Kerken lopen nauwelijks warm voor vrijwillige autovrije zondag

„Een minimaal cultureel verschijnsel”

Overigens is binnen noch buiten de kerk veel aandacht voor de autoloze zondag. Het lijkt beperkt te blijven tot een minimaal cultureel verschijnsel dat voor het milieu geen zoden aan de dijk zet en zijn doel voorbij schiet. Waar aanvankelijk zo'n honderd burgerlijke gemeenten de indruk wekten het initiatief te steunen, blijken er bij nader inzien nog geen vijftig voor het idee warm te lopen. In de grote steden lijken het vooral de echt oude centra te zijn die dichtgaan voor verkeer. In Amsterdam is dat dus de Dam. In Gouda het Marktplein.

Ds. P. J. Visser uit Den Haag reageert nogal nuchter op het initiatief. „Het gaat volledig langs ons heen en het milieu is er ook niet mee geholpen. Nee, dit schiet allemaal niet op. Het zal voor ons net zo'n rare gewaarwording zijn als de koopzondag, waarbij allerlei verkeersmaatregelen genomen worden omdat het overal zo druk is. De keerzijde van dit hele verhaal is dat er plotseling initiatieven genomen zijn om festiviteiten op te zetten. Dat bevordert de zondagsrust zeker niet. Onze kerk ligt overigens buiten het centrum. Ik beschouw het allemaal als een minimale culturele uiting.”

Vanuit zijn gemeente hoorde ds. Visser er één opmerking over. „We openen deze zondag het winterwerk. Er blijven zelfs mensen over om te eten. Iemand maakte gekscherend de opmerking dat dat mooi uitkwam in verband met de autoloze zondag. Het leeft niet, al staan de Haagse kranten bol van het fenomeen.”

Voorbeeld
Maartensdijk staat genoemd op de lijst van deelnemende plaatsen die de LOAZ verspreidt. Ds. B. Reinders, predikant van de dorpskerk, is zich evenwel van geen autoloze zondag bewust. De predikant weet alleen dat zijn kerkelijke gemeente op de eerste dag van de week altijd al nagenoeg autovrij is. Van de krap 600 kerkgangers komen er rond de vijftig in zo'n twintig auto's. Die komen onder andere uit Huizen, Hilversum, Westbroek, Almere en Zeist.

Daarmee lijkt deze gemeente een aardige voorbeeldfunctie te hebben in kerkelijk Nederland. Ds. Reinders doet nog een suggestie tot navraag aan de hand. „In de SoW-gemeente hier in Maartensdijk schijnt zondag een ecologische fietstocht gehouden te worden.”

Mevrouw ds. R. J. K. Veenstra van de Maartensdijkse SoW-gemeente maakt duidelijk dat ook haar gemeente altijd al meer of minder milieubewust is. „Bij ons staan altijd maximaal twintig auto's. De meesten komen per fiets. Maar zo principieel als de dorpskerk over autorijden op zondag zijn we niet, hoor”, verduidelijkt ze. Zondag laat ze trouwens zelf haar auto ook thuis en gaat ze fietsen, samen met haar man, die zondags nooit met de auto gaat. „Normaal gesproken neem ik allerlei spullen mee voor de kindernevendienst en zo.”

De ecofietstocht is geen kerkelijk initiatief en wordt na de kerkdienst gehouden. „Een actief gemeentelid heeft wat mensen geronseld en heel Maartensdijk mag meefietsen. In het kerkblaadje heb ik wel een opmerking over de autovrije zondag gemaakt. Verder niet,” aldus de SoW-predikante, die ook de ecotoer meepeddelt. Maartensdijk verdient inderdaad een plaats op de lijst!

Groningen
Ds. H. C. Marchand, predikant van de Groningse hervormde Martinikerk, valt stil als hem de vraag voorgelegd wordt hoe hij zijn gemeente heeft voorbereid op de oproep de auto thuis te laten. „Ik had er werkelijk geen flauw idee van dat dit voor de deur stond.” Maar de sprakeloosheid is hij snel boven. „Eigenlijk is het gebied rond de kerk altijd al autovrij”, constateert hij. „We mogen mensen even afzetten in het gebied waar gele klinkers liggen. Nou, we zien wel. In ieder geval heb ik het er niet over gehad, noch in de dienst, noch in de kerkbode.”

Vrijgemaakt Hardenberg heeft wel aandacht besteed aan het fenomeen, zij het in beperkte zin. Tijdens de kerkdienst in de kerk in Hardenberg-centrum is afgelopen zondag opgeroepen zo veel mogelijk per fiets te komen. Maar breed leeft het niet, vertelt de zoon van de koster. „We zien zondag wel”, is zijn gelaten commentaar.

De Amsterdamse Noorderkerk, waar de hervormd-gereformeerden bijeenkomen, ligt buiten het zondag af te sluiten centrum waar het een gezellige, autovrije boel moet worden. De Amsterdamse hervormden beschouwen de hele actie als een luchtbel en hebben mogelijk alleen wat last van de mensen die hun auto niet in het directe centrum maar in de rand eromheen parkeren. In ieder geval heeft ds. C. van Duijn er geen weidse bespiegelingen over gehouden.

Terughoudend
De Delftse pastor C. Blenk juicht het in principe toe als ertoe opgeroepen wordt op zondag terughoudend te zijn met het autogebruik. Voor zijn streekgemeente vindt hij het echter niet reëel. „Vanavond hebben we de opening van het winterwerk en zal ik de gemeenteleden erop wijzen dat zondagsrust, inclusief het laten staan van je auto, een groot goed is.” Overigens moet ds. Blenk 's avonds in Loosduinen preken en daar gaat hij echt per auto heen.

De Goudse predikant ds. B. J. van der Graaf meldt dat zijn gemeente niet echt is ingesprongen op het voorstel. „Een rol speelde dat de dag daarmee tegelijkertijd een niet-kerkelijke inkleuring krijgt en dat zo zeker de zondagsrust niet wordt bevorderd. Bovendien hadden we een nare ervaring achter de rug in Gouda rond allerlei zondagse festiviteiten en koopzondagen rond onze kerken.”

Bij ds. K. T. de Jonge, christelijk gereformeerd predikant van de plaatselijke samenwerkingsgemeente van Nederlands gereformeerden en christelijke gereformeerden in Almere, gaat opnieuw een lampje branden. „Ja, nu u het zegt, ik heb er inderdaad geen gemeentelid over gehoord, terwijl ik er toch wel het een en ander over gezegd heb afgelopen zondag. Het plein bij de kerk was toen afgezet vanwege een feest rond het buurthuis. Ik heb nog gezegd dat dat een mooie oefening was voor de komende autoloze zondag. Veel kerkleden uit Almere komen al fietsen omdat wij in een uitermate fietsvriendelijke stad wonen. Bovendien zal het bij ons, omdat we buiten het centrum liggen, niet afgesloten worden.”

Ds. De Jonge fietst zelf vaak van zijn pastorie naar de kerk. „Maar ik moet het bekennen. Na uw telefoontje moet ik er opeens aan denken. Schrijf maar dat ik vol spanning afwacht van wat het allemaal oplevert.”

De predikant uit Almere doet nog een kleine bekentenis. „De dienst die ik moet vervullen in Dronten, 's avonds, heb ik niet afgezegd. Ik ga er met de auto heen. En dat op de autoloze zondag.”