Winkelketen Wibra houdt de rest van de lockdown zijn winkels gesloten. Dat meldt het bedrijf nadat het kabinet een aanscherping van de regels heeft aangekondigd. De budgetketen ging woensdag nog open voor de verkoop van essentiële producten en meende dat volgens de lockdownregels ook te kunnen doen.

Topman Bas Duijsens zegt dat zijn bedrijf „vanzelfsprekend” de regels volgt, maar verbaasd is over de „plotselinge ommezwaai” van het kabinet. „We zijn er juist van overtuigd dat het openhouden van winkels zoals die van Wibra bijdraagt aan het spreiden van mensen die essentiële producten nodig hebben. Juist in de decembermaand is de drukte in supermarkten groot.”

Wibra zegt meer dan de helft van zijn omzet uit essentiële producten als schoonmaakartikelen en verzorgingsproducten te halen, wat ruim boven de eerder gestelde eis van 30 procent lag. Volgens de nieuwe regels moet dat 70 procent zijn voor een winkel open mag.

Duijsens snapt dat de volksgezondheid boven het commerciële belang van winkels gaat. „Dit is een periode waarin er geen sprake kan zijn van funshopping. Ik hoop alleen dat de nieuwe aanpassing in de regelgeving niet zal leiden tot onverantwoord grote drukte in de supermarkten.”

Kerst zal dit coronajaar authentieker zijn dan andere jaren en minder commercieel, verwacht paus Franciscus. Volgens het hoofd van de katholieke kerk wordt Kerstmis dit jaar gevierd met „beperkingen en onbehagen". Hij hoopt dat de viering van de geboorte van Jezus Christus daardoor „religieuzer, authentieker en echter" wordt, zei de paus woensdag. Hij verwees ook naar het kerstverhaal en de zorgen en ontberingen die Jozef en Maria, de ouders van Jezus, destijds hadden.

De agenda van de paus rond kerst is door het coronavirus aangepast. Zo is de kerstnachtmis in de Sint-Pietersbasiliek, die ieder jaar op kerstavond wordt gehouden, met twee uur vervroegd naar 19.30 uur. Op die manier is de mis afgelopen voordat de avondklok om 22.00 uur in Italië ingaat. Naar verwachting zullen bij de mis ook geen bezoekers aanwezig zijn.

In Nederland maakte de rooms-katholieke kerk woensdag bekend dat op kerstavond er geen publieke vieringen zijn, zoals de nachtmis. De missen en andere vieringen op eerste en tweede kerstdag kunnen wel in beperkte vorm doorgaan.

Het eerste coronavaccin kan mogelijk volgende week woensdag al de Europese markt op. Als het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) het vaccin van Pfizer-BioNTech maandag goedkeurt, laat de Europese Commissie het binnen twee dagen toe, zegt een woordvoerder.

Eerder noemde het dagelijks bestuur van de Europese Unie nog een termijn van drie dagen. Maar een medewerker van de commissie sprak tegen nieuwssite Politico al van „enkele uren”. Normaliter kan de commissie ruim twee maanden de tijd nemen voor een besluit over toelating op de EU-markt.

De EU-lidstaten bepalen zelf wanneer ze beginnen met inenten. „Om een eind te maken aan de pandemie moet tot 70 procent van de bevolking gevaccineerd zijn”, zei Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen eerder op de dag in het Europees Parlement. „Dat is een enorme klus. Laten we snel beginnen, samen, met 27, op dezelfde dag.”

Over die oproep zijn zorgen gerezen, omdat sommige lidstaten daarvoor nog niet klaar zouden zijn en dat oponthoud zou kunnen betekenen. Zo snel mogelijk beginnen staat voorop, zegt een commissiewoordvoerder. Maar „in deze prille fase is een onderling afgestemde benadering belangrijk”.

De coronacrisis gooit roet in het eten voor de investeringsplannen van Nederlandse mkb-bedrijven. Ruim een vijfde van de ondernemers denkt dat hun investeringen komend jaar zullen afnemen.

Vooral in de horeca gaat de hand op de knip, zo meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) na nieuw onderzoek. Ongeveer 42 procent van de horeca-bedrijven tot ongeveer 250 werknemers verwacht minder te investeren in 2021, vergeleken met dit jaar. Door de gedwongen horecasluiting in de coronalockdown hebben cafés en restaurants het al een tijdje erg moeilijk.

In vrijwel alle bedrijfstakken wordt rekening gehouden met minder investeringen. Toch denkt een deel van de mkb-ondernemers, ongeveer 15 procent van het totaal, volgend jaar juist meer geld in hun bedrijf te steken. Dit betreft onder meer bedrijven in de verhuur en handel van onroerend goed.

De coronacrisis heeft de investeringsplannen in het mkb vooral vertraagd. Veel ondernemers hebben afgelopen maanden besloten om investeringen in hun bedrijf langzamer door te voeren of later te starten. Er waren ook bedrijven die voor deze tijd sowieso geen investeringen in de planning hadden staan.

Het CBS deed het onderzoek voor het Jaarbericht Staat van het mkb 2020 van het Nederlands Comité voor Ondernemerschap. “Juist nu we een nieuwe lockdown zijn ingegaan, beleven veel ondernemers zeer barre tijden”, zegt comitévoorzitter Harold Goddijn in een toelichting. “We weten gelukkig ook dat bedrijven die tijdelijk stagneren, straks weer kunnen groeien.”

Het rapport laat zien dat de investeringen bij veel bedrijven ook voor de crisis al achterbleven. Zo investeerde twee derde van het mkb volgens de studie niet in zogeheten product- of procesinnovatie. Ook hadden veel mkb-bedrijven nog relatief weinig gedaan aan digitalisering. Goddijn, die tevens topman is van navigatiedienstverlener TomTom, raadt ondernemers aan om met gerichte investeringen hun toekomstkansen te verbeteren.

Het aantal coronaboetes op basis van overtredingen van de regionale noodverordeningen is opgelopen tot 21.409. De meeste boetes worden uitgedeeld aan mensen die niet voldoende afstand houden. Daarnaast zijn er sinds 1 juni 4736 reizigers in het openbaar vervoer beboet voor het niet dragen van een mondkapje, maakte het Openbaar Ministerie woensdag bekend.

De overtredingen op de noodverordeningen komen bij het het OM binnen in de vorm van een proces-verbaal dat is opgemaakt door politieagenten of boa’s. Dat waren er tot 6 december 31.196, dus het OM moet nog bijna 10.000 processen-verbaal beoordelen.

Justitie stuurt gemiddeld 45 procent van de processen-verbaal terug naar de agent of de boa met een verzoek om een aanvulling, voordat er een strafbeschikking in de vorm van een geldboete wordt opgelegd. Die boetes bedragen sinds 14 oktober 95 euro.

In 7785 gevallen waren mensen het niet eens met de opgelegde boetes. Na herbeoordeling kan de officier van justitie deze strafbeschikkingen intrekken of voorleggen aan de rechter.

De regionale noodverordeningen waren tot 1 december van kracht. Vanaf die datum geldt de de coronawet. Het OM heeft nog geen cijfers over de mondkapjesplicht die sinds 1 december van kracht is in publieke binnenruimtes, zoals winkels.

Justitie heeft sinds medio maart 383 misdrijfzaken in behandeling genomen die verband houden met het coronavirus. Daarbij gaat het vaak om hoesten of spugen door mensen die beweren dat ze besmet zijn. In 115 gevallen waren politieagenten het doelwit, in 70 gevallen gaat het om voornamelijk boa’s en ziekenhuismedewerkers. In 12 zaken waren medewerkers van het openbaar vervoer het slachtoffer.

In 282 misdrijfzaken is de verdachte gedagvaard en moest deze dus voor de rechter verschijnen, waarna in het merendeel van de gevallen een gevangenisstraf werd opgelegd. Een aantal zaken loopt nog of is geseponeerd of afgedaan met een OM-strafbeschikking in de vorm van een boete of taakstraf.

De burgemeesters zijn „erg gelukkig” met het besluit van het kabinet om de regels aan te scherpen waaronder winkels open mogen zijn tijdens de lockdown. Minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) heeft dat gehoord tijdens overleg met de voorzitters van de Veiligheidsregio’s.

