Verontwaardigde boer verwelkomt collega’s in Stroe
Tienduizenden boeren verwacht Stroe woensdag bij de actie tegen de stikstofplannen van het kabinet. En een groot aantal burgers die het protest ondersteunen. „Het zit ons hoog.”
Voorbij de zuiveringsinstallatie heeft verkeer op de Heetkamperweg het niet breed. Dat is symbolisch voor de veehouders die hun bestaan bedreigd zien door de rigoureuze beperkingen die de regering hun dreigt op te leggen.
Even verderop, waar de weg wat minder smal is, voert een hobbelig klinkerpad naar boerderij De Steeg. Rechts ervan ligt het grote veld waarop de boeren zich woensdag gaan verzamelen. Op de valreep wordt het gemaaide gras er weggehaald.
De staldeuren staan wijd open. Koeien staren goedig naar buiten. Stikstofproducenten, zo worden ze gezien. En het zijn er veel te veel, volgens de rekenmeesters van de overheid.
”Stroe-Oost”, meldt een olijk bordje op het erf. Maar in de boerenwoning van de familie Brouwer is geen reden tot vrolijkheid. „Wat de overheid de landbouw aandoet… Ze komen aan m’n ziel”, zegt de boer in ruste verontwaardigd.
Vanwege een spierziekte kan hij zijn werk niet meer doen. „Maar mijn zoon runt het bedrijf en overlegt nog alles met me. Dit is ons leven.”
Opbouw
Brouwers ouders kwamen hier in 1943 wonen en werken. Hijzelf is hier geboren, in 1946. En getogen, al meer dan 75 jaar lang. Hij was nog maar drieënhalf toen zijn vader overleed. Zelf werd hij boer op zijn vijftiende, in 1962, samen met zijn moeder. In 1968 zette hij het bedrijf met zijn vrouw voort. Tot 2015; de laatste twintig jaar in maatschap met zijn zoon.
„Dit is historische grond. Hier wordt al vanaf 1350 geboerd, zeven eeuwen lang. De hervormer van de Veluwe, Jan Gerritsz Versteghe, woonde op deze boerderij bij zijn opa. Ons oude huis kraakte en kreunde aan alle kanten. We hebben het in 1976 gesloopt en er een nieuwe woning gezet.”
Brouwer begon in 1962 met acht koeien. Toen hij in 1968 trouwde, had hij er 22. In 1983 –toen de superheffing kwam– waren het er 138. Boer zijn is geen beroep, het is een bestaan, een leven. En dat ziet Brouwer bedreigd door wat de overheid bedenkt. „Wat we hebben opgebouwd, wordt gesloopt.”
Linkse beweging
Waarom de actie nu hier plaatsheeft, op de grens van de Veluwe en de Gelderse Vallei? „De boeren gaan met de rug naar Den Haag staan. Omdat Den Haag niet luistert. Wij hebben een manier om stikstof te laten vervluchtigen, maar D66 wil de boeren weghebben. En Rutte is met D66 getrouwd. Ze willen ons land goedkoop in handen krijgen om er huizen op te bouwen.”
De „linkse beweging”, Brouwer –lid van de hersteld hervormde gemeente in Garderen– heeft er geen goed woord voor over. „Ze heeft de wolven naar Nederland gehaald. Mijn leven lang ben ik het bos in geweest, maar met mijn scootmobiel durf ik het niet meer. Onze voorouders hebben de wolven niet voor niets uitgeroeid. In Europa worden twaalf mensen per jaar door die beesten gedood. In Nederland gaan ook mensen sneuvelen. En onder de dieren richten de wolven enorme schade aan. Dat brengen de linkse partijen teweeg.”
En wat de stikstof betreft: „De landbouw produceert daar maar 3 of 4 procent van. De luchtvaart 50 procent, maar de overheid doet daar niets aan, want een retourtje Spanje voor 50, 60 euro, dat moet blijven kunnen. Wij hebben ruim 120 koeien, maar hun stikstof daalt neer voordat het de weg heeft bereikt. Onze stikstof is goed voor de natuur, maar stikstof die uit een uitlaat komt, is dodelijk. Niet voor niets hebben de mensen die bij de startbanen van Schiphol werken een lage levensverwachting.”
Voorbereidingen
Den Haag maakt plannen die in de landbouwwereld hard aankomen. Daarom komen de boeren naar Stroe. „Uit het noorden, het zuiden, het westen, het oosten. Van Maastricht tot Groningen, van Tholen tot Texel, de actiebereidheid is enorm”, verzekert Brouwer. „Een deel van de boeren gaat dinsdag al rijden. Op een camping in Garderen mogen ze gratis overnachten.”
De gemeente Barneveld bereidt zich op de invasie voor. „De burgemeester kwam zaterdagavond met zijn vrouw langsfietsen. Mijn zoon sprak hem aan. Toen hebben ze hier binnen een hele tijd zitten praten. De burgemeestersvrouw is een boerendochter; zij kent het boerenleven. De landelijke politie is hier zaterdag ook geweest; tien, twaalf man. Op de dag des Heeren was er gelukkig rust. Maar maandagmorgen kwam de politie van Barneveld al om alles te bekijken.”
De Brouwers treffen hun voorbereidingen. „Ons land loopt tot Stroe, dus we zorgen voor een route voor de hulpdiensten. We kieperen een paar karren zand in de sloot, zodat de trekkers rechtstreeks vanaf de provinciale weg Garderen-Harskamp hiernaartoe kunnen. Boeren in de buurt hebben velden beschikbaar gesteld als parkeerplaats. De tractorbestuurders komen vervolgens lopend naar onze boerderij. Op ons land wordt een podium opgebouwd. Een van de spreeksters logeert bij ons.”
Maar hoeveel er ook wordt voorbereid, „het wordt een grote chaos”, daarvan is Brouwer overtuigd. „Het verkeer gaat natuurlijk helemaal vastlopen.”
Vergunning afgepakt
Het RD arriveert; mevrouw Brouwer spreidt de krant uit op de keukentafel. „Harskamp krijgt ook weer een dominee, in de PKN.” Even is de aandacht van haar man afgeleid. „O, wie?”
Maar dan krijgt de verontwaardiging weer de overhand. „De boeren hebben meer milieuvergunningen dan de industrie. Zelf hebben we 2900 euro voor een vergunning op tafel gelegd, maar die wordt ons nu afgepakt.”
Volgens de organisatoren wordt de protestdag van woensdag de laatste vreedzame actie. „Mijn zoon heeft ons land er graag beschikbaar voor gesteld”, zegt Brouwer. „Er wordt 30.000 tot 60.000 man verwacht. We hopen dat het zonder opstootjes verloopt. Maar als de overheid niet luistert, vrees ik dat er hardere acties zullen volgen.”
