Ov-bus Arriva gaat elektrisch, maar stroom is een knelpunt. Wat nu?
In de ijzige vrieskou vertrekt de ene na de andere bus van het splinternieuwe laadplein van Arriva in Tilburg. Nu ronken de bussen nog op diesel. Maar medio dit jaar zoemen de eerste op elektriciteit. Als er tenminste genoeg stroom beschikbaar is.
Vervoerder Arriva heeft voor regio Oost-Brabant 64 elektrische bussen aangeschaft. Daarvan moeten er binnenkort in Tilburg en omstreken 44 gaan rijden. Er is echter een probleem: voldoende stroom is niet vanzelfsprekend. Netbeheerder Enexis kan de komende twee jaar geen zwaardere aansluiting regelen om al die bussen te laden.
„De gemeente Tilburg had als eerste een aanvraag gedaan voor een aansluiting op het distributienet. Ze wil elektrische vuilniswagens kunnen laden van de gemeentelijke afvalverwerker BAT”, laat Bregje Vos, innovatiemanager van Enexis, weten in de verwarmde vergaderzaal van Arriva in Tilburg. En daarmee waren ze Arriva net voor geweest.
„Na onze aanvraag zit het net op slot. Enexis kan momenteel geen andere aanvragen meer honoreren. Arriva was net te laat”, beaamt Rogier Nota, projectleider laadplein BAT van de gemeente Tilburg.
Hoewel Enexis volop bezig is met de uitbreiding en de verzwaring van het elektriciteitsnet, kan de netbeheerder ook geen ijzer met handen breken, legt Frans van der Steen, collega van Bregje Vos, uit. „De voorziening voor BAT is tijdelijk. Pas over twee jaar kunnen we zowel BAT als Arriva van een volledige aansluiting voorzien als de netuitbreiding klaar is.”
Voor de streekvervoerder is de netcongestie echter geen reden om de overstap op elektrische bussen in de ijskast te zetten. „Wij hebben net als de provincie Noord-Brabant, onze concessieverlener, onze duurzaamheidsdoelen. En als we aan bewoners van de binnenstad zouden vragen: „Wat heb je liever, een bus op diesel of elektriciteit?” Dan kiest 100 procent voor een elektrische bus”, stelt Danny van der Bij, projectmanager van Arriva. „We willen daarom onze duurzaamheidsambitie gewoon doorzetten, ondanks het tekort aan aansluitcapaciteit.” De bussen zijn al besteld bij de Eindhovense busbouwer VDL.
Oplossing
Het begin van een oplossing ontstaat wanneer Arriva en de gemeente Tilburg met elkaar in gesprek raken. „Anderhalf jaar geleden kwam het verzoek van Arriva en de gemeente bij ons binnen”, vertelt Frans van der Steen van Enexis. „We hebben tal van gesprekken gevoerd met beide partijen. De mogelijkheid om samen de ruimte op het net te delen, was er. De wil ook. Met deze kennis in het achterhoofd zijn we gaan bekijken hoe we de ruimte die nog resteert op het net zo goed mogelijk kunnen benutten zonder meteen dikke kabels aan te leggen. Wat kan en wat mag juridisch en technisch? Volgens de huidige wetgeving kan dat nog niet, maar om te leren voor de toekomst hebben we daar ontheffing voor gekregen. Het was voor ons flink rekenen en puzzelen. Dat was pionieren.”
Het terrein van de afvaldienst van de gemeente Tilburg grenst aan dat van Arriva. En, een geluk bij een ongeluk, afvalverwerker BAT heeft de volledige aansluitcapaciteit voorlopig niet nodig, vertelt projectleider Rogier Nota. „Overdag vragen we kortdurend piekvermogens van 1400 kilowatt van het elektriciteitsnet als we onze kraakwagens met hoge capaciteit moeten snelladen tijdens de pauzes van onze medewerkers. Maar ’s nachts laden we ons elektrische wagenpark op met een laag vermogen van 900 kilowatt. Dan hebben we capaciteit over.”
Het laadplein van BAT is momenteel in ontwikkeling. Over enkele maanden neemt de gemeente Tilburg de grote uitbreiding van het laadplein in bedrijf zodat de gemeente stapsgewijs volledig kan overgaan op elektrische vuilniswagens. Het laadplein van Arriva staat al in de startblokken: medio dit jaar moeten de eerste elektrische bussen gaan rijden. BAT heeft momenteel vijf elektrische vuilniswagens; dat moeten er op termijn zo’n zestig worden.
Volle accu
De gemaakte afspraken leiden ertoe dat Arriva overdag 1300 kilowatt kan benutten en daar vanaf 1 februari ’s nachts 450 kilowatt extra netcapaciteit bij krijgt. Danny van der Bij, projectmanager van Arriva, verwacht geen problemen met de dienstregelingen. „De bussen kunnen ’s morgens gewoon met een volle accu vertrekken. Sommige zullen overdag wel wat moeten bijladen. Maar dat is gebruikelijk omdat onze bussen elke dag veel kilometers maken.”
Het is tijd om de situatie ter plekke te gaan bekijken. Het laadplein ligt pal naast het kantoor van Arriva. In de ijzige vrieskou wijst Van der Bij op enkele onopvallende grijswitte kasten. „Dat is onze back-up, een batterij van 860 kilowattuur. We zijn afhankelijk van de elektriciteitsvraag van BAT. Als we meer laadcapaciteit nodig hebben dan voorhanden is, kunnen we de stroom hiervan gebruiken om de bussen te laden. We willen zo voorkomen dat er bussen uitvallen omdat er geen stroom is.”
Het laadplein in Tilburg is een innovatie van Arriva-techneuten. Boven de bussen hangen stekkers waarmee de bussen geladen kunnen worden. Van der Bij: „De chauffeurs kunnen die stekkers zelf naar beneden trekken met een Cable Management System en aan de bus koppelen om die te laden. Op deze manier voorkomen we dat bussen elkaar in de weg staan, waardoor ze niet zouden kunnen bijladen.”
Contract
Het contract tussen Arriva en BAT loopt over twee jaar af. Tegen die tijd hoopt BAT de volledige aansluiting met een capaciteit van 6000 kilowatt te krijgen op het nieuwe schakelstation van netbeheerder Enexis. Via deze aansluiting mag BAT maximaal 3000 kilowatt benutten. Vanaf dat moment kan ook Arriva, na de netuitbreiding van Enexis, op eigen benen staan met een directe aansluiting.
Bregje Vos van Enexis juicht de samenwerking toe, nu de energietransitie landelijk dreigt te stokken door netcongestie. „We zijn bezig om andere projecten op dezelfde manier van de grond te krijgen.” Haar collega Frans van der Steen geeft wel aan dat Enexis geen welwillende „buurman” gaat zoeken; dat moeten de bedrijven zelf doen. „Het is fijn als bedrijven of bedrijfsverenigingen zichzelf bij ons melden met de bereidheid tot samenwerking.”
Van der Steen noemt de Tilburgse samenwerking een voorbeeld waarin de oplossing voor een congestieprobleem eenvoudig is. „Wij leren hiervan en we kunnen kijken of we zulke samenwerkingsverbanden op grote schaal kunnen toepassen. Het is nu nog pionieren, maar straks pakken we hem gewoon van de plank.” Vos: „Ik vind het een slimme innovatie in een tijd waarin je vaak „nee” moet verkopen.”