Er was verwarring ontstaan over welke winkels open mochten zijn de komende weken. Bedrijven als Action kondigden aan hun deuren ook weer te gaan openen omdat ze ook deels levensmiddelen verkopen. De lockdown duurt nog tot 19 januari.

Volgens de nieuwe regels mogen alleen winkels open zijn die voor de lockdown 70 procent van hun omzet haalden uit de verkoop van levensmiddelen, drogisterijproducten (minus cosmetica en parfums) en diervoeding. „We hebben nu een heel duidelijke regel”, aldus Grapperhaus.

Hij vindt het „spijtig” dat er discussie is ontstaan over de regels. Maar die waren ook „heel rap” ingevoerd en moesten worden „bijgesteld”.

Het ministerie van Economische Zaken gaat de nieuwe regels nog goed doorgeven aan de winkels, zei de bewindsman. De lokale overheden moeten dan zorgen dat de regels worden nageleefd.

Verder riep Grapperhaus Nederlanders op niet in België te gaan shoppen. Daar zijn alle winkels nog wel open. Als hier geen gehoor aan wordt gegeven zullen er maatregelen volgen, is zijn verwachting. Dan zouden bijvoorbeeld de parkeergarages in België dicht kunnen gaan, zei hij. Grapperhaus staat in nauw contact met zijn Belgische ambtgenoot.

Winkelketen HEMA sluit vanaf donderdag alsnog alle filialen. Eerder wilde HEMA het merendeel van zijn winkels nog openhouden voor eten en drinken en andere essentiële producten, om ondersteuning te bieden aan supermarkten en drogisterijen.

„Vanwege de onduidelijkheid in de regelgeving van de overheid is gebleken dat dit niet leidt tot het gewenste resultaat”, laat HEMA nu weten in een verklaring. De keten betreurt naar eigen zeggen de onduidelijke regelgeving en de wijzigingen die door het kabinet zijn gemaakt. HEMA blijft online wel gewoon bereikbaar.

Maandagavond kondigde premier Mark Rutte strengere maatregelen aan, waaronder de sluiting van alle niet-essentiële winkels. Dat HEMA het grootste deel van de 540 HEMA-winkels toch open zou houden, was volgens de keten besloten in samenspraak met branchevereniging INretail en het kabinet. Kleinere HEMA-winkels zonder foodassortiment gingen wel meteen dicht.

De nieuwe regels leidden tot meer verwarring. Eerder op de dag kregen Action en Wibra al te horen van zorgminister Hugo de Jonge dat zij toch niet open kunnen. De koopjesketens wilden hun ‘essentiële producten’, zoals etenswaren, schoonmaakmiddelen, hygiëneproducten maar ook diervoeding gewoon verkopen. Maar volgens De Jonge is dit niet de bedoeling. Hij benadrukte dat de situatie met het coronavirus van iedereen „een maximale inspanning” vraagt om contacten te beperken. „Dit is niet het moment om de randen van de regels op te zoeken, en daarom kan het gewoon niet”, aldus de bewindsman.

Nu de meeste fysieke winkels gedwongen dicht zijn om de opleving van het aantal coronabesmettingen tegen te gaan, zullen de online aankopen bij winkelketens alleen maar toenemen. Om eventuele vertragingen door overbelasting bij pakketbezorgers als PostNL of DHL tegen te gaan, verkent Blokker een eigen Blokker Express.

Het idee staat nog in de kinderschoenen dus veel is nog onduidelijk, erkent een woordvoerster van Blokker-moederconcern Mirage Retail. „Maar we hebben ruim 400 winkels en in principe zijn we in staat om onze mensen in vaste dienst hiervoor te vragen.”

Teams overleggen nu nog druk over de vorm en haalbaarheid van een bezorgdienst waarbij eigen medewerkers Blokker-artikelen afleveren bij klanten. Nog onduidelijk is hoeveel extra klanten de online winkel van de keten weten te vinden. „De vraag is: hoeveel mensen gaan over tot het online bestellen van die mixer die ze normaal in de winkel zouden kopen?”, schetst de zegsvrouw de situatie. Ook over het aansturen van een bezorgdienst achter de schermen wordt nog nagedacht, net zoals het wel of niet rekenen van extra bezorgkosten.

Hoe druk het ook wordt in de webshop, Blokker erkent dat online verkopen waarschijnlijk nooit de hele omzetderving als gevolg van de winkelsluitingen zullen goedmaken. „Het is nooit helemaal hetzelfde. Je kunt die impulsaankopen hierdoor niet vervangen.”

Nu veel winkeliers noodgedwongen hun fysieke vestigingen moeten sluiten, wordt het ook bij de minder gangbare koeriersdiensten drukker. Het Amsterdamse fietskoerierbedrijf Peddler gaf al te kennen meer vraag dan ooit te hebben naar zijn diensten. De onderneming heeft al bij winkeliers gepeild of hun werknemers niet tijdelijk als fietskoerier aan de slag kunnen.

Een tijdelijke winteropvang is volgens de actievoerders niet genoeg. „Het draaideurbeleid van de gemeentelijke winteropvang zorgt ervoor dat mensen steeds weer op straat worden gegooid en opnieuw door de GGD-screening moeten”, zeggen ze. „Ook met 5 graden is het onmenselijk om mensen de straat op te sturen. Er is geen andere plek is waar ze naartoe kunnen, omdat alle reguliere voorzieningen vol zitten en wachtlijsten oplopen tot wel twee jaar.”

De actievoerende organisaties willen ook dat de gemeente geen handhavers meer inzet om mensen die op straat slapen wakker te maken en te beboeten. De demonstratie komt een dag voordat de gemeente stemt over de begroting van volgend jaar. BIJ1 vindt dat het stadsbestuur van GroenLinks, D66, PvdA en SP te veel wil bezuinigen op de noodopvang voor dak- en thuisloze gezinnen.

Het kabinet riep woensdag gemeenten op ervoor te zorgen dat alle daklozen de komende weken terecht kunnen bij de nachtopvang. Het kabinet betaalt de kosten van de extra maatregelen.

Zoek de grenzen van de coronamaatregelen niet op. Die oproep doen de veiligheidsregio Zuid-Limburg en de burgemeesters van de zestien gemeenten die er onder vallen woensdag.

De veiligheidsregio en de gemeenten krijgen veel vragen van inwoners en ondernemers over wat de nieuwe coronamaatregelen in specifieke situaties betekenen. „In sommige gevallen is de interpretatie nog onduidelijk, waardoor we niet direct antwoord kunnen geven”, aldus de veiligheidsregio in een verklaring.

Er wordt geprobeerd zo snel mogelijk helderheid te geven, aldus de veiligheidsregio. „In de tussentijd roep ik iedereen, namens alle zestien burgemeesters van Zuid-Limburg, dringend op om niet de randen van de maatregelen op te zoeken of een uitzonderingspositie in te nemen”, aldus voorzitter van de veiligheidsregio en burgemeester van Maastricht Annemarie Penn.

„De maatregelen zijn streng en worden ook streng door ons geïnterpreteerd”, waarschuwt Penn. Zij geeft aan dat het coronavirus zich razendsnel verspreidt, ook in Zuid-Limburg. „Laten we dus samenwerken om het coronavirus weer onder controle te krijgen. Door onze contacten écht tot een minimum te beperken, dringen we het virus terug en houden we de zorg toegankelijk. Hoe vervelend dat ook is voor ons allemaal.”

Volgens een woordvoerder van de veiligheidsregio zien de burgemeesters allemaal dat er mensen zijn die de grenzen van de regels opzoeken. Zo zouden er ondernemers zijn die aan het kijken zijn wat ze wel en niet kunnen verkopen en of ze open kunnen.

Woensdag werd bekend dat de ruim vierhonderd winkels van Action in Nederland vanaf woensdagmiddag weer hun deuren willen openen voor klanten. Branchegenoot Wibra wil op hetzelfde moment ook open. Zorgminister Hugo de Jonge zegt echter dat koopjesketens als Action en Wibra niet open kunnen. Hij benadrukt dat de situatie met het coronavirus van iedereen „een maximale inspanning” vraagt om contacten te beperken. „Dit is niet het moment om de randen van de regels op te zoeken, en daarom kan het gewoon niet”, aldus de bewindsman. Hij maakt later op de dag bekend hoe het kabinet die winkels gaat dwingen de deuren te sluiten.

