Geplaatst: 7 jul 2008 08:49 - Gewijzigd: 7 jul 2008 08:49

COLUMN MAX: Titanic

Een vrouw in matrozenpak houdt vier boardingpasses van de White Star Line voor me. Namen zijn onzichtbaar, bezoekers kiezen blind. WSL is de Engelse rederij die in 1912 de Titanic in de vaart bracht, het „onzinkbare” schip dat op z’n eerste reis zou vergaan na een aanvaring met een ijsberg. Voorwerpen uit de oceaanstomer vullen de rondreizende expositie die deze zomer in Praag te zien is.

Het ticket dat ik pak staat op naam van de 18-jarige Brit Edgar Samuel Andrew. Passagier in de tweede klas van het Royal Mail Ship Titanic. De op 10 april 1912 gestempelde kaart meldt New Jersey in de USA als bestemming. De rest ontgaat me, omdat ik van het Tsjechisch louter de hoognodige plichtplegingen beheers: goedemorgen, eet smakelijk en nog wat sociaal wenselijke kleinigheden.

Geen nood, de teksten bij de vondsten zijn er ook in het Engels. Er valt te twisten -er is getwist, er wordt getwist, er zal getwist blijven- over de wenselijkheid van het beroeren van een zeemansgraf, aan die discussie ga ik nu voorbij. Over vier jaar ligt het schip een eeuw op twee derde van het traject Southampton-New York, op een diepte van bijna 4 kilometer in de Atlantische Oceaan. Op 15 april 2012 wordt de ramp wereldwijd herdacht, is de bedoeling.

In juni 2008 slenter ik met een handvol anderen door de zalen met vitrines en losstaande restanten. Waarom? Omdat de scheepsramp aller scheepsrampen me intrigeert zolang ik mij bewust ben, en dat is alweer een poosje. Ramptoerisme? Nee. Die sfeer is ook totaal afwezig. Het is gewijd stil in de ruimten; mensen gaan zwijgend langs de persoonlijke bezittingen, resten van luxe serviezen en instrumenten van de brug.

Die stilte is vanzelfsprekend. Vanwege de tragiek van het verhaal. Ook hier komen als-dan-vragen boven. Eentje: als de kist met verrekijkers niet op slot had gezeten -en de sleutel niet per ongeluk was achtergebleven in Southampton-, hadden de mannen in het kraaiennest de ijsberg dan op tijd ontdekt in de heldere maar donkere nacht?

Erg bijzonder om te zien hoe zelfs papiergeld en paspoorten bijna honderd jaar zeewater hebben doorstaan, net als de leren portefeuilles en valiezen waarin ze zaten. De verklaring zit in de diepte van de ligging van het wrak: een nagenoeg zuurstofloze omgeving. Na conservering zien de pond- en dollarbiljetten er weer uit als pond- en dollarbiljetten. Een indrukwekkende reconstructiefilm biedt zicht op wat er feitelijk gebeurde die nacht.

In de laatste gang staan de panelen met alle namen, gerangschikt naar klasse en gescheiden in ”omgekomen” en ”overlevend”. Van de 2223 opvarenden overleefden er 706, krap een derde. Edgar Samuel Andrew hoort bij de doden.

Eén schokkende ontdekking wacht nog. Van de bezittingen van deze jongen bleef veel behouden, net als van enkele andere passagiers. Zijn spullen liggen in een aparte virtrine. Er staat een akelig verhaal bij. Vanwege een staking in de kolenaanvoer voer het schip waarmee hij had willen reizen niet; hij werd omgeboekt naar de Titanic voor enkele dagen later en liep daardoor een lang verbeide ontmoeting met een vriend in de VS mis. „Ik wens de Titanic naar de bodem van de oceaan”, schreef hij vlak voor vertrek boos in een brief aan een bekende.

Eenmaal buiten heb ik nog lange tijd stof tot nadenken.

MAX

Blauwe Maandag verschijnt tot en met 25 augustus niet.