Sinds 1667 wappert de Nederlandse vlag in Suriname. Pioniers uit met name Zeeland stichten er een Gereformeerde Kerk. In 1741 staat het koloniale bewind naast deze overheidskerk een Evangelisch-Lutherse Kerk toe. Dit uit Duitsland afkomstige kerkgenootschap moet pastoraat bedrijven onder verarmde Duitse landverhuizers. Veel van deze jongemannen trouwen met vrije creoolse en indiaanse meisjes. Hun kinderen laten zij liever luthers dopen. De Lutherse Kerk staat in de beginjaren bekend als „armeluiskerk” en „kleurlingenkerk”.

Fraai interieur

In 1742 arriveert ds. Johannes Pfaff uit Zaandam, de eerste lutherse predikant van Suriname. Het eerste eigen kerkgebouw gaat in 1832 bij de grote stadsbrand van Paramaribo in vlammen op. Twee jaar later neemt de inmiddels vermogend geworden lutherse gemeente een nieuw, neoklassiek, kerkgebouw aan de beeldbepalende Waterkant in gebruik, nu een drukke doorgaande weg. Daar staat het gebouw nog steeds, een beetje weggedrukt tussen omliggende bebouwing. De palmen op het kerkplein hebben plaatsgemaakt voor geparkeerde auto’s. Een zwaan als windwijzer op het dak verraadt de lutherse signatuur (zie ”Maarten Luther en de zwaan”).

Wie binnenstapt, wordt verrast door een imposant interieur. Zes dorische zuilen verdelen het kerkschip in drie delen. De preekstoel, de orgelgalerij en het orgel zelf zijn versierd met prachtig houtsnijwerk. Op de middentoren van het Bätz-orgel spreidt een zwaan pontificaal haar vleugels. Ook de preekstoel wordt geflankeerd door keramieken zwanen op ware grootte, en zelfs in het kleed op de viertafel prijkt een zwaan.

Er is nog iets opvallends in de kerk: de geluidsboxen hangen in een stalen kooi die is afgesloten met meerdere forse hangsloten. Je staat dan toch even stil bij de armoede en criminaliteit in dit land.

Zorgen

Deze weken gaat de Surinaamse ds. Lucretia van Ommeren (65) als gastpredikante voor. Ze is opgeleid in Suriname, Jamaica en Amsterdam en heeft een theologische master behaald in Berkeley, Californië. Jarenlang is ze verbonden geweest aan de Maarten Lutherkerk en aan de missiegemeente Gemeenschap van Hoop. Door huwelijk is ze verhuisd naar Canada, waar ze nu predikante is van de evangelisch-lutherse gemeente van Edmonton. Ze komt regelmatig naar Suriname om haar oude vader te bezoeken.

Over de evangelisch-lutherse gemeente in Suriname zegt ze: „We hebben nu vier gemeentes. Er zijn best veel zorgen. Door corona is het kerkbezoek sterk teruggelopen. We moeten actiever de mensen terug zien te krijgen. We zijn eerst en vooral bezorgd om het spiritueel welzijn van de schapen die aan ons zijn toevertrouwd. Maar minder mensen betekent natuurlijk ook minder geld. Verder is de kerk aan vernieuwing toe, het kerkelijk bureau heeft bijvoorbeeld niet eens een computer. Het predikantenbestand is verouderd.”

Wel is de gemeente diaconaal actief. Naarmate de economische situatie van het land penibeler werd, klopten er steeds meer daklozen aan bij de centraal gelegen Maarten Lutherkerk. De diaconie ging over tot het verstrekken van kleding en maaltijden. Recent werd voor de bereiding van die maaltijden bij het gemeenschapscentrum een nieuwe grootkeuken aangelegd, met steun uit Nederland.

Doordeweeks is er voor kerkleden en belangstellenden zowel op een ochtend als op een middag een Bijbelkring. Ook zijn er gesprekskringen over de situatie in het land en de wereld, of recent nog over de betekenis van het boek Openbaring voor nu. Verder zijn er jeugddiensten en is er catechisatie. Centraal staat toch de dienst op de zondagochtend om negen uur.

Solozang

Als de dienst begint verwelkomt een ouderling de gemeenteleden en de gasten. Eerst klinken liederen: „Ik zal opgaan naar Gods huis, met gejubel en gejuich” en „Liefde Gods die elk beminnen hemelhoog te boven gaat”. Uit de predikantenborden die aan weerszijden tegen de achterwand van de kansel hangen blijkt dat ds. Van Ommeren hier vanaf 1987 de eerste vrouwelijke voorganger was. Daarna staan er geen mannen meer op het bord.

Van Ommeren loopt met een handmicrofoon door de rijen. Ze roept de gemeenteleden op om de volgende zondag ook gasten mee te nemen: „Er zijn zo veel lege plaatsen. Neem buren, familieleden of collega’s van het werk mee! We hebben een boodschap voor hen!” Na votum en groet klinkt het lied „’k Heb geloofd en daarom zing ik”.

Dan zijn er Schriftlezingen. Uit het Oude Testament (1 Samuël 16), over de jonge herder David die door de profeet Samuël gezalfd wordt tot koning; uit het Nieuwe Testament (Johannes 9), over Jezus die op sabbat een blindgeboren man geneest. Ds. Van Ommeren preekt uit het hoofd; af en toe pakt ze haar Bijbel erbij om eerder gelezen passages nog eens te benadrukken. Tussendoor stelt ze vragen. „Worden wij ook niet, net als David, uitverkoren voor een bepaalde taak, apart gezet?” En: „Kunnen wij net zo’n getuigenis geven als de blinde man?” Ze sluit de preek af met solozang: ”Oh when the saints go marching in, Oh Lord I want to be in that number!”

De collecte vindt op klassieke wijze plaats, met zakken aan een lange stok, voortgeschoven door collectanten met witte handschoenen. Als gevolg van de gierende inflatie van de laatste tijd zitten de zakken vol papiergeld.

Voordat iedereen weer naar buiten gaat zegt de predikante: „De dienst is niet geëindigd hoor, de dienst gaat nu pas beginnen! Nu gaan jullie getuigen en mensen uitnodigen voor volgende week!”