„Wij hebben niet de randen opgezocht, maar de regels gevolgd zoals ze staan op Rijksoverheid.nl en zijn uitgelegd na navraag bij het ministerie van Economische Zaken”, stelt een woordvoerster van de keten. „Ik vind het niet fair dat ons nu wordt verweten de rand op te zoeken.”

Minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid kondigde aan dat koopjesketens als Action en Wibra niet open kunnen. „Dit is niet het moment om de randen van de regels op te zoeken, en daarom kan het gewoon niet”, zo beargumenteerde hij. Later op woensdag maakt de bewindsman bekend hoe het kabinet die winkels gaat dwingen de deuren te sluiten.

Vooralsnog blijft de Action open. „Maar als de regels veranderen zullen we daar gehoor aan geven en sluiten. Wij zijn ook niet voor corona”, aldus de zegsvrouw. Ze benadrukt dat het absoluut niet mogelijk is andere dan de essentiële producten te kopen bij Action, omdat die worden afgeschermd en kassa’s ze niet meer kunnen scannen.

Koopjesketens als Action en Wibra kunnen niet open, zegt zorgminister Hugo de Jonge. Hij benadrukt dat de situatie met het coronavirus van iedereen „een maximale inspanning” vraagt om contacten te beperken. „Dit is niet het moment om de randen van de regels op te zoeken, en daarom kan het gewoon niet”, aldus de bewindsman. Hij maakt later op de dag bekend hoe het kabinet die winkels gaat dwingen de deuren te sluiten.

Op woensdagochtend meldden ingewijden al dat het kabinet wil voorkomen dat grote winkelketens toch zomaar de deuren opengooien, terwijl de meeste winkeliers eigenlijk dicht moeten blijven tijdens de lockdown. Er wordt gewerkt aan duidelijkere en strengere regels, meldden zij. De koopjeswinkels willen hun ‘essentiële producten’, zoals etenswaren, schoonmaakmiddelen, hygiëneproducten maar ook diervoeding gewoon verkopen.

De Tweede Kamer wil ook dat de ketens dichtgaan. VVD-Kamerlid Aukje de Vries roept ondernemers op „niet de randen van de regelgeving op te zoeken”. De linkse oppositie wil dat het kabinet ingrijpt en winkels dwingt zich aan de regels te houden en ook coalitiegenoot D66 is kritisch. Kamerlid Kees Verhoeven roept het kabinet op duidelijker te zijn over welke producten essentieel zijn en welke niet. „Anders kunnen alle grote bedrijven met een breed aanbod open en ondermijnen ze het draagvlak voor de lockdown.”

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is bang voor een nieuwe opleving van het coronavirus in Europa en beveelt aan dat mensen tijdens de feestdagen ook in familieverband een mondkapje dragen. De WHO stelt dat er een groot risico is dat er begin van het komend jaar een nieuwe golf van het virus kan komen.

Het kabinet wil voorkomen dat grote winkelketens zoals de Wibra of de Action toch zomaar de deuren opengooien, terwijl de meeste winkeliers eigenlijk dicht moeten blijven tijdens de lockdown. Er wordt gewerkt aan duidelijkere en strengere regels, melden ingewijden.

Vermoedelijk mag een winkel pas open als een veel groter deel van de omzet komt uit voeding en andere essentiële producten. Die grens ligt nu op 30 procent. Woensdag zal ook de Kamer over de maatregelen worden geïnformeerd.

In de Rooms-Katholieke kerken zijn dit jaar op kerstavond geen publieke vieringen, zoals de nachtmis. De Nederlandse bisschoppenconferentie heeft daartoe besloten, zo meldt een woordvoerster van de Rooms-Katholiek Kerkgenootschap (RKK). Het betekent dat er tussen donderdag 24 december 17.00 uur en vrijdag 25 december 07.00 uur in het geheel geen publieke vieringen worden gehouden.

De bisschoppen willen in deze periode van lockdown een beweging van veel mensen tegelijk voorkomen.

„Juist de vieringen op kerstavond en in de kerstnacht worden doorgaans door veel mensen bezocht. Het besluit om op kerstavond en in de kerstnacht geen publieke vieringen te laten plaatsvinden, nemen de bisschoppen met pijn in het hart”, zo luidt de verklaring.

Zoek de grenzen van de coronamaatregelen niet op. Die oproep doen de Veiligheidsregio Zuid-Limburg en de burgemeesters van de zestien gemeenten die er onder vallen woensdag.

De Veiligheidsregio en de gemeenten krijgen veel vragen van inwoners en ondernemers over wat de nieuwe coronamaatregelen in specifieke situaties betekenen. „In sommige gevallen is de interpretatie nog onduidelijk, waardoor we niet direct antwoord kunnen geven”, aldus de Veiligheidsregio in een verklaring.

Er wordt geprobeerd zo snel mogelijk helderheid te geven, aldus de Veiligheidsregio. „In de tussentijd roep ik iedereen, namens alle zestien burgemeesters van Zuid-Limburg, dringend op om niet de randen van de maatregelen op te zoeken of een uitzonderingspositie in te nemen”, aldus voorzitter van de Veiligheidsregio en burgemeester van Maastricht Annemarie Penn.

In het Limburgse Urmond is in de nacht van dinsdag op woensdag geprobeerd brand te stichten bij een coronatestlocatie. Woensdagochtend werd ontdekt dat de rolpoort zwartgeblakerd was, vermoedelijk door een korte brand. Dat meldt de politie, die rond 08.45 uur werd gewaarschuwd.

Op bewakingsbeelden is rond 02.15 uur een lichtflits te zien bij de teststraat. „Waarschijnlijk is dit de korte brand geweest”, aldus de politie. Wie hiervoor verantwoordelijk is, is nog onbekend. Er is dan ook nog niemand aangehouden.

Bij de teststraat verricht onder meer de forensische opsporing nu onderzoek. De politie roept getuigen op zich te melden.

De coronatestlocatie is woensdag overigens gewoon geopend voor mensen die een afspraak hebben om zich te laten testen.

Omdat de scholen vanaf woensdag pas gesloten zijn, zal de daling doorzetten, verwacht de NS. Op dit moment is het totaal aantal treinreizigers zo’n 26 procent van het aantal voor de coronacrisis. Voor corona reisden er dagelijks zo’n 1,3 miljoen mensen met de trein. „Het is natuurlijk een treurig beeld, al die lege treinen”, zegt een woordvoerder van de NS. „Maar het betekent wel dat Nederlanders zich aan de nieuwe maatregelen houden.”

De NS verwacht niet dat er, net als tijdens de lockdown in het voorjaar, een basisdienstregeling moet komen. „Op dit moment rijdt 90 procent van de treinen”, aldus de woordvoerder. „We gaan er vanuit dat dat zo blijft.” In april reisde het kleinst aantal mensen met de trein: 9 procent ten opzichte van voor de coronacrisis. De NS stelde toen een basisdienstregeling in. Dat zal nu niet nodig zijn, aldus de woordvoerder, omdat openbaarvervoerbedrijven met de beschikbaarheidsvergoeding van de overheid 93 procent van hun kosten vergoed krijgen.

De manifestatie van LaatOnsAanbidden, waarin gezamenlijk God wordt aanbeden, zou zaterdagmiddag plaatsvinden op een veld aan de Wadloper, achter een vestiging van de Albert Heijn.

Die winkel zou vanwege de aanstaande kerstdagen waarschijnlijk ook nog eens drukbezocht worden, aldus de woordvoerder.

De organisatie ging uit van zo’n tweehonderd bezoekers, maar eerder was al wel aangegeven dat een grotere opkomst niet kon worden uitgesloten. Vanwege de uitbraak van het coronavirus, de ernst van die uitbraak en de landelijke maatregelen die er zijn om het aantal besmettingen terug te dringen, heeft Koelewijn besloten de manifestatie te verbieden.

Volgens de woordvoerder heeft de burgemeester flink geworsteld met de beslissing, omdat hij vrijheid van demonstratie heel zwaar vindt wegen. Maar onder meer op basis van adviezen van de GGD en de politie is toch besloten tot een verbod. De GGD gaf onder meer aan een dergelijke samenkomst niet te vinden passen in de huidige situatie. Ook zou zo’n manifestatie gevaren opleveren voor de volksgezondheid.

