Evert van Dijkhuizen en Jaco van der Knijff - 13 nov 2007 09:05 - Gewijzigd: 12 nov 2007 14:11

Tekst getoetst

Hoe moeten reformatorische christenen omgaan met de teksten van gospelliederen? Op een onbekrompen manier, volgens ds. J. Van Amstel. „Laten we het eerlijk zeggen als liederen Bijbels