Wat is de strekking van de resolutie?

De leden van het Europees Parlement willen met de resolutie het besluit van het Poolse hooggerechtshof opnieuw veroordelen. Het hof besloot een jaar geleden, eind oktober 2020, de abortuswet aan te scherpen. Het Parlement noemt dat besluit „onwettig” en eist dat het bijna algehele verbod op abortus in de lidstaat wordt opgeheven.

Een resolutie geeft het standpunt van het Parlement weer, maar kan verder geen officiële aanpassingen afdwingen. Wel kan ermee de druk vanuit Brussel op Warschau worden opgevoerd. Daarnaast leggen de Europese volksvertegenwoordigers een duidelijke link tussen de aangescherpte abortuswet en de zorgen over de rechtsstaat in Polen.

De Europese Commissie is in een hoogopgelopen conflict met Polen over de rechtsstaat in het land. De onwettig verklaarde abortuswet kan in die strijd ook een onderwerp van gesprek zijn. Dat kan niet op basis van de inhoud van de wet, omdat abortus een nationale bevoegdheid is. Het kan wel op grond van de twijfels over de legitimiteit van het Poolse hof dat het besluit over de abortuswet nam. Het beschermen van de rechtsstaat is wel een taak van Brussel.

Wat is de situatie rond abortus in Polen?
Het Poolse hof besloot vorig jaar oktober dat het afbreken van een zwangerschap alleen mogelijk is in geval van verkrachting, incest of als het leven van de vrouw in gevaar is. Abortus vanwege een ernstige afwijking bij het kind is sindsdien verboden. Dat was voor de wetswijziging de meest opgeven reden voor een zwangerschapsafbreking.

De abortuswet is drie maanden na de uitspraak, eind januari, officieel aangescherpt. Massaprotesten tegen de wetswijzingen waren het gevolg. Tienduizenden Polen gingen zaterdag opnieuw de straat op. De aanleiding was het overlijden van een 30-jarige Poolse vrouw, Izabela, in september. De vrouw was op dat moment tweeëntwintig weken zwanger en opgenomen in het ziekenhuis vanwege complicaties tijdens de zwangerschap. De artsen besloten volgens haar familie af te wachten tot het moment dat het kind –dat ernstige afwijkingen had– zou overlijden voordat ze het operatief wilden verwijderen. Dat overleefde de vrouw niet.

De zaak zorgde ervoor dat duizenden Polen publiekelijk zware kritiek uitten over de aangescherpte abortuswet. Zij wijzen erop dat de afwachtende houding van de artsen is veroorzaakt door de angst om te worden vervolgd voor het uitvoeren van een illegale abortus. De Poolse conservatieve regering reageerde zondag op het kritiek door te verklaren dat abortus in sommige gevallen wel degelijk is toegestaan. Als het leven van de vrouw in gevaar is, moeten artsen „niet bang zijn om voor de hand liggende beslissingen te nemen” over een abortus, stelde het Poolse ministerie van Volksgezondheid. Het overlijden van Izabela komt volgens de regering door het fout handelen van de artsen en is dus niet het gevolg van de nieuwe wet.

Hoe gaat het Parlement stemmen?

Vooraf was al vrijwel zeker dat het Parlement de resolutie zou aannemen, omdat de meeste politieke fracties die steunen. Het is wel mogelijk dat er wat wijzigingen plaatsvinden. Het Parlement heeft eerdere soortgelijke resoluties ook gesteund. Zo stemde het in juni voor een rapport waarin abortus een mensenrecht wordt genoemd.