Door nu al met een verbod te komen, heeft de organisatie volgens de burgemeester nog voldoende tijd om naar de rechter te stappen. De organisatie heeft inmiddels overigens bij de gemeente een nieuwe aanvraag ingediend, met een andere locatie. Het gaat nu om een locatie bij de Eilandbrug/ Genuakade in Kampen, een minder druk gebied. De burgemeester gaat zich opnieuw buigen over deze aanvraag en verwacht woensdag of uiterlijk donderdag een nieuw besluit te nemen.

Action verklaart ondanks de maandag afgekondigde lockdown open te mogen, omdat ongeveer 40 procent van de omzet behaald wordt met essentieel geachte artikelen. De overheid hanteert die grens van 30 procent omzet uit bijvoorbeeld voedingsmiddelen, wc-papier en zeep, voor het wel of niet moeten sluiten van winkels.

Alleen het deel met essentiële producten van winkels mag dan open blijven. Action, dat ook veel non-foodartikelen verkoopt, zal de overige producten uit het assortiment afschermen.

Volgens een woordvoerster kunnen filialen artikelen uit deze categorie ook niet stiekem verkopen, omdat ze niet te scannen zijn in kassasystemen.

Wibra meldde deze week aan zijn personeel ook te mikken op een gedeeltelijke heropening op woensdag, blijkt uit een intern bericht dat ANP heeft ingezien. Afdelingen met diervoeding, etenswaren, schoonmaakmiddelen mogen openblijven, de rest wordt afgeschermd. Een woordvoerder van Wibra was niet direct beschikbaar voor commentaar.

Dat veel winkels ondanks de sterke toename van het aantal coronabesmettingen toch weer opengaan, leidt tot bezorgdheid bij vakbond FNV. Bestuurder Linda Vermeulen zegt veel berichten te krijgen van winkelmedewerkers die zich zorgen maken om de gezondheidssituatie.

FNV was ook voor de bekendmaking van de winkelsluitingen kritisch op de opstelling van grote ketens, die volgens de vakbond niet genoeg deden om werknemers voor coronabesmettingen te behoeden. „Maar winkelketens gaan nu gewoon door zoals ze al deden”, zegt Vermeulen. „De grootste zorg is het coronavirus. We zouden met z’n allen maatregelen nemen om het virus achter ons te laten.”

Dinsdag meldde het RKI nog 14.432 nieuwe gevallen, waarmee het aantal nieuwe besmettingen al twee dagen achter elkaar aan het afnemen was. Het laatste cijfer maakt aan die positieve tendens op hardhandige wijze een einde. In totaal zijn in Duitsland nu 1.379.238 besmettingen vastgesteld sinds het begin van de corona-epidemie.

Het laatste recordaantal aan sterfgevallen in een etmaal werd woensdagochtend verpulverd. Het RKI meldde maar liefst 952 nieuwe Covid-gerelateerde sterfgevallen in de laatste 24 uur. Dat trieste record kwam minder dan een week geleden nog op 598 te staan. In totaal zijn in Duitsland nu 23.427 personen bij wie het coronavirus is vastgesteld, overleden aan de gevolgen.

Met de laatste cijfers lijkt het duistere scenario dat dinsdag werd geschetst door minister van Volksgezondheid Jens Spahn en het RKI werkelijkheid te worden. Die stelden dat de situatie rond het coronavirus in Duitsland momenteel op zijn zwaarst is, maar nog veel erger kan worden.

Vanaf woensdag is in Duitsland een harde lockdown van kracht. De Duitse Bondsregering en deelstaten werden het daar zondag over eens. In die periode tot 10 januari moeten veel bedrijven de deuren sluiten en ook scholen moeten in principe dicht, maakte bondskanselier Angela Merkel zondag bekend.

Scholieren zitten vanaf woensdag een dikke maand thuis. Dat had, zeker in het basisonderwijs, nooit mogen gebeuren, zeggen deskundigen in Trouw.

“Kinderen, en zeker de kwetsbaren onder hen, betalen de prijs voor volwassenen die weigeren thuis te werken. De kansenongelijkheid tussen kinderen zal in de tweede lockdown alleen maar toenemen”, zegt onderwijssocioloog Thijs Bol. “Het lijkt wel of het kabinet geen kennis heeft genomen van al dat onderzoek dat er sinds de eerste lockdown is gedaan naar effecten ervan op kinderen.”

Vanaf vandaag zitten alle scholieren in ieder geval tot 18 januari thuis. De uitleg dat de basisscholen dicht moeten om ouders thuis te houden, vindt Bol “schandalig”. Volgens Bol heeft een groot deel van de kinderen in het voorjaar wekenlang “niets geleerd”.

Arne Popma, de Amsterdamse hoogleraar kinderpsychiatrie die al maanden pleit voor het openhouden van scholen, dacht dat het ei wel gelegd was dat basisscholen niet meer dicht mogen. “Ik zie de mentale problemen bij kinderen die het al moeilijk hadden, verdiepen”, zegt hij.

Landen die daar goed in zijn hebben verschillende eigenschappen zoals een geavanceerde digitale economie, een robuust economisch vangnet en een sterk financieel systeem. Ook landen die de gezondheidszorg en sociaal beleid goed kunnen plannen en landen die ervaring hebben met voorgaande epidemieën zoals SARS staan er beter voor om goed uit de coronacrisis tevoorschijn te komen. Nederland staat bij vrijwel alle kenmerken relatief hoog.

Voor een langdurige economische groei is een transformatie naar een duurzamere en inclusievere economie nodig. Daarbij moet op digitalisering en omscholing worden ingezet en zijn groene investeringen noodzakelijk. Ook sterke publieke instanties en goed mededingingsbeleid zijn essentieel.

Finland scoort daarbij het hoogst, gevolgd door Zweden en Denemarken. Nederland staat vierde, boven China dat vooral profiteert van de grote arbeidsparticipatie van vrouwen en mededingingsbeleid. Nieuw-Zeeland, België, Duitsland, Frankrijk en Israël vervolmaken de top 10.

De statistici gaan ervan uit dat de bevolking dit jaar met 63.000 mensen groeit. Dat is een halvering vergeleken met de groei in 2019. Dit jaar overleden buitengewoon veel mensen vanwege het coronavirus. Bovendien zakte de migratie in vanwege de vele reisbeperkingen.

In de herfst was ondanks de tweede golf al te zien dat de migratiestromen weer groter werden. De onderzoekers verwachten een verdere toename als de komst van vaccins volgend jaar ervoor zorgt dat reisrestricties worden opgeheven. “De stijgende werkloosheid zal naar verwachting wel nog de toename van de arbeidsmigratie in 2021 beperken”, nuanceren zij daarbij.

Het ligt ook in de lijn der verwachting dat het aantal door Covid-19 veroorzaakte sterfgevallen in 2021 zal afnemen vanwege betere behandelmethoden en vaccinatie. Het CBS houdt er wel rekening mee dat er tijdelijk meer mensen overlijden omdat zorg is uitgesteld vanwege de uitbraak van het coronavirus. “Daar staat echter tegenover dat er onder de coronadoden relatief veel kwetsbare mensen zijn die anders mogelijk op korte termijn door een andere ziekte zouden zijn overleden”, aldus de onderzoekers.

De Nederlandse bevolking zal volgens het CBS groeien tot 20 miljoen inwoners in 2063. Dat komt vooral vanwege migratie en omdat mensen ouder worden.

Het CBS heeft deze prognose gedaan op basis van onderzoek over geboorte, sterfte, immigratie en emigratie. Het bureau waarschuwt wel dat het vanwege vele onzekerheden niet precies te voorspellen valt hoe de bevolking zich zal ontwikkelen. Zo zal het aantal migranten van jaar tot jaar sterk fluctueren. Hoe later de voorspelling, hoe groter de onzekerheid.

Jongeren hebben dinsdag in Urk meermaals de stekker van een bus van de GGD waarin getest wordt op het coronavirus uit een elektrische laadpaal getrokken. Ook gooiden de jongeren vuurwerk naar de medewerkers toen die er wat van zeiden, meldt de Urker wethouder Freek Brouwer.

Telkens als de stekker eruit werd getrokken, viel in de mobiele testunit licht, warmte en internet uit. „Ik schaam me diep”, reageert Brouwer op Twitter.

