Overheid moet zich niet bemoeien met organisatie politieke partij

Ondertussen speelt zich op de achtergrond nog een ander debat af waar ook een luchtje aan zit. Namelijk over de vraag of politieke partijen de verplichting moeten krijgen om leden toe te laten. De Tweede Kamer is momenteel bezig met de schriftelijke behandeling van de Wet politieke partijen. Een aantal fracties, onder aanvoering van D66, wil deze wet op een aantal punten aanscherpen. Partijen moeten hun verkiezingsprogramma en hun kandidatenlijsten door leden laten vaststellen. Ook moet de partijleiding tegenover leden verantwoording afleggen over het beleid. Voor de interne democratie binnen politieke partijen gelden momenteel geen regels.

Iedereen kan op zijn klompen aanvoelen dat deze wijziging bedoeld is om de PVV van Geert Wilders aan te pakken. Feitelijk heeft de PVV namelijk maar één lid. En een kanaal op X. Van een interne partijdemocratie is geen sprake. De autocraat Wilders bepaalt het beleid, het programma en de kandidatenlijst.

D66 stelt dat het amendement niet anti-PVV is, maar dat het geldt voor alle politieke partijen. Op zichzelf klopt dat wel, maar uiteindelijk treft het amendement alleen de PVV. En dus is het gericht tegen de PVV.

Politici hebben te vaak de neiging om alleen ruimte te geven aan organisaties die hun mening delen

Dat politieke partijen ledenpartijen zijn, daarvoor valt best veel te zeggen. Het is niet vreemd dat partijen die participeren binnen het democratische bestel intern ook democratisch zijn. Het is voor die partijen zelf ook handig. Ledenpartijen zijn kweekvijvers voor politiek talent.

Vaststaat dat een autoritaire en autocratische partijstructuur minder gezond is voor het functioneren van een parlementaire democratie. Tot tweemaal toe was het Wilders persoonlijk die de stekker uit twee kabinetten trok. De PVV-fractie en de PVV-bewindslieden in het kabinet stonden erbij en keken ernaar. Dat pleit voor het stellen van inrichtingseisen aan politieke partijen.

Maar anderzijds gaat het nogal ver als de overheid partijen gaat verplichten leden toe te laten. Partijen moeten de overheid controleren. De wetgever moet zich niet bemoeien met de organisatie van een politieke partij.

Wat mensen ook van de PVV vinden, meer dan een miljoen mensen stemden op Wilders en consorten. De afwezigheid van leden is voor hen geen belemmering om op de partij te stemmen. En bij andere partijen is het soms ook een rommeltje. NSC is dan weliswaar een ledenpartij, maar toen de grote leider en oprichter, Pieter Omtzigt, wegviel, was het gedaan met de partij.

De machtige arm van de overheid gaat wel erg ver als die gaat bepalen hoe de partijen die haar controleren, georganiseerd moeten zijn. Politici hebben te vaak de neiging om alleen ruimte te geven aan organisaties die hun mening delen. De kern van de democratie is dat iedereen de partij kiest die het best bij hem of haar past.