verwachting komt de premier donderdag zelf met een beëdigde verklaring waarin hij zijn visie op de kwestie uiteenzet.

Voor Netanyahu hangt zijn politieke voortbestaan van de uitkomst af

Het hof zal uiteindelijk over de houdbaarheid van beide verklaringen moeten oordelen. Dat oordeel zal niet zozeer gaan over de persoonlijke vete tussen Bar en Netanyahu, maar veeleer over de democratische en rechtstatelijke verhoudingen in Israël. En daarmee over de diepe kloof in de Israëlische samenleving en de interne verhoudingen. Tussen links en rechts, tussen seculier en religieus, tussen wetgevende en uitvoerende macht.

Als de beschuldigingen van Bar ongegrond zijn, begaat de Shin Bet-chef een strafbaar feit omdat ze onder ede zijn afgelegd. Als ze waar zijn, leggen ze een verontrustende waarheid bloot en staat inderdaad het voortbestaan van de Israëlische rechtstaat en democratie in de huidige vorm op het spel.

Ronen Bar heeft persoonlijk niets te verliezen, want hij was al van plan ontslag te nemen om zijn verantwoordelijkheid voor de aanslagen van 7 oktober 2023 te nemen. Voor Netanyahu hangt echter zijn politieke voortbestaan van de uitkomst af.