Christelijke demonstranten protesteerden bij de bioscopen toen de musical ”Jesus Christ Superstar” in 1971 uitkwam. Ze ervoeren die als blasfemisch. Een nieuwe editie is het komende jaar in tientallen steden te zien.
Waarover gaat de musical?
”Jesus Christ Superstar” is een Engelstalige toneelvoorstelling van honderd minuten, waarin acteurs de laatste dagen van Jezus’ leven naspelen: van Zijn intocht in Jeruzalem via het laatste avondmaal en Gethsemané tot en met Zijn kruisiging. Het theaterstuk is volgens de aankondiging niet geschikt voor kinderen onder de twaalf jaar en dat is niet voor niets: er komt veel expliciet geweld in voor.
De musical is dus niet nieuw?
Nee. ”Jesus Christ Superstar” kwam in 1971 in New York uit als theaterstuk met rockmuziek. De bijbehorende songs (popliedjes) verschenen een jaar eerder van de hand van de Engelse componisten Andrew Lloyd Webber en Tim Rice. De musical kwam in 1972 naar Nederland en is daar herhaaldelijk opnieuw uitgevoerd, ook in de afgelopen jaren.
Hoe reageerden christenen daarop?
Toen de musical in de jaren zeventig voor het eerst uitkwam, riep deze onder een groot aantal christenen protest op. Er vonden demonstraties plaats bij bioscopen in onder andere Londen en Kopenhagen. In De Saambinder uitte ds. J. van Haaren (Gereformeerde Gemeenten) felle kritiek. Joodse organisaties vonden de musical antisemitisch.
<InlineImage imgUrl=“https://images.rd.nl/fill/w:2500/h:2500/plain/https%3A%2F%2Ferdee-prod-bucket-s3-001.ams3.cdn.digitaloceanspaces.com%2F20043148_b27508bb22.JPG” caption=“De cast van de musical tijdens een persmoment van “Jesus Christ Superstar”. beeld ANP, Olaf Kraak” alt=“20043148.JPG” />
Ook in latere jaren was er protest. In 1980 ging een geplande uitvoering van de op de musical gebaseerde film in Elburg niet door vanwege kritiek in de gemeenteraad. En in 2006 riep de Ridderkerkse makelaar A.C. Kok op tot protestdemonstraties vanwege de voorstelling.
Waarop richt zich de kritiek?
De voorstelling van Jezus in het stuk komt niet overeen met de Bijbelse boodschap, zowel theologisch –Jezus’ godheid wordt onder kritiek gesteld– als historisch: de gebeurtenissen kloppen niet altijd met de evangeliebeschrijvingen.
Dat maakt dat christenen de voorstelling als blasfemisch betitelden. Dat wordt niet minder door de titel van de musical, de liedteksten, de voorstelling van de personages, de liefdesverhouding tussen Jezus en Maria Magdalena en de platvloerse wijze waarop het laatste avondmaal wordt nagespeeld.
Wat is er nieuw in deze editie?
De editie die het komende jaar op 23 locaties in Nederland meer dan 150 keer zal worden uitgevoerd, betreft een nieuwe versie van de Belgische toneelregisseur Ivo van Hove. Deze voorstelling is eigentijdser en rauwer, schrijven recensenten. Sommige figuren hebben een ander karakter. Zo is ‘Herodes’ wreder en is de figuur van Maria Magdelena volgens de krant Het Parool „aanzienlijk erotischer” dan eerder. Nieuw is verder dat de voorste rijen van het publiek op het decor zitten.
Welke personages komen erin voor?
De persoon van Jezus wordt in de huidige editie gespeeld door de Surinaamse zanger Jeangu Macrooy. Opvallend: in 2018 nam hij in The Passion, een jaarlijks muziekevenement over de lijdensweek, de rol van Judas Iskariot op zich. Een tweede hoofdrol in de musical is voor Judas. Verder komen onder andere Pilatus, Kajafas, Petrus en Maria Magdelena –als prostituee– in het verhaal voor.
Wat is volgens de makers de boodschap van de voorstelling?
„Jezus als mens tussen de mensen”, zo typeerde Van Hove de musical vrijdag in Trouw. Volgens de regisseur is de „sacralisering” van Jezus „begonnen met de vier evangelisten” en daar heeft hij niets mee. De voorgestelde ‘menselijkheid’ van Jezus zou moeten aansluiten op de alledaagse levenservaringen van het publiek. De kritiek op Jezus’ goddelijkheid wordt in de musical verwoord door de Judasfiguur. In de eerste song ”Heaven On Their Minds” uit deze de angst dat het verkeerd zal aflopen met de massa die Jezus volgt.
Een tweede hoofdthema is: mensenmassa’s laten zich –toen en nu– makkelijk manipuleren. De menigte die Jezus eerst op het schild hijst, roept even later „Kruis Hem”.
Waarom spreekt de musical veel Nederlanders aan?
Recensenten in kranten zoals Trouw en Het Parool noemen de voorstelling realistisch, waarderen de vernieuwende elementen, zoals de nabijheid van het toneel bij het publiek, en zijn onder de indruk van de heftigheid van het lijden van de Jezusfiguur. Kritiek is in de landelijke media niet te vinden.
