Steeds slimmere domotica om energieverbruik af te lezen

Het heeft iets tegenstrijdigs: de energieleverancier die de consument bewust wil maken van zijn energieverbruik. De caissière in de supermarkt vraagt bij het afrekenen toch ook niet of de klant al die artikelen echt nodig heeft? En toch is dat de boodschap die veel energieleveranciers op dit moment om het hardst verkondigen. (Lees hier over een startsein van minister Verhagen in Watergraafsmeer voor slimme meters en bekijk hier een video.)

Uit zorg voor het milieu, maar misschien ook wel omdat ze niet anders kunnen. De concurrentie op het gebied van domotica –handige producten op het gebied van huisautomatisering– is groot (zie kader: De alternatieven). De komende maanden komen er bijvoorbeeld ten minste drie slimme thermostaten op de markt.

Energieleverancier Nuon loopt voorop. Het bedrijf timmert hard aan de weg met zijn eind vorig jaar geïntroduceerde E-manager. „Altijd uw energieverbruik in de hand.” Wie wil dat nu niet met de oplopende energieprijzen? Tijd voor een kennismaking.

Nederlandse huishoudens kennen een grote verscheidenheid aan elektriciteits- en gasmeters. Nuonklanten moeten daarom eerst een testje invullen op nuon.nl/emanager . Heeft de gasmeter bijvoorbeeld geen reflecterend vakje op een van de cijfers, dan kan de E-manager geen informatie aflezen. Ook eigenaars van zonnepanelen kunnen de knip dicht houden. Het apparaatje maakt geen onderscheid tussen afgenomen en teruggeleverde elektriciteit.

De E-manager is een klein kastje dat de klant in de meterkast moet bevestigen. In verreweg de meeste gevallen zal de installatie weinig problemen opleveren. Een kwestie van de E-manager ophangen en een sensor op zowel de gas- als de elektriciteitsmeter plakken. Verder moet de consument een profiel aanmaken op nuon.nl/emanager .

Enkele minuten later verschijnen de resultaten op het laptopscherm. Blauwe lijnen voor het elektriciteitsverbruik, oranje voor gas. De consument kan de grafieken ook op een iPad, iPhone of Androidtoestel bekijken. Maar een laptop geeft duidelijker beeld.

In eerste instantie biedt de grafiek weinig verrassingen: tussen 22 en 6 uur is het verbruik laag. De eerste piek komt rond 6.30 uur. Logisch, dan gaat de cv aan. Maar dat vaatwasser, waterkoker en stofzuiger samen goed zijn voor een torenhoge piek van ruim 5000 watt zet aan het denken. Stiekem even de voorpagina van de krant bekijken tijdens het stofzuigen gebeurt voortaan niet meer. Eerst die energieslurper uit.

Enkele dagen later bewijst de E-manager opnieuw zijn nut. De elektriciteitsmeter blijkt ’s nachts opeens behoorlijk door te tikken. Na enig nadenken schiet de bewoners een eerder ontstane kortsluiting in gedachten. Nadat de stop in de meterkast was teruggezet, sprong de tijdklok van de vloerverwarming in de keuken automatisch op de comfortstand. En onder comfort verstaat die thermostaat dag en nacht opwarmen. Gauw bijstellen.

Behalve dat de E-manager inzicht in het verbruik oplevert, kent het systeem meer handige toepassingen. Als de gebruiker de stekker van bijvoorbeeld de waterkoker in een Smart plug –apart verkrijgbaar– stopt, kan de E-manager het exacte verbruik van een apparaat weergeven. De waterkoker slurpt per keer zo’n 2000 watt op, goed voor zo’n 7 cent per volle waterkoker.

Smart plugs maken het ook mogelijk om apparatuur op afstand te bedienen. Mensen met een ochtendhumeur kunnen vanuit bed het koffiezetapparaat aanzetten. En wie de verlichting op de Smart plugs aansluit, kan de lampen met een iPhone, iPad of Androidtoestel vanaf elke plaats in- en uitschakelen. Zelfs vanaf de camping in Zuid-Frankrijk. Als dat geen misleiding van het boevengilde is.

De mogelijkheden van de E-manager nemen bovendien nog steeds toe. Vanaf maart verkoopt Nuon speciale thermostaten die ook vanaf elke willekeurige plaats in te schakelen zijn. Thuiskomen in een koud huis is daarmee verleden tijd.

Zijn er ook nog nadelen? Jazeker. In de eerste plaats de prijs. De E-manager kost 149 euro (na 29 februari 199 euro), het abonnement om het verbruik te bekijken en bij te houden maandelijks 2,95 euro. Een enkelvoudige Smart plug kost 29,95 euro en een Smart plug voor zes apparaten 49,95. Verder kunnen de Smart plugs maximaal 2200 watt verdragen. Daardoor is het niet mogelijk om echt zware energieverbruikers zoals een droger in de gaten te houden, aangezien die aanzienlijk meer watt nodig hebben. Overigens kan de klant het verbruik daarvan wel globaal aflezen uit de grafiek.

Een ander nadeel is dat de getoonde grafieken niet altijd overeenkomen met de werkelijkheid. Een energieverbruik van 2500 watt om 21 uur ligt niet voor de hand. Toch blijft de lijn een uur lang doorlopen. Later corrigeert de grafiek zich opeens fors naar beneden. Maar in die tussentijd kan de consument toch flink aan het piekeren zijn geslagen welk apparaat zich zo misdraagt.

De grafiek waarin het energieverbruik met dat van andere huishoudens wordt vergeleken, blijkt een gemiddelde van een andere, vergelijkbare periode te zijn. Bij strenge vorst is het normaal gesproken lage energieverbruik ten opzichte van andere huishoudens opeens veranderd in extreem hoog energieverbruik. Dat geeft een vertekend beeld.

Wie over deze kinderziektes heen stapt, beschikt met de E-manager over een interessante gadget die goed inzicht geeft in het energieverbruik.

„ Nieuwe energiemeters gelegenheid om klant te binden”

Met de komst van slimme thermostaten en energiemeters als de E-manager is een wissel omgezet. „Mensen vinden het interessant om hun exacte energieverbruik te weten.”

Dat drie energieleveranciers nagenoeg gelijktijdig met een innovatieve thermostaat komen, is geen toeval, zegt Boudijn Uythof, voorzitter van het Domotica Platform Nederland. „Het is een nieuwe markt, waarin de grote jongens met competitie moeten leven. De opkomst van energiemeters als de E-manager is een mooie gelegenheid voor hen om de klant meer te binden. Wie eenmaal een bepaald systeem in huis heeft gehaald, verandert niet zo makkelijk meer. Overstappen is niet onmogelijk, maar wel minder aantrekkelijk.”

In 1998 bracht het Domotica Platform Nederland in samenwerking met onder andere TNO voor het Ministerie van Economische Zaken al een rapport uit over domotica en energieverbruik. Lange tijd was het echter technisch gezien erg lastig om de klant op een makkelijke manier inzicht te geven in zijn verbruik. Nu nagenoeg iedereen over internet beschikt, is dat bezwaar verdwenen. De opkomst van smartphones deed de rest. „Tel daarbij op dat de thermostaten zoals die nu in de woning hangen aan verbetering toe zijn uitzien. De markt is rijp voor een geavanceerd product.”

Uythof ziet de komst van de slimme thermostaten en energiemeters slechts als het begin van een hele ontwikkeling. „Neem de Smart plug, die apparaten op afstand aan en uit zet. Het is absoluut niet mooi en praktisch om daar je hele huis mee vol te leggen. De ontwikkelingen gaan echter hard. Ik verwacht dat over vijf jaar in veel woningen slimme stopcontacten zitten waarin de Smart-plugfunctie al is verwerkt. Door het stopcontact te bedraden met optische vezels kan de consument alle huishoudelijke apparaten gemakkelijk aan het internet koppelen. Wij testen op dit moment slimme huisnetwerken die de consument zelf in elkaar kan zetten.”

Ook Claudia Umlauf van de Vereniging Eigen Huis (VEH), ziet een groeiende belangstelling voor domotica. De VEH en netbeheerder Liander doen sinds september 2011 samen onderzoek naar slimme energiemeters. Een jaar lang volgen ze 45 eigenwoningbezitters die ze testen. Umlauf: „Mensen vinden het interessant om hun exacte energieverbruik te weten. Tegelijk zien wij dat ze dan ook graag praktische tips krijgen hoe ze kunnen bezuinigen. Daar zou volgens mij nog een slag te winnen zijn. Consumenten zitten overigens niet te wachten op betuttelende tips als zet de verwarming een graadje lager. Veel mensen vinden bezuinigen belangrijk. Toch hechten de meesten ook enorm aan comfort. Want de cv aanzetten als je nog onderweg bent, is geen besparing.”

Ook Rob Lammerts van Bueren mede-eigenaar van de webshop domoticashop.nl merkt dat de nieuwe thermostaten en energiemeters de aandacht trekken. „De laatste maanden zie ik een forse toename van klanten die juist op die trefwoorden zoeken. Domotica is sowieso een groeimarkt. De omzet van de afgelopen maand ligt 50 procent boven die van januari 2011.”

De systemen waarmee de klant op afstand zijn apparaten kan bedienen zijn het populairst bij domoticashop.nl. Zijn doelgroep vindt Lammerts van Bueren vooral onder mensen die het leuk vinden om zich in techniek te verdiepen. „Mijn klanten liepen ook als eersten met een smartphone rond.”

De energiemeters die domoticashop.nl verkoopt, vragen dan ook wel wat van de klant. „Het zijn doe-het-zelf-pakketten. Klanten moeten redelijk goed de Engelse taal beheersen. Alleen de producten van het Barneveldse E-domotica beschikken over een goede Nederlandstalige handleiding.”

Het grote voordeel van zijn producten ziet Lammerts van Bueren vooral in het feit dat klanten niet gebonden zijn aan een energieleverancier. Daardoor beschikken ze zelf over de data die hun meter uitleest. „Wat gaat er anders met al je gegevens gebeuren? In Amerika heb je bijvoorbeeld al koelkasten die een eigen ip-adres hebben. Stel: die koelkast wordt oud. Op een dag wil je een vakantie gaan boeken. Je zoekt dus naar vakantiehuizen. Dan zou het zomaar kunnen zijn dat je rechts in je scherm alleen maar reclame voor nieuwe koelkasten ziet.”

Boudijn Uythof van Domotica Platform Nederland vindt het hoog tijd om meer aandacht te besteden aan de privacy van de consument. De data die de energieleveranciers door de nieuwe meters van de klant krijgen, blijft eigendom van de klant. Maar wat mag de leverancier allemaal met deze gegevens doen? Daar moeten snel duidelijke afspraken over komen. „Stel dat ze de gegevens van hun klanten een jaar opslaan. Is de database goed genoeg beveiligd zodat hackers hun slag niet kunnen slaan? Of er wordt een misdrijf in jouw omgeving gepleegd. Mag de politie dan alle gegevens van de huishoudens in die buurt gaan doorgraven? Ik kan me voorstellen dat klanten daar niet op zitten te wachten.”

Alternatieven

Het is dringen geblazen op de markt voor domotica.

- Essent komt met een e-thermostaat –met de iPhone of iPad is de temperatuur op afstand in te stellen– op de proppen. Kosten: 119 euro voor bestaande klanten, voor nieuwe klanten gratis.

- Eneco introduceert in mei Toon, een thermostaat die inzicht geeft in het verbruik. Kosten: aanschaf 120 euro, daarna per maand 3,50 euro.

- Wie behalve het energie- ook het waterverbruik onder de loep wil nemen, kan terecht op enymate.nl. Voordelen: het product is niet gekoppeld aan een energieleverancier en de gebruiker hoeft geen maandelijkse abonnementskosten te betalen.

- Onder andere Domotica-shop.nl, ezhome.nl en homewizard.nl zijn gespecialiseerde webshops op domoticagebied. Ook bieden zij controllers zoals de E-manager aan. Het blijft overigens lastig om te vergelijken. Elk product heeft zijn eigen mogelijkheden. Smart plugs lijken bij Nuon het voordeligst te zijn.

Steeds slimmere domotica om energieverbruik af te lezen

Consument

RD.nl in uw mailbox?