Microvezeldoekje

Microvezeldoekjes veroveren –met veelbelovende namen zoals wonderdoekje of duizend-en-een-dingen-doekje– in snel tempo de huishoudelijke markt. Oorspronkelijk hadden chemici andere plannen met de flinterdunne draden. Op zoek naar een kunstvezel voor thermische kleding, ontwikkelden ze halverwege de jaren tachtig de microvezel. De daarvan geweven stof voelt prettig aan doordat ze goed in staat is transpiratievocht op te nemen. Een nadeel dient zich al snel aan: het materiaal trekt stof en vuil aan.

Een Zweedse fabrikant maakt van de nood een deugd door begin jaren negentig een schoonmaakdoekje te ontwikkelen dat bestaat uit microvezels. De eerste jaren komt de verkoop traag op gang. Mensen reageren sceptisch: het zoveelste superdoekje. Een paar jaar geleden is het product opnieuw ontdekt. Dankzij verbeterde technieken duikt de vezel ook weer op in sportkleding, bergschoenen en meubelstoffen.

Wigvormig
Een microvezel heeft een doorsnede van minder dan 0,012 millimeter, zo'n tien keer dunner dan een menselijke haar. De dunne kunststofdraad is ongelooflijk licht, 10 kilometer microvezel weegt minder dan een gram.

Synthetische vezels bestaan uit polymeren, lange ketens aaneengeschakelde moleculen, vergelijkbaar met een kralenketting. De draad waaruit uiteindelijk de microvezels ontstaan, bestaan voor 70 procent uit polyester. De rest is polyamide, een polymeer dat beter bekend is als nylon.

Op het moment dat de kunstvezel tot doek is geweven of gebreid, is er nog geen sprake van een wonderdoekje. Microvezels ontstaan pas na chemische behandeling of door tijdens het fabricageproces kracht op het doekje uit te oefenen. Onder invloed van een chemisch badje, een krachtige waterstraal of het strekken van het weefsel verbreekt de verbinding tussen polyamide en polyester.

De van oorsprong ronde vezel valt uiteen in een stervormige kern van polyamide, omgeven door wigvormige polyestervezels. Een dwarsdoorsnede van de vezel is te vergelijken met een ster, geknipt uit een cirkel van papier. De driehoekige papiersnippers die overblijven, stellen de polyestervezel voor.

Het polyesterdeel vormt de echte microvezel, maar de stervormige polyamidekern heeft wel degelijk een functie. Olie en vet hechten gemakkelijk aan polyamide. Bij een gewone doek is zeep nodig om datzelfde effect te bereiken: de zeep dient als oplosmiddel en zet de vettige resten om in minuscule druppels die de doek vervolgens opzuigt.

Aaien
Microvezeldoekjes reinigen snel doordat ze een enorm oppervlak hebben, vele malen groter dan de zichtbare afmetingen. Daar zijn de ontelbare driehoekvormige polyestervezeltjes verantwoordelijk voor. Een groot oppervlak betekent een hoog opzuigend vermogen: grote doeken nemen nu eenmaal meer vuil op dan kleine doeken.

De vezels zitten dicht opeengepakt. De tussenliggende kieren trekken door de capillaire werking het water met de daarin aanwezige vuildeeltjes omhoog. Capillaire werking is het verschijnsel dat vloeistof in een nauwe ruimte tegen de wanden omhoog kruipt. Dat is mooi te zien bij een glas limonade met een rietje. In het rietje staat de vloeistof hoger dan in de rest van het glas. Gewone doeken hebben ook een zuigende werking, maar die is veel minder omdat de poriën groot zijn.

Met hun scherpe hoeken dringen microvezels diep door in het vuil, veel verder dan een ronde vezel dat kan. Microvezels pakken vuil beet, ronde vezels aaien er overheen. Het materiaal trekt vuil zo goed aan dat met de hand uitspoelen nauwelijks helpt. Alleen een machinale wasbeurt kan een vies doekje weer bruikbaar maken.

Droog heeft de vezel weer andere voordelen. Dan laadt de doek statische elektriciteit op door de wrijvende beweging over een oppervlak. De positief geladen doek trekt stofdeeltjes naar zich toe.

Sneller
Uit een onderzoek van TNO –in opdracht van de Vereniging Schoonmaak Research– blijkt dat een microvezeldoekje en wat handwarm water bij veel vlekken sneller een goed resultaat behaalt dan een gewone doek en warm sopje. Het rapport laat overigens ook zien dat een gewone doek lang niet altijd zeep nodig heeft, al is dat bij vetvlekken onontbeerlijk.