Urk kampt al langere tijd met jongeren die voor overlast zorgen. Het liep een aantal weekenden flink uit de hand. Zo trad eerder de ME op, die bekogeld werd met flessen, stenen en vuurwerk.

Betogers gooiden voorwerpen naar de politie, die veelal passief bleef. Wel probeerden agenten te voorkomen dat er tenten werden opgezet op het centrale Maidanplein, wat zorgde voor veel schermutselingen. Hoeveel betogers gewond zijn geraakt is onduidelijk.

De protesten zijn al enkele weken gaande, maar zijn nu geëscaleerd. Veel winkeliers zijn ook kwaad over regeringsplannen kassa’s verplicht te stellen om fraude tegen te gaan. Ze vinden de aanschaf en het printen van bonnetjes te duur. De plannen zijn onder druk van de protesten inmiddels uitgesteld tot 2022.

Amerikanen kunnen binnenkort zelf thuis testen of ze besmet zijn met het coronavirus. De waakhond voor medicijnen FDA heeft toestemming gegeven voor zo’n snelle thuistest.

De coronatest van het bedrijf Ellume geeft in ongeveer 20 minuten uitsluitsel. De kosten bedragen circa 30 dollar (25 euro). Een recept is niet nodig. Het bedrijf wil in januari drie miljoen testkits op de markt brengen.

Volgens hem wordt er hard gewerkt om zo snel mogelijk met de vaccinaties te beginnen. Eerder zei hij dat Nederland daar „zo vroeg mogelijk in januari” mee gaat beginnen.
De EMA meldde dinsdag dat het goedkeuringsbesluit waarschijnlijk op 21 december komt. Eerder ging men uit van 29 december.

Het reisadvies voor Aruba en Bonaire gaat naar oranje. Dat zei premier Mark Rutte dinsdagavond tijdens een debat over het coronavirus.

Het aangescherpte reisadvies komt niet vanwege de situatie rondom corona op deze eilanden, maar vanwege de „grote problemen” in Nederland, zegt Rutte. Voor alle Nederlandse eilanden in de Cariben geldt nu code oranje.

Rutte zag dat ambachtelijke levensmiddelenwinkels de afgelopen jaren „zeker en stabiel” bleven. Hij hoopt dat Nederlanders ook tijdens de lockdown gebruik zullen maken van de winkels die „Marokkaanse pannenkoekjes tot en met Italiaanse wijn” in de schappen hebben en niet alleen naar de grote supermarkten gaan.

Maar een pleidooi van Esther Ouwehand (Partij voor de Dieren) om „zielloze allesverkopers” extra te belasten, kan niet op de steun van de premier rekenen. Rutte noemt voorbeelden van „heel kleine bedrijven die via het web mooie dingen doen”. Elk eenmansbedrijfje kan volgens Rutte tegenwoordig multinational worden, en die kleine Nederlandse ondernemers die mooie producten aanbieden doen dit vaak ook via grote webwinkels.

„Nederlanders zijn slim”, zegt Rutte, en zien daarom echt wel „de kwaliteit en de warmte en het vakmanschap die ze krijgen bij speciaalzaken”.

„Zij worden onevenredig hard geraakt”, zegt Rutte over deze niet-essentiële winkels. Zij moeten de deuren tot zeker 19 januari sluiten. Deze winkeliers hebben „spullen ingekocht en die kunnen ze niet meer verkopen, ook omdat het vaak mode- en seizoensgebonden is”, aldus Rutte. Daardoor daalt de waarde van deze voorraad ook snel.

Verschillende partijen hebben aangedrongen op een uitbreiding van de steunpakketten.

LandschappenNL, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer vragen bezoekers om zoveel mogelijk in de eigen omgeving naar een natuurgebied te gaan en het liefst te voet of met de fiets te komen. Ook luidt het advies om in de weekenden en op feestdagen niet tussen 11.00 uur en 15.00 uur op pad te gaan.

Om wilde dieren niet af te schrikken wordt bezoekers gevraagd niet van de paden af te wijken en honden aangelijnd te houden. Ook wijzen de organisaties erop dat de horeca dicht is en toiletten de komende tijd niet geopend zijn: „Hoge nood? Wildplassen hebben we liever niet, maar het is in de natuur niet verboden. Laat alleen geen papier achter!”

De natuurbeheerders roepen de bezoekers verder op elkaar ruimte te geven en 1,5 meter afstand te bewaren. „Wandel niet op een mountainbikepad. En houd er als mountainbiker rekening mee dat wandelaars je niet zien of horen aankomen.”

Het is dit jaar vaker voorgekomen dat het in natuurgebieden veel te druk was. Mensen hielden zich toen niet aan de coronaregels, parkeerden hun auto in de berm of reden te hard.

Maandagavond kondigde het kabinet aan dat alle scholen van 16 december tot en met ten minste 17 januari dicht moeten. Er worden wel een aantal uitzonderingen gemaakt, namelijk voor kwetsbare kinderen, examenleerlingen en leerlingen die een beroepsgerichte leerweg volgen.

„Deze groep leerlingen zal doorgaans zo’n groot aandeel van de vso-populatie uitmaken, dat men zich kan voorstellen dat een vso-school ervoor kiest om helemaal open te blijven”, aldus de PO-Raad, die ook het speciaal onderwijs vertegenwoordigt. „Vso-scholen krijgen daarom een uitzondering en de vrijheid om dit maatwerk te leveren.”

„Dat vso-scholen open mogen blijven, betekent niet dat ze ook open móeten blijven”, zegt een woordvoerder van Stichting BOOR, de koepel van alle scholen uit het openbaar onderwijs in Rotterdam. „Het kan zijn dat sommige scholen er voor kiezen om alleen bepaalde groepen leerlingen naar school te laten komen. Dat is van allerlei factoren afhankelijk. Wij zijn daar op dit moment nog over in gesprek.”

Ook sbo-scholen mogen een uitzondering maken voor kwetsbare kinderen. „Wij hebben onze scholen opgeroepen om kwetsbare kinderen wel naar school te laten gaan”, aldus een woordvoerster van stichting De Haagse Scholen, voor openbaar basis- en speciaal onderwijs in de regio Den Haag.

Op papier bestaat er dus een onderscheid tussen vso- en sbo-scholen, maar ook de PO-Raad erkent dat het in de praktijk waarschijnlijk niet veel verschil zal maken. „Het is dezelfde populatie, dus in de praktijk zal de uitkomst wellicht hetzelfde zijn”, zegt een woordvoerster. Het gaat erom dat scholen de mogelijkheid krijgen om maatwerk te leveren, benadrukt ze.

Volgens een woordvoerder van het ministerie van Onderwijs is het inderdaad aan scholen zelf om te bepalen welke leerlingen als „kwetsbaar” worden aangemerkt. „Dat is hun eigen verantwoordelijkheid.” Daarmee zou het speciaal onderwijs grotendeels open kunnen blijven.

Het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO) roept kerken ertoe op „zo veel mogelijk” gebruik te maken van het uitsluitend digitaal uitzenden van de kerkdiensten. Ook de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) en Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) geven dit advies.

Lees ook

CIO en kerken adviseren: Houd erediensten uitsluitend digitaal

„Er moet een plan komen waardoor we er weer uitkomen”, zegt PvdA-voorman Lodewijk Asscher. „Een plan waar de vaccinaties een rol in spelen, waar sneltesten bij horen, maar waardoor we niet opnieuw in deze situatie terechtkomen. Dat mogen we aan dit kabinet vragen, na alles wat er gebeurd is en na negen maanden in deze crisis.”

„Maak het licht aan het einde van de tunnel concreet”, zegt D66-fractievoorzitter Rob Jetten in het debat over de lockdown. Hij verwijst naar de uitspraak van premier Mark Rutte in diens toespraak vanuit het Torentje. 2021 moet het jaar van hoop worden, maar dat „vraagt ook om perspectief hoe we ons na de lockdown kunnen bevrijden uit deze knellende positie”, zegt Jetten. „Het kabinet moet de komende vijf weken daarvoor gebruiken.” Er wordt wat D66 betreft veel meer getest na de lockdown. Dit moet „onderdeel worden van het dagelijks leven”, zegt
Jetten. Hij wil ook weten wanneer er genoeg mensen gevaccineerd zijn om de coronaregels behoorlijk te versoepelen.

