„Gebruik van Internet op het werk kwestie van vertrouwen”

De baas als waakhond bij de pc

Bij het ministerie van justitie zat geen waakhond naast de computers. Gedragsregels voor het Internet-gebruik ontbraken. Totdat Justitie in april ontdekte dat een ambtenaar een verzameling van Internet geplukte pornobeelden had aangelegd. „Naar aanleiding daarvan is het nemen van maatregelen tegen misbruik in een stroomversnelling gekomen”, zegt woordvoerder W. Stevens. De ambtenaar werkte bij de afdeling automatisering van het ministerie. Toen een collega merkte dat hij porno ter beschikking stelde via het interne netwerk, kwam de zaak aan het rollen. De werknemer is direct na de ontdekking geschorst en na afronding van het onderzoek ontslagen, nu bijna twee weken geleden.

Na het voorval houdt het ministerie strenger in de gaten wat zijn medewerkers op het interne netwerk zetten. Dat is strikt gescheiden van het openbare Internet, om te voorkomen dat bestanden daarvandaan makkelijk op het lokale netwerk kunnen belanden. Slechts een beperkt aantal stand-alone pc's biedt toegang tot Internet.

Verder kijkt Justitie naar de mogelijkheid om zogenaamde logs bij te houden. Deze bestanden registreren nauwkeurig wat er allemaal op een computer gebeurt. Al langer spelen de plannen tot aanschaf van nieuwe algemene beveiligingssoftware. Onderdeel daarvan is programmatuur om delen van Internet af te schermen. Maar Stevens wijst nadrukkelijk op het belang van de eigen verantwoordelijkheid van de mensen.

'Surfvaardig'
Uit het voorval bij Justitie kan een belangrijke les getrokken worden, vindt S. Katus, secretaris informatiebeleid van werkgeversorganisatie VNO-NCW. „Ik betwijfel of daar al afspraken waren gemaakt. Een open Internet-cultuur bestond er nog niet. De bewuste ambtenaar verkeerde in een min of meer bijzondere positie”.

Katus pleit voor een Internet-vriendelijk klimaat binnen bedrijven. „We moeten niet vergeten dat Internet voordelen biedt. Bedrijven kunnen ervan profiteren als hun werknemers 'surfvaardig' zijn. Het beste uitgangspunt is de internetters het vertrouwen te geven om er als volwassenen mee om te gaan”.

Daarmee vertolkt hij bijna letterlijk het standpunt van multinational Shell. Woordvoerder H. J. Bonder: „Wij verwachten van alle medewerkers integriteit in al hun handelen, dus ook bij het gebruik van Internet. Dat is een belangrijk en volwaardig communicatiemiddel, zoals de telefoon. Het gebruik door de werknemer is een kwestie van vertrouwen, net als bij de telefoon. Het is toch niet meer dan normaal dat ik geen urenlange gesprekken met mijn moeder voer op kosten van de baas?”

Gingen ooit Shell-medewerkers in hun Internet-gebruik over de schreef? Voorbeelden kan Bonder niet noemen, maar „als ze er wel zijn, zullen er passende maatregelen genomen worden”. Controle is er niet, benadrukt hij. „Er staat geen politieagent over de schouders van de werknemers mee te kijken. Nogmaals, het is een zaak van vertrouwen”.

Privacybescherming
Enige vorm van toezicht vindt VNO-NCW'er Katus wel gewenst. Steekproefsgewijze controles of het bijhouden van logfiles is volgens hem een goede mogelijkheid. De werkgever die het Internet-gebruik echt wil vastleggen, moet dat vanwege de privacybescherming melden aan de Registratiekamer.

Het afsluiten van de toegang tot bepaalde delen van Internet is voor Katus niet de ultieme oplossing. „Sommige delen, zoals nieuwsgroepen, kunnen zonder meer worden afgeschermd zonder dat je belangrijke informatie mist. Maar we moeten oppassen niet te veel te verbieden. Want alles wat niet mag, is nu eenmaal extra interessant”.

Softwarebedrijf Baan kiest „vanwege de bedrijfscultuur” wel duidelijk voor afscherming van sites met woorden als “sex” en “porno”. Daarbij maakt Baan gebruik van bestaande software, legt G. Thakur van de afdeling research & development van Baan Company uit. „Het probleem is dat het aantal Internet-pagina's dagelijks toeneemt, waardoor de bescherming voortdurend achterloopt”. Gelukkig is het in Nederland nog niet voorgekomen dat een Baan-medewerker werd 'betrapt' op het bezoek van niet-geoorloofde sites. Zo iemand zou volgens Thakur kunnen rekenen op ontslag op staande voet.

Discussie
Net als het ministerie van justitie, heeft ook Verkeer en Waterstaat (V & W) nog geen gedragscode voor het Internet-gebruik. Maar V & W had geen voorval nodig om aan het denken te slaan. Volgens woordvoerder H. Houtman wordt op dit moment een nota geschreven die als handvat zal dienen voor een discussie in september en oktober.

Op het ministerie hebben nu zo'n 4000 tot 5000 ambtenaren toegang tot Internet. Vooralsnog gaat Houtman ervan uit dat de werknemers daarmee goed omgaan, want „een ambtenaar wordt geacht z'n werk nauwgezet en plichtsgetrouw te verrichten”.

Een belangrijk punt in de discussie zal het privacyaspect zijn. „Stel dat een werknemer na werktijd informatie opzoekt over een zeldzame ziekte waar hij of een familielid aan lijdt. Wat doe je als werkgever met die informatie?” Over beperkingen zoals het blokkeren van bepaalde delen van Internet kan Houtman nog niets zeggen. „Het ministerie moet het gebruik van nieuwe media stimuleren. Daarin heeft Internet een belangrijke plaats. Dan passen beperkingen niet”.

Simpele gedragsregel
G. Bodewitz van Binnenlandse Zaken kan kort zijn. „We hebben een simpele gedragsregel. De computers zijn niet bedoeld voor persoonlijk gebruik. Dat geldt zowel binnen als buiten werktijd”.

Daarmee komt hij dicht bij de waarschuwing van VNO-NCW-man Katus. „Buiten werktijd surfen is niet de oplossing. Want de werknemer moet zich realiseren dat niet hij, maar z'n baas sporen nalaat op Internet. Maar we moeten oppassen ons niet te veel op Internet en porno te focussen. Er is veel meer. Alles wat een werknemer binnen werktijd buiten zijn eigenlijke taak doet, is in feite schade voor de werkgever”.