Verdeelde reacties op dood president
Kroaten bewijzen
de laatste eer
aan Tudjman
Van onze buitenlandredactie
ZAGREB – Ongeveer 13.000 Kroaten hebben zaterdag en gisteren in het presidentieel paleis in Zagreb de laatste eer bewezen aan Franjo Tudjman, de man die hun land in 1991 naar onafhankelijkheid leidde. Tudjman overleed vrijdagavond laat op 77-jarige leeftijd in het ziekenhuis in Zagreb, waar hij op 1 november voor een spoedoperatie aan zijn buik was opgenomen. Waaraan Tudjman overleed werd niet bekendgemaakt, maar volgens bronnen in de VS, waar hij in 1996 een medische behandeling onderging, leed hij aan maagkanker.
|
Vandaag hebben alle Kroaten vrij, en het openbaar vervoer is gratis, zodat iedereen de gelegenheid heeft de begrafenis bij te wonen. Binnen zestig dagen moet er een nieuwe president worden gekozen en het is mogelijk dat de presidentsverkiezingen al op 3 januari worden gehouden, tegelijk met de parlementsverkiezingen.
Hoewel Tudjmans populariteit door de steeds groter wordende tegenstelling tussen arm en rijk en door zijn autocratische regeerstijl de afgelopen jaren aanzienlijk afnam, leken de afgelopen dagen de gevoelens van eerbied voor de overleden president en trots over hetgeen hij tot stand heeft gebracht te overheersen. De rij van mensen die op hun beurt wachtten om hun overleden leider de laatste eer te bewijzen, was gisteren bijna 4 kilometer lang.
De leiders van tal van landen stuurden zaterdag condoleancebrieven naar de Kroatische regering en Tudjmans familie. Maar slechts weinig buitenlandse regeringsleiders lijken de begrafenis te willen bijwonen. Vooralsnog hebben alleen de Turkse president Suleyman Demirel en de Hongaarse premier Viktor Orban laten weten dat ze willen gaan. Andere landen sturen hun minister van Buitenlandse Zaken of lagere functionarissen. De Verenigde Staten en Duitsland –landen die aanvankelijk Kroatië steunden, maar die zich de laatste jaren steeds kritischer tegenover Zagreb hebben opgesteld– laten hun ambassadeurs de honneurs waarnemen. Ambassadeur I. van Veldhuizen-Rothenbücher woont namens Nederland de begrafenis bij.
Ook de Joegoslavische president Slobodan Milosevic stuurde volgens het persbureau Tanjug een telegram naar de familie van zijn voormalige aartsvijand. Over de inhoud van het telegram werd niets gezegd. Het Joegoslavische persbureau Tanjug beschreef Tudjman in een vernietigend commentaar als „de trotse stichter van een nieuwe Kroatische staat op het erfgoed van de nazi's.”
Autocraat
Buitenlandse politici hebben verdeeld gereageerd op het overlijden van de Kroatische president Tudjman. Verscheidenen grepen de gelegenheid aan om kritiek te uiten op de autocratisch regerende architect van een onafhankelijk Kroatië. Vertegenwoordigers van de Europese Unie, bijeen in Helsinki, zeiden te hopen dat het land na de dood van Tudjman een democratische richting zal inslaan. Het Witte Huis gaf eenzelfde reactie.
Met de dood van de Kroatische president is ook een aanklacht tegen Franjo Tudjman voor het Joegoslavië-tribunaal van de baan. Het VN-hof in Den Haag kan alleen levende personen aanklagen; onderzoeken en rechtszaken tegen verdachten die overlijden, worden stopgezet.
Waarnemers verwachtten een mogelijke aanklacht tegen Tudjman in de eerste maanden van het jaar 2000, afhankelijk van de uitspraak in de zaak tegen de Kroatische generaal Blaskic, die in januari of februari wordt verwacht. In het marathonproces tegen Blaskic, dat meer dan twee jaar heeft geduurd, hebben de aanklagers naar eigen zeggen bewezen dat bevelen voor massaslachtingen in Bosnië kwamen uit de „paleizen van de macht in Zagreb, Kroatië”, aldus de afgelopen juli gehouden slotpleidooien.
