„Regionale autonomie op het spel”

Deelrepublieken
Rusland vrezen
voor dictatuur

De belangrijkste Tataarse nationalistische beweging, het invloedrijke Al-Tataars Maatschappelijk Centrum, meent dat de verkiezing van Poetin tot president het einde betekent van de regionale autonomie in zowel Tatarstan als in andere autonome republieken. Het rept van de komst van een ware dictatuur in Rusland.

Poetin heeft er inderdaad nooit een geheim van gemaakt dat Moskou de touwtjes meer in handen moet nemen. „Rusland was gecreëerd als een centrale staat en heeft altijd als zodanig bestaan”, zei Poetin onlangs.

Poetins aanpak betekent een grote breuk met het beleid van zijn voorganger Boris Jeltsin. Toen die begin jaren negentig aan de macht kwam, moedigde hij de verschillende deelrepublieken juist aan hun eigen weg te gaan. Onder meer Tatarstan en Tsjetsjenië voegden de daad bij het woord.

Het gevolg is dat Russische regionale leiders de afgelopen jaren steeds vaker hun eigen weg zijn gegaan. Republieken zoals Tatarstan en Basjkirië, waar een aanzienlijk deel van de bevolking uit moslims bestaat, beschikken inmiddels over eigen wetgeving en ze dragen nog maar nauwelijks belasting af aan Moskou.

Tsjetsjenië ging nog een stap verder en verklaarde zich geheel onafhankelijk van Rusland. Deze actie leidde tot tweemaal toe tot oorlog. Woensdag nog verklaarde Poetin tijdens zijn bezoek aan de Tataarse hoofdstad Kazan nadrukkelijk dat Moskou in de toekomst geen afwijkende wetgevingen meer zal dulden in de Russische deelrepublieken.

Fraude
Intussen heeft het tweewekelijks verschijnende Russische blad Novaja Gazjeta Poetin ervan beschuldigd betrokken te zijn geweest bij het achteroverdrukken van geld in Sint-Petersburg.

Het bouwbedrijf Trust 20 van Sint-Petersburg verduisterde tussen 1993 en 1996 bedragen van in totaal omgerekend ruim 10 miljoen gulden „in directe opdracht” van verscheidene gemeentefunctionarissen, onder wie toenmalig loco-burgemeester Poetin. Het blad baseert de beschuldiging op een onderzoek naar de activiteit van Trust 20, uitgevoerd van 12 december 1996 tot 7 april 1997 door een financiële controleafdeling voor Sint-Petersburg van het ministerie van Financiën in Moskou.

Onder de functionarissen bevonden zich ook wijlen oud-burgemeester Sobtsjak, die een maand geleden aan een hartaanval overleed, zijn plaatsvervanger Aleksej Koedrin, thans minister van Financiën, en Michail Manevitsj, de voorzitter van de staatscommissie privatisering voor Sint-Petersburg. De laatste werd in augustus 1997 vermoord.

Trust 20 had officieel ten doel het „herstellen van industrieel erfgoed en gebouwen en plaatsen van cultureel belang in Rusland en daarbuiten.” Zij kreeg daarvoor kredieten en leningen tegen gunstige voorwaarden van de gemeente voor het bedrag van ruim 10 miljoen gulden. Volgens het onderzoek van het ministerie van Financiën kwam echter slechts een uiterst klein deel ten goede aan werken in de gemeente. Het overgrote deel werd gestolen en gebruikt voor de aankoop van onroerend goed ten behoeve van hoge functionarissen.

Novaja Gazjeta constateert dat volgens de onderzoekers een bedrag van bijna 120.000 gulden diende voor de verbouwing van het buitenhuis van Poetin, dat in 1997 door brand werd verwoest. In november 1995 liet Poetin rond 180.000 gulden naar de Trust overmaken voor de restauratie van een Russisch-orthodox klooster in Jeruzalem. In werkelijkheid kostte dat werk maar 40.000 gulden, aldus het blad.

Met deze restauratie als dekmantel verduisterde de trust van 1994 tot 1995 nog grotere bedragen. Die werden gebruikt voor de aankoop van twee hotels in Spanje. Vijf dagen voor de publicatie hadden journalisten van het blad de inhoud per fax voorgelegd aan de persvoorlichtingsdienst van het Kremlin, maar tot nu toe heeft die volgens hen niet gereageerd. Een persbureau dat de dienst gistermiddag belde kreeg te horen dat zij „op het ogenblik geen enkel officieel commentaar kan geven.”