„Hoe zorgen we dat dit niet nog een keer nodig is”, vraagt Klaver zich af over de lockdown. Hij is weinig positief over het vooruitzicht. De testcapaciteit schiet nog flink tekort, zegt Klaver.

Volgens hem zijn er misschien wel een miljoen tests per dag nodig. Ook over het vaccin zijn nog veel vragen. Hij wil weten wat het voor Nederland betekent dat de Europese toezichthouder EMA misschien aanstaande maandag het vaccin van Pfizer-BioNTech al goedkeurt. „Per wanneer gaan we dan in Nederland inenten?” Die vraag heeft ook CDA’er Pieter Heerma.

De lockdown is zo ingrijpend, dat mensen uitzicht op versoepeling verdienen, vindt SP-leider Lilian Marijnissen. „Wat wij kosten wat het kost willen voorkomen is dat we deze maatregelen moeten nemen, zonder dat we het begin van een garantie hebben dat we na 19 januari goed hieruit kunnen komen. Goed het virus onder controle kunnen houden.” Daarvoor is goed testbeleid nodig, zegt de socialiste. Naast preventief testen moeten de contacten van besmette personen snel in beeld zijn. „Zijn we dan, na 19 januari, in staat het bron- en contactonderzoek vol te blijven houden, ook als het aantal besmettingen misschien weer wat op gaat lopen?”

GroenLinks wil het congres, waar onder meer het programma voor de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart wordt besproken, in de tweede helft van januari alsnog houden. „Begin januari laten we weten wat de planning precies wordt.” De partij zag zich dit voorjaar ook al genoodzaakt haar partijcongres uit te stellen, omdat medio maart wegens het coronavirus grootschalige bijeenkomsten werden verboden.

Ziekenhuizen behandelen momenteel bijna 2000 mensen voor Covid-19, de ziekte die door het coronavirus wordt veroorzaakt. Begin november waren het er ongeveer 2600. Kuipers: „De predictie is dat we eind december uitkomen op het niveau van de piek van de afgelopen golf. In de eerste dagen van januari zal het aantal patiënten licht verder stijgen en kan de drukte uitkomen boven de piek van eind oktober en begin november. De bezetting kan tot 10 januari stijgen.”

Kuipers spreekt van een ernstige situatie in de ziekenhuizen. „Half maart, toen de eerste lockdown inging, hadden we ruim 100 coronapatiënten op de intensive cares, half oktober 300 en nu 500. Half maart was het personeel in normale doen, hadden we normaal verzuim. In oktober waren mensen aan het bijkomen. Nu werken mensen al meer dan drie maanden boven het normale niveau.” Het verzuim ligt nu duidelijk hoger, zegt Kuipers.

Een bijkomend probleem is dat verpleeghuizen en revalidatiecentra zo veel zieke medewerkers missen, dat ze geen patiënten kunnen overnemen. Kuipers: „De instroom is sterk verhoogd en de uitstroom is bemoeilijkt. De uitgangssituatie nu is slechter dan toen we half oktober maatregelen namen.”

Dat het aantal opgenomen patiënten voorlopig blijft stijgen, komt doordat de maatregelen pas vanaf nu kunnen werken. Mensen die eind vorige week besmet zijn geraakt, voor de nieuwe lockdown, zullen pas in de tweede helft van deze week de eerste klachten krijgen en zich laten testen. In de loop van volgende week kunnen de klachten zo erg worden dat ze in het ziekenhuis belanden. Pas over ongeveer een week zou de nieuwe lockdown kunnen leiden tot minder positieve tests.

De opgenomen coronapatiënten liggen gemiddeld ongeveer twee weken in het ziekenhuis. Elke stijging in het aantal opnames heeft dus gevolgen voor de weken erna. En ook als het aantal opgenomen patiënten daalt, kan het nog maanden duren voordat de drukte in de ziekenhuizen weer terug is op het normale niveau, aldus Kuipers.

De politie kreeg de man al snel in beeld. De verdachte kon in zijn woning worden aangehouden. De man is verhoord en na overleg met de officier van justitie heengezonden met een dagvaarding voor een snelrechtzitting volgende week.

In het debat over de lockdown vragen VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff en zijn D66-collega Rob Jetten deze pakketten daarom nog even tegen het licht te houden. „In grote lijnen is dat een heel goed pakket, maar zijn de losse eindjes al aan elkaar geknoopt?” vraagt Dijkhoff zich af. Als voorbeeld noemt de liberaal een aantal belastingregelingen.

D66’er Rob Jetten ziet ook dat de maatregelen ondernemers opnieuw hard raken. Winkeliers moeten bijvoorbeeld tot zeker 19 januari de deuren sluiten. „De steunpakketten van de overheid zijn fors, maar nu wellicht niet voldoende.” Hij wil weten wanneer het kabinet een besluit neemt over een eventuele verdere uitbreiding van de economische steun.

Verscheidene oppositiepartijen vragen het kabinet de bestaande steun snel uit te breiden. Winkeliers, kroegbazen en restauranteigenaren zouden 100 procent gecompenseerd moeten worden, vindt PVV-leider Geert Wilders.

„Kan het kabinet niet meer doen voor al die mensen die nu van de ene op de andere dag hun zaak moeten sluiten en gewoon hun inkomen zien verdampen”, vraagt SP’er Lilian Marijnissen zich af. Ook zij pleit voor volledige vergoeding voor ondernemers en mensen die hun inkomen volledig zien verdampen. „Ik vind eigenlijk dat het kabinet vandaag die garantie zou moeten geven.”

„Je zult nu ruimhartiger moeten zijn”, zegt PvdA-voorman Lodewijk Asscher. „In de tegemoetkoming vaste lasten, in de loonsteun, in de steun voor gederfde omzet.” Elke dag dat de lockdown duurt kost enorm veel banen en geld, zegt de sociaaldemocraat, daarom is het belangrijk om het pakket opnieuw te wegen. „Kijk, met de kennis van nu, wat er kan verbeteren aan het steunpakket.”

Toen het kabinet vorige week aankondigde dat bijvoorbeeld cafés en restaurants voorlopig echt niet open kunnen, kwamen de betrokken ministers vlak daarna met extra economische regelingen. Daarmee worden ook ondernemers geholpen die het overgrote deel van hun omzet zien wegvallen, bijvoorbeeld omdat ze dicht moeten. Toen bleek ook dat het kabinet heeft gekeken naar een regeling voor startende ondernemers, maar voor die groep is geen oplossing gevonden.

Dijkhoff wijst op een voorstel dat de Kamer heeft aangenomen om starters in schrijnende situaties te helpen. Hij roept het kabinet dan ook op nog eens te kijken naar ondernemers die vlak voor coronacrisis hun bedrijf hebben opgericht of overgenomen.

Op de eerste dag dat de NOW-regeling voor bedrijven weer is opengesteld zijn al ongeveer 1500 nieuwe aanvragen ingediend bij uitkeringsinstantie UWV. Oorspronkelijk was de aanvraagperiode voor de derde coronsteunregeling zondag gesloten. Vanwege de lockdown ging het loket dinsdag opnieuw open en dat blijft het tot 27 december.

Werkgevers kunnen een NOW-aanvraag indienen als ze in een periode van drie maanden een omzetverlies van minimaal 20 procent hebben. In dat geval kunnen ze een tegemoetkoming in de loonkosten krijgen tot 80 procent. Dat percentage krijgen ze als alle omzet wegvalt. Is het omzetverlies lager dan is de tegemoetkoming ook evenredig lager.

Bedrijven die ook een aanvraag indienden voor de NOW2-regeling moeten met hun aanvraag voor NOW3 de aansluitende periode van drie maanden nemen. Werkgevers die de vorige NOW-regeling hebben overgeslagen kunnen kiezen of ze het omzetverlies over de maanden oktober tot en met december, november tot en met januari of december tot en met februari willen laten berekenen.

Tijdens de oorspronkelijke aanvraagperiode van de NOW3-regeling kwamen bij het UWV ongeveer 58.000 aanvragen binnen. Daarvan zijn al 36.000 aanvragen behandeld en er is inmiddels ongeveer 559 miljoen euro overgemaakt.

Voor de eerste periode van de NOW-regeling aan het begin van de coronacrisis kende het UWV bijna 140.000 aanvragen toe. In de tweede periode, toen de coronamaatregelen werden versoepeld en bedrijven de tegemoetkoming minder hard nodig hadden, waren dat ongeveer 63.000 toekenningen.

De GGD’en hebben volgens het RIVM wel voldoende testcapaciteit. Ze kregen het afgelopen week een stuk drukker. Bijna 470.000 mensen lieten zich testen. Een week eerder waren dat er 340.000, een toename van 38 procent.

Van de mensen die al een uitslag binnen hebben, had 12 procent een positief testresultaat. Dat is een fractie meer dan vorige week, toen 11,6 procent van de mensen die zich lieten testen het virus bij zich bleek te dragen.

Vooral onder jongeren is de verspreiding van het virus fors gestegen. Uit de laatste weekcijfers van het RIVM blijkt dat het aantal positieve testen per 100.000 mensen momenteel het hoogst is in de leeftijdsgroep van 13 tot 17 jaar. Daarna volgt de leeftijdscategorie van 18 tot 24 jaar. Ook in alle andere leeftijdsgroepen is het aantal besmettingen toegenomen in de afgelopen week.

Als het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) maandag het eerste coronavaccin goedkeurt, laat de Europese Commissie dat nog voor Kerstmis toe. „Dat doen we binnen drie dagen”, zegt een woordvoerder van de commissie.

Het EMA wil op 21 december een besluit nemen over de toelating van het vaccin van Pfizer en BioNTech. De commissie moet zich er dan nog over buigen en kan daar normaliter ruim twee maanden voor nemen. Maar ditmaal zou het volgens de woordvoerder uiterlijk 24 december moeten lukken.

De EU heeft het bewuste vaccin vooruitbesteld.

Het aantal mensen dat vanwege Covid-19 in het ziekenhuis op een verpleegafdeling ligt, is dinsdag verder gestegen naar 1430, 61 meer dan maandag. Op de intensive care liggen 524 patiënten, 21 meer dan maandag. Al enige dagen neemt de bezetting in ziekenhuizen weer toe.

De eventuele effecten van de lockdown die dinsdag is ingegaan, zullen pas later zichtbaar zijn in het aantal opgenomen patiënten in de ziekenhuizen.

In het debat over de lockdown vragen VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff en zijn D66-collega Rob Jetten deze pakketten daarom nog even tegen het licht te houden. „In grote lijnen is dat een heel goed pakket, maar zijn de losse eindjes al aan elkaar geknoopt?” vroeg Dijkhoff zich af. Als voorbeeld noemde de liberaal een aantal belastingregelingen.

D66’er Rob Jetten ziet ook dat de maatregelen ondernemers opnieuw hard raken. Winkeliers moeten bijvoorbeeld tot zeker 19 januari de deuren sluiten. „De steunpakketten van de overheid zijn fors, maar nu wellicht niet voldoende.” Hij wil weten wanneer het kabinet een besluit neemt over een eventuele verdere uitbreiding van de economische steun.

Toen het kabinet vorige week aankondigde dat bijvoorbeeld cafés en restaurants voorlopig echt niet open kunnen, kwamen de betrokken ministers vlak daarna met extra economische regelingen. Daarmee worden ook ondernemers geholpen die het overgrote deel van hun omzet zien wegvallen, bijvoorbeeld omdat ze dicht moeten. Toen bleek ook dat het kabinet heeft gekeken naar een regeling voor startende ondernemers, maar voor die groep is geen oplossing gevonden.

Dijkhoff wijst op een voorstel dat de Kamer heeft aangenomen om starters in schrijnende situaties te helpen. Hij roept het kabinet dan ook op nog eens te kijken naar ondernemers die vlak voor coronacrisis hun bedrijf hebben opgericht of overgenomen.

Verpleegafdelingen behandelen 1430 coronapatiënten. Dat zijn er 61 meer dan op maandag. Het aantal coronapatiënten op de intensive cares steeg van 503 naar 524. Voor de ic’s is dat de grootste toename in een dag sinds begin november.

Het aantal ziekenhuisopnames steeg ook fors. Verpleegafdelingen hebben afgelopen etmaal 262 coronapatiënten opgenomen, intensivecareafdelingen zagen 46 coronapatiënten arriveren. Ook dat zijn de hoogste aantallen sinds begin november.

Dat zijn er 1807 minder dan het voorgaande etmaal. Maandag ging het nog om 8496 nieuwe coronagevallen, zondag om bijna 10.000 positieve tests en zaterdag om ruim 9000.

In de afgelopen zeven dagen zijn ruim 58.000 mensen positief getest, tegen ruim 43.000 de week ervoor.

Het aantal sterfgevallen steeg afgelopen etmaal met 86. Dat wil niet zeggen dat al deze mensen de afgelopen 24 uur zijn overleden. Zulke informatie wordt soms met wat vertraging doorgegeven. Tussen zondagochtend en maandagochtend waren 35 sterfgevallen gemeld.

Burgemeester Femke Halsema roept Amsterdammers op elkaar door de komende lockdown te helpen. Dat deed ze in een videoboodschap aan alle inwoners van de hoofdstad.

„We kunnen niet verhinderen dat december donkerder wordt dan we dachten. En daarom roep ik u op om elkaar en Amsterdam te helpen door deze weken te komen. Door de maatregelen te volgen, door op uzelf en uw omgeving te passen. Op die eenzame buurvrouw of die vriend die schulden heeft”, aldus de burgemeester. „En laten we als ouders extra geduld hebben met onze pubers en jongeren. Ze moed inspreken, zodat ze weten dat aan het einde van deze lange, saaie en vaak eenzame dagen echt een vrije en vrolijke toekomst lonkt.”

Halsema vroeg verder „de mensen te eren die al maanden voor ons aan het werk zijn”, zoals de politie, de handhavers, buschauffeurs, zorgpersoneel, vrijwilligers. „Laten we ze behandelen als de helden die ze zijn.”

Eerder liet de Amsterdamse burgemeester al weten dat ze achter de door het kabinet aangekondigde extra coronamaatregelen staat. De gemeente komt nog met een handhavingsstrategie die duidelijk moet maken of handhavers eerst nog waarschuwen bij het overtreden van de coronaregels, of direct overgaan tot het uitdelen van een boete.

Het zogeheten reproductiegetal van het coronavirus, dat aangeeft hoe snel het virus zich verspreidt, is flink toegenomen. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) becijfert dit getal nu op 1,24. Het was precies 1.

Een reproductiegetal van 1,24 wil zeggen dat iedere 100 mensen die het virus hebben opgelopen op hun beurt 124 anderen besmetten. Hoe hoger het getal boven de 1 komt, hoe sneller het virus zich kan verspreiden.

Het RIVM houdt een onzekerheidsmarge aan van tussen de 1,21 en 1,27. Ook ligt het reproductiegetal achter op de werkelijkheid: het nieuwe cijfer geeft de situatie weer van 27 november.

Het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) wil op 21 december al besluiten of het vaccin van Pfizer en BioNTech goedgekeurd kan worden. Eerder stond dit besluit voor 29 december gepland. Het laatste woord is aan de Europese commissie. Na het groene licht kan een definitief besluit al zeer snel volgen.

Coronaminister Hugo de Jonge zei eerder dat Nederland „zo vroeg mogelijk in januari” gaat beginnen met vaccineren. Daarmee is hij niet te optimistisch, zei de minister vorige week.

Vorige week meldde het RIVM 43.103 vastgestelde besmettingen, de week daarvoor waren het er 33.949. Toen was nog sprake van een daling van het aantal besmettingen, maar die is in korte tijd omgebogen in een forse toename.

Het laatste woord over de toelating is aan de Europese Commissie. Als de wetenschappers die de aanvraag hebben beoordeeld groen licht geven, kan het definitieve besluit zeer snel volgen.

Als het eerste coronavaccin binnenkort wordt goedgekeurd in Europa, verwachten de GGD’en in de loop van januari 225.000 mensen uit de zorg hun eerste injectie te geven. Daar zal in totaal ongeveer drie weken voor nodig zijn. De tweede prik volgt dan drie weken later, in februari. „Dat gaan we gewoon doen”, zei voorzitter André Rouvoet van GGD GHOR Nederland dinsdag in een interview met radioprogramma 1 op 1.

Rouvoet benadrukt dat alles wel „zorgvuldig en veilig” moet gebeuren. Daarom noemt de voorzitter van de brancheorganisatie van gezondheidsdiensten geen precieze datum.
De GGD’en hadden in eerste instantie verwacht dat ze pas rond de zomer in actie moesten komen. Naar verwachting zijn dan pas voldoende vaccins beschikbaar om miljoenen gezonde Nederlanders te vaccineren.

De aanvankelijke strategie was om verpleeghuisbewoners als eerste te vaccineren, maar dat vindt de overheid bij nader inzien niet praktisch. In plaats daarvan zijn zorgmedewerkers die in verpleeghuizen en andere instellingen werken als eerste aan de beurt. De GGD’en gaan hen vaccineren op grote locaties. Dat heeft alles te maken met de eigenschappen van het eerste vaccin dat Nederland aangeleverd krijgt.

Het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) wil op zeer korte termijn een eindoordeel vellen over het vaccin van Pfizer en BioNTech. Dat moet extreem koud bewaard worden. Het is daarna nog maximaal vijf dagen houdbaar in gewone koelkasten. Omdat speciale vriezers niet standaard in verpleeghuizen of bij huisartsen staan, is de vaccinatiestrategie aangepast.

Voor de eerste vaccinatieronde verwachten de GGD’en ongeveer 350 tot 400 mensen nodig te hebben om de prikken toe te dienen. „Dat is niet zo ingewikkeld hoor”, zegt Rouvoet. Zogeheten prikkers kunnen heel snel worden getraind, zeker als ze al een medische achtergrond hebben.

De Tweede Kamer debatteert over de coronamaatregelen die maandag genomen zijn. Kijk live mee.

Lees ook

Live: Coronadebat

Bloedbank Sanquin heeft nog maar weinig bloed op voorraad en roept bloeddonoren „met klem” op vooral te blijven komen. Ook nu het land een nieuwe lockdown in is gegaan. Sanquin heeft nog voor circa vier dagen op voorraad en hoopt „een kritische kerstdip” van die voorraad te voorkomen.

Rond de feestdagen wordt steevast minder bloed gedoneerd. Daar komt nu de lockdown bovenop. Sanquin benadrukt dat tal van voorzorgsmaatregelen zijn genomen, zodat mensen veilig bloed kunnen doneren. „Er wordt extra schoongemaakt, medewerkers en donors dragen mondkapjes als ze door het pand lopen, en de bedden hebben voldoende afstand tot elkaar.”

De bloedbank stuurt donoren die een oproep hebben gekregen herinneringsmails en sms’jes. Ook probeert Sanquin hen via sociale media te doordringen van de noodzaak om te komen doneren. Nieuwe donoren zijn ook welkom, maar voor de korte termijn is het vooral belangrijk dat de bestaande donoren gehoor geven aan hun oproepen.

Voor iedere donatie steunt Sanquin de laatste twee weken van december de voedselbank met een euro. Daarmee kan de totale bijdrage oplopen tot circa 30.000 euro, verwacht de organisatie.

De Veiligheidsregio Brabant-Noord zoekt uit wat wel en niet mag in winkels als HEMA en Kruidvat. „Daarover bestaat onduidelijkheid”, zei een woordvoerster van de veiligheidsregio. „Dat zijn we nog aan het uitzoeken. We wachten af wat de Rijksoverheid hierover nog bekend maakt. Ze zijn nog bezig met het maken van lijstjes.”

De woordvoerster reageert hiermee op berichtgeving door Omroep Brabant over ingrijpen door de politie in de HEMA en het Kruidvat in Schijndel, waar ook spullen verkocht zouden worden die niet direct essentieel zouden zijn. Volgens een winkelmanager van het Kruidvat in Schijndel zijn aan deze keten geen beperkingen opgelegd, aldus Omroep Brabant. Om die reden zou het Kruidvat alles mogen verkopen.

Alle niet-essentiële winkels moeten vanaf dinsdag dicht, maakte premier Mark Rutte maandagavond bekend. Er gelden enkele uitzonderingen. Winkels die voornamelijk levensmiddelen verkopen, drogisterijen, apotheken, opticiens, audiciens en winkels voor reparatie en onderhoud mogen openblijven. Doe-het-zelfzaken mogen een afhaalfunctie inrichten en servicepunten voor het ontvangen en versturen van pakketten mogen openblijven.

De politie Oost-Brabant kon dinsdagmiddag nog niet direct reageren op de berichtgeving over ingrijpen in Schijndel. Later dinsdag hoopt de politie hierover meer te kunnen zeggen.

Het kabinet stopt nog eens 160 miljoen euro in het scheppen van zogenoemde ‘crisisbanen’ om de zorg, het onderwijs en handhavers te ondersteunen. Minister Wouter Koolmees schrijft in een brief aan de Tweede Kamer dat het gaat om 10.000 tijdelijke banen, waarvan de helft bij de zorg terechtkomt.

Het idee is dat de mensen die door de coronacrisis zonder werk zitten, worden ingezet in deze sectoren, die kampen met een tekort aan arbeidskrachten. De crisisbanen of coronabanen waren een vurige wens van onder meer GroenLinks en de PvdA, die dit als voorwaarde stelden aan hun steun voor de economische steunpakketten van het kabinet.

De helft van het bedrag gaat naar de zorg, waar overigens al een reeks regelingen loopt om bijvoorbeeld oud-zorgmedewerkers weer in te zetten in de coronacrisis. Voor crisisbanen in het onderwijs, om overwerkte leraren te ondersteunen, trok het kabinet al 210 miljoen euro uit. Scholen krijgen er nog eens 2100 mensen bij. De extra handen kunnen ook helpen te voorkomen dat leerlingen achterstanden oplopen door schoolsluitingen of andere ongebruikelijke situaties door corona.

Er komen 3.800 banen bij om de politie en handhavers te ondersteunen. Dat betekent niet dat er ineens honderden nieuwe agenten bijkomen, benadrukt Koolmees. „Extra politiemensen en buitengewoon opsporingsambtenaren (boa’s) zijn vanwege de hoge bekwaamheidseisen niet via tijdelijke coronabanen op korte termijn te realiseren.” Wel kunnen de nieuwe mensen agenten en handhavers helpen als gastheer of -vrouw, „om bijvoorbeeld de weg te wijzen, aan te spreken, voorlichting te geven of mondkapjes uit te delen”.

Ook kan het zo zijn dat de mensen met een crisisbaan verkeerd geparkeerde fietsen verwijderen en controleren of mensen hun huisvuilzakken wel netjes in de bakken hebben gedaan. Daarmee hebben ze geen contact met overtreders.

Overigens is ook gekeken naar eventuele steun voor de kinderopvang, maar dat is nog niet gelukt. Dat lag qua geld lastig, omdat kinderopvangorganisaties indirect worden betaald, namelijk via toeslagen. Ook zijn er achtergrondchecks nodig voor mensen die met jonge kinderen werken.

De nieuwe harde lockdown van vijf weken in Nederland is weer een ongekend harde klap voor de toerismesector, die het al zo moeilijk heeft gehad door de coronacrisis. Dat zegt een woordvoerder van het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (NBTC) in een reactie op de strenge maatregelen van het kabinet om de verdere verspreiding van het virus tegen te gaan.

„Het zijn heel heftige en pittige tijden voor het toerisme, maar blijkbaar is de nieuwe lockdown nodig als het gaat om gezondheid en veiligheid, wat het allerbelangrijkste is”, aldus de zegsvrouw. Door de nieuwe lockdown zijn onder meer kledingwinkels, musea en concertzalen gesloten, waardoor mensen veel minder uitstapjes gaan maken naar bijvoorbeeld de grotere steden met de kerst. Ook worden vakanties naar het buitenland dringend afgeraden en moeten restaurants en bars in hotels dicht.

Het NBTC zegt dat de zomer nog wel goed was voor de toeristische sector in Nederland, omdat mensen veel meer in eigen land op vakantie gingen in plaats van naar het buitenland. Maar met de nieuwe lockdown is er gelijk weer een hoop onzekerheid over de toekomst voor de branche. Volgens de woordvoerder is herstel van het toerisme sterk afhankelijk van de komst van coronavaccins.

Dit is een nieuw liveblog over de coronacrisis. Het vorige liveblog is hier terug te lezen.