Onbekende vracht lijkt boven water te komen

Nieuwe gegevens
over El Al-lading

De commissie denkt morgen of overmorgen uitsluitsel te kunnen geven of die informatie klopt met de gegevens die zij op dit moment via Nederlandse ambassades en de Economische Controledienst (ECD) in Den Haag zelf verzamelt. Als blijkt dat de informatie klopt, worden minister Borst van Volksgezondheid en de Tweede Kamer onmiddellijk geïnformeerd, zei commissievoorzitter Th. Meijer vanmorgen voor aanvang van de verhoren.

Het pakket met nieuwe informatie werd gisteren op tafel gelegd door de Israëlische luchtvaartdirecteur Yarkoni en ambassadeur Gal. Dinsdag zei Yarkoni, als speciale afgezant van de Israëlische transportminister Yahalom in Nederland, dat uit Israël geen verdere duidelijkheid te verwachten zou zijn over de nog onbekende 20 ton.

Het is uitgesloten dat in het El Al-toestel dat in de Bijlmermeer crashte explosieven hebben gezeten. Dat zei J. van der Maat, adjunct-directeur van het bedrijf Dangerous Goods Management, vanmorgen tijdens zijn openbare verhoor voor de enquêtecommissie. Dangerous Goods Management adviseert en controleert op Schiphol het vervoer van gevaarlijke stoffen.

Op de avond van de ramp kreeg Van der Maat rond 8 uur van „iemand van de Rijksluchtvaartdienst” de vraag voorgelegd of er gevaarlijke stoffen in het ramptoestel konden zitten. Van der Maat concludeerde op basis van de Notoc (”Notification to the Captain” met een opsomming van gevaarlijke stoffen in de lading) dat de lading geen bovenmatig gevaar vormde voor de rampenbestrijding.

Explosieven of radioactief materiaal waren niet aan boord, leerde de Notoc. Wel maakte het document melding van veel minder gevaarlijke brandbare vloeistoffen, verf, lijm, spuitbussen met gas, alcohol, accuzuur en smaakstoffen. „Die stoffen leveren in het geheel van een grote kerosinebrand geen extra gevaar”, luidde het oordeel van Van der Maat.

Zenuwgas
Uit de vraagstelling van de commissie bleek vanmorgen dat in het ramptoestel niet alleen de grondstof DMMP van het zenuwgas Sarin heeft gezeten, maar bovendien nog twee andere componenten van Sarin. De ontdekking dat er DMMP in de Boeing zat, gaf enkele maanden geleden veel commotie. Het vermoeden dat de verschillende componenten in de brand zijn samengekomen, is volgens Van der Maat volstrekt irreëel. Voor het dodelijke zenuwgas was boven de drie componenten nog een vierde grondstof nodig.

Van der Maat raakte na de ramp betrokken bij het onderzoek van de Rijksluchtvaartdienst naar de toedracht van de ramp. Grondige bestudering van vrachtbrieven leidde hem niet tot de conclusie dat er wél gevaarlijke stoffen in de Boeing zouden hebben gezeten die niet in de Notoc waren vermeld. Vanmorgen maakte Van der Maat daarbij wel het voorbehoud dat hij alleen deskundig is ten aanzien van de vraag of stoffen bij rampenbestrijding gevaar kunnen opleveren. Hij heeft zich bij het onderzoek niet gericht op mogelijke schadelijke gevolgen voor de volksgezondheid.

Elektronica
De elektronica die de El Al 1862 vervoerde zou volgens de algemene kennis van Van der Maat bij verbranding enig gevaar kunnen hebben betekend. Het precieze weet hij daar echter niet van. Wel is hij ervan overtuigd dat de elektronica en het aluminium van het vliegtuig een verklaring bieden voor de „vreemde kleuren” die verschillende getuigen in de vuurzee waarnamen. „Dergelijke apparaten en stoffen leveren bij verbranding wel eens vreemde kleuren op.”

Diverse getuigen hebben op de plek van de ramp doosjes met patronen gevonden. Volgens Van der Maat betreft dit geen illegale zending met gevaarlijke stoffen. „Zeer waarschijnlijk gaat het om lege slaghoedjes, om munitie die nog geen ontplofbare stoffen bevat.”

Rechercheur P. J. van der Lugt deed namens de ECD onderzoek naar mogelijk illegale militaire lading. Hij lichtte vanmorgen in zijn openbare verhoor toe hoe hij tot de conclusie kwam dat er geen sprake was van illegaal transport, maar dat al het militaire materiaal volstrekt legaal werd vervoerd.

Spannende finale door nieuwe raadsels