Luchtoefeningen NAVO snel van start

Druk op president
Milosevic neemt toe

De ministers van defensie van de zestien NAVO-landen vergaderden gisteren in Brussel over de crisis. Vandaag buigt de Contactgroep voor ex-Joegoslavië zich in Londen over Kosovo. Daarin hebben de Verenigde Staten, Frankrijk, Groot-Brittannië, Rusland, Duitsland en Italië zitting. Maandag spreken de Europese regeringsleiders tijdens hun halfjaarlijkse top in Cardiff over hetzelfde onderwerp.

Volgens de laatste gegevens zijn sinds maart ruim zestigduizend inwoners van de Zuid-Servische provincie op de vlucht geslagen. Belgrado voert een nietsontziende campagne tegen etnische Albanezen die naar meer zelfbestuur of afscheiding voor Kosovo streven. Sadako Ogata, de hoge VN-commissaris voor vluchtelingen, riep alle partijen gisteren op een einde te maken een de geweldsspiraal. Volgens haar Hoge Commissariaat (UNHCR) zijn naar schatting al 12.000 mensen uit Kosovo naar Noord-Albanië gevlucht.

Ook NAVO-secretaris-generaal Javier Solana veroordeelde gisteren het voortdurende geweld. Hij maande beide partijen het onderhandelingsproces niet te ondermijnen. „Wij steunen niets dat in de richting van een onafhankelijk Kosovo gaat”, aldus Solana. Eerder op de dag riep de Britse minister van defensie George Robertson „separatistische extremisten” tot de orde. Zijn Duitse collega Volker Rühe waarschuwde het UCK (Kosovar Bevrijdingsfront) dat grenswijziging nadrukkelijk niet aan de orde is.

De NAVO poogt eerst een einde aan de Servische terreur tegen de burgerbevolking te bewerkstelligen, vervolgens de strijdende partijen uit elkaar te houden, en daarna omstandigheden te scheppen waarin besprekingen kunnen plaatshebben. Om ingrijpen nader te omlijnen, stelden militaire specialisten een stappenplan op.

Stap één is een demonstratie van het NAVO-luchtoverwicht, stap twee het sturen van een beperkte troepenmacht naar het noorden van Albanië. Deze kan vervolgens verschillende opdrachten krijgen. Stap drie betreft het instellen van een vliegverbod boven Kosovo of Servië. De stappen vier tot en met zeven behelzen acties vanuit de lucht. De laatste stap, acht, voorziet in het sturen van grondtroepen naar Kosovo.

Verzet
Luchtoefeningen boven Albanië en Macedonië kunnen binnen enkele dagen van start gaan. Over een precieze datum lieten de ministers zich gisteren niet uit. Admiraal Joseph Lopez, hoofd van het in Napels gestationeerde zuidelijke commando van de NAVO, heeft het bevel. Haast is geboden, want binnenkort zou een nieuw Servisch offensief ten westen van Pristina beginnen. Minister van defensie Voorhoeve zei dat Nederland gemoderniseerde F-16's beschikbaar heeft gesteld. „De Koninklijke Luchtmacht is gereed”. De toestellen opereren vanaf de basis Villafranca in Noord-Italië.

Op de bijeenkomst in Brussel benadrukten Solana en de NAVO-ministers dat militair optreden binnen het politieke raamwerk moet passen. „Er is geen sprake van 'even' een paar militairen erop loslaten”, zei Rühe. „Dit is geen interne zaak, dit betreft de stabiliteit en mensenrechten in Europa.” Robertson omschreef de voorgestelde maatregelen als „geweldsdreiging om de diplomatie kracht bij te zetten”.

Joegoslavië reageerde gisteren afwijzend op het wapengekletter. „We zijn een soeverein land en zonder onze toestemming kunnen geen acties van welke internationale alliantie dan ook worden uitgevoerd op ons grondgebied – vooral omdat daar geen reden toe is”, aldus Ivica Dacic, woordvoerder van Milosevic' socialistische partij. Milosevic gaat maandag naar Moskou voor een gesprek met de Russische president Jeltsin, meldde de Russische presidentiële persdienst gisteren.

Milosevic' plannen lijken overigens in eigen land op verzet te stuiten. De onafhankelijke krant Demokratija meldde gisteren dat Servische politieagenten massaal dienst weigeren in Kosovo. De afgelopen maanden zouden zo'n zeshonderd politieagenten zich op diverse manieren aan dienst in de opstandige provincie hebben onttrokken.