”Bestaat Amalek nog?” is de titel van de studiedag die de stichting Platform Appel Kerk en Israël –actief in de Protestantse Kerk in Nederland– maandag in Bilthoven belegt. Rabbijn dr. Marx (82) uit Vught, kenner van de Joodse traditie, is een van de sprekers.

Waarom gaat de studiedag over Amalek?

„Netanyahu citeerde na 7 oktober de woorden uit Deuteronomium 25: „Herinner je wat Amalek u heeft aangedaan. Wis de herinnering van Amalek uit van onder de hemel.” De vraag is: wat bedoelde hij? Veel kranten veronderstelden dat Netanyahu opriep om de Palestijnen te vernietigen. Dat klopt niet.

Om die tekst te begrijpen, is het belangrijk om die te lezen in de context van de Bijbel. Belangrijker nog is hoe de Joodse traditie in de volgende duizenden jaren die tekst heeft uitgelegd.”

Bestaat Amalek nog, is de centrale vraag van de conferentie. Wat is uw antwoord daarop?

„Het volk Amalek bestaat in genetische zin niet meer, omdat een Assyrische koning in de achtste eeuw voor Christus alle etnische groeperingen in het Midden-Oosten heeft vermengd. Moab, Ammon, Amalek: ze zijn een mengelmoes geworden.

Ten tweede: er staat in de Bijbel niet „Wis Amalek uit”, maar „Wis de herínnering van Amalek uit”. Dat betekent: roei het idee uit waarvoor zij staan: de vernietiging van het Israëlische volk, net zoals Amalek de zwakke slaven die uit Egypte trokken, aanviel in Exodus 17.

Dat culturele concept komt in elke tijd terug. Ik werd in 1942 geboren in Frankrijk. Twee weken later besloten de nazi’s op de Wannseeconferentie mij te vernietigen. En zo heeft Hamas als doel de staat Israël te vernietigen. Dat staat in hun handvest .”

Toch kwam er ophef. Bent u er gelukkig mee dat premier Netanyahu in zijn toespraak verwees naar Amalek?

„Ik heb er een dubbel gevoel bij. Aan de ene kant geeft het een diepe emotionele motivatie aan het leger als je komt met een oud verhaal. De andere kant is dat het in de wereld misverstand oproept. Dat was niet slim van de premier. Mensen gaan dan in de Bijbel kijken en nemen de sprong naar 2023, alsof Netanyahu de Palestijnen wilde „uitwissen”.”

„Twee weken na mijn geboorte besloten de nazi’s mij te vernietigen” - Dr. Tzvi Marx, rabbijn

Wat hoopt het Platform Appel Kerk en Israël met de studiedag te bereiken?

„We willen aan de deelnemers –vooral predikanten, maar ook gemeenteleden– laten zien welke leugens er door Hamas en antisemitische mensen worden verspreid over de Joden. We willen predikanten inzicht geven in de Bijbelteksten en wat de Joodse cultuur en religieuze teksten daarover te zeggen hebben.

In mijn lezing stel ik ook de vraag: is het concept ”Amalek” alleen relevant voor Israël of ook voor christenen? Kan dit concept misschien ook belangrijk zijn voor de verdediging van de christelijke democratie?”

Een andere lezing op de studiedag gaat over internationaal recht. Waarom is hiervoor gekozen?

„In de beschuldiging van Israël voor het Internationaal Gerechtshof worden grote termen als genocide en misdaden tegen de menselijkheid gebruikt. Die vliegen over de toonbank alsof het niets is, terwijl veel mensen niet weten wat die termen juridisch precies inhouden. Daarom hebben we een jurist gevraagd om dit uit te leggen.”

rabbijn dr. Tzvi Marx (82), kenner van de Joodse schriftelijke en mondelinge traditie