Jan Mark ten Hove -  7 okt 2009 10:57 - Gewijzigd: 7 okt 2009 10:57

DAAROM: Insect met christelijke wortels

De vraag van deze week is: Waar komt de naam lieveheersbeestje vandaan?

Of mooi weer. Landt het insect op de hand van een vrouw, dan is haar trouwdag aanstaande.

Er doen nogal wat fabels de ronde over het lieveheersbeestje. Zo denkt men in Frankrijk dat het torretje ziektes uit je lijf meeneemt. In België tellen ze het aantal stippen van het insect. Vijf zwarte stippen op het rode lijfje zouden dan garant staan voor het krijgen van vijf kinderen. In Nederland is het een gewoonte dat je een wens mag doen zodra het lieveheersbeestje op je hand landt.

Sommige fabels lijken echter uit te groeien tot puur bijgeloof. Vliegt een lieveheersbeestje je tegemoet, dan lacht het geluk je toe. Maar maak je het markante kevertje dood, dan staat je nog heel wat ongeluk te wachten.

...Lieveheersbeestjes brengen geluk...

De bijzondere verhalen rondom dit insect hebben te maken met de naam van het beestje, dat afgeleid is uit de christelijke traditie. In Duitsland werd het kevertje vernoemd naar de Germaanse godin van de liefde, Freya. Zodoende heette het beestje bij onze oosterburen ”Freyafugle”. Toen Duitsland in de middeleeuwen een christelijk land werd, veranderde de naam van het insect in ”Marienkäfer”; een verwijzing naar Maria, de moeder van Jezus. Naar haar verwijst ook het Oudhollandse ”onzelievevrouwenbeestje”.

Een andere verklaring gaat terug naar een verder niet traceerbare historische gebeurtenis. Er was eens een man ter dood veroordeeld, omdat hij waarschijnlijk iemand vermoord had. Voordat de beul zijn hoofd eraf wilde hakken, werd hem gevraagd of hij nog een laatste wens had. Die had hij niet. Maar toen de beul zijn bijl wilde neerhalen, riep de man: „Stop, er zit een beestje op mijn nek. Kunt u het beestje laten gaan, anders sterft het ook.” De omstanders vonden dit zo’n groots gebaar van de ter dood veroordeelde, dat men geloofde dat de misdadiger in wezen een goed mens was. Het beestje kreeg de naam lieveheersbeestje, omdat men dacht dat het torretje door ”Onze lieve Heer” gestuurd was.

Het lievige en aaibare imago van het lieveheersbeestje werd in 1997 definitief bevestigd. De Stichting tegen zinloos geweld zette in dat jaar het lieveheersbeestje in als symbool van vrede en geweldloosheid.