Grondwet zegt niets
over religie Koning

De band tussen de Oranjes en het protestantisme is zo oud als de bestaansgeschiedenis van het onafhankelijke Nederland. De opstand tegen de Spanjaarden in de zestiende eeuw was behalve een onafhankelijkheidsoorlog vooral een gevecht voor de vrijheid van godsdienst. Bij Willem van Oranje stond de tolerantie hoog in het vaandel. Hij veroordeelde zowel de vervolging van de protestanten door de Spanjaarden als de beeldenstorm die in 1566 door de Nederlanden raasde.

Artikel
De Vader des Vaderlands was luthers geboren, werd vervolgens rooms-katholiek en daarna calvinist. Hij legde de band met wat nu de Nederlandse Hervormde Kerk heet. Deze kerk was tot de afscheiding in 1834 de enige protestantse kerk in Nederland. De eerste Grondwet van het Koninkrijk der Nederlanden in 1813 bevatte een artikel dat vermeldde dat de religie van de Koning de „christelijk Hervormde godsdienst” was. Een lang leven was dit artikel niet beschoren. In 1815 verdween het, toen de Belgen –overwegend rooms-katholiek– deel gingen uitmaken van het koninkrijk. Daarna heeft de Grondwet nooit meer een bepaling over de religie van de Koning bevat.

Dit neemt niet weg dat de regerende Oranjes tot nu toe lid zijn geweest van de Nederlandse Hervormde Kerk. Voor hun vrouwen heeft dat niet altijd gegolden. De Russische Anna Paulowna, de vrouw van Willem II, is tijdens haar huwelijk Russisch-orthodox gebleven. In haar paleizen liet ze kapellen inrichten en vol met iconen hangen.

Mede voor een vrouw deed koning Willem I in 1840 afstand van de troon. Zijn voorgenomen huwelijk met de rooms-katholieke Belgische Henriëtte d'Oultremont stuitte op veel weerstand. Het paar trouwde in 1841. Zij bleef rooms-katholiek.

De echtgenoten van de Nederlandse koninginnen waren bij hun huwelijk al protestant. Prins Hendrik en prins Bernhard traden meteen toe tot de Nederlandse Hervormde Kerk. Prins Claus liet zijn lidmaatschap pas in 1970 overschrijven.

Logische stap
Staatsrechtelijk maakt het dus niet uit of Máxima besluit over te stappen naar de Nederlandse Hervormde Kerk. Zij bestudeert het protestantisme. Een niet meer dan logische stap. Bij iedere relatie zullen de partners, als het goed is, zich verdiepen in de achtergronden van de ander. Zeker als die aangeeft dat een bepaald onderwerp voor hem of haar zeer belangrijk is.

Voor prins Willem-Alexander is het geloof zo'n onderwerp. Het is „iets wat je leven leidt.” Het zou, zo verklaarde hij vier jaar geleden, een rol spelen bij zijn partnerkeuze. „Ik ben zelf gelovig en ik geloof dat mijn echtgenote daar goed in mee moet kunnen gaan. Als stel moeten we daar samen mee door kunnen gaan.”

Hij ziet het geloof als de basis voor tolerantie en normen en waarden. De Bijbel heeft „duizenden jaren lang hele bevolkingen die kant op geleid. Zo is de beschaving gecreëerd waarin we nu leven.”

Wie zo over geloven denkt, maakt van tevoren afspraken over hoe dat in een relatie verder ingevuld wordt. De prins en Máxima hebben besloten hun eventuele kinderen in de Nederlandse Hervormde Kerk te laten dopen. Zij denkt na over een overgang. Dat is op zich begrijpelijk. Geen mens verwisselt de ene kerk voor de andere van de ene op de andere dag.

Gewetenszaak
Wat de uitkomst van het denkproces ook mag zijn, de keuze die Máxima maakt zal door iedereen gerespecteerd dienen te worden. Tijdens dat proces passen geen initiatieven zoals een petitie op internet waarin Máxima opgeroepen wordt rooms-katholiek te blijven.

Een vergelijkbare actie van protestantse zijde zou evenmin betamelijk zijn. De keuze die Máxima maakt, is een zaak van haar geweten. Het moet een kwestie tussen haar en God zijn. In de uitkomst daarvan dient geen mens te treden, laat staan daar opmerkingen over te maken. Wat voor Máxima een gewetenszaak is, dient voor het Nederlandse volk een gebedszaak te zijn.

Commentaar

Dossier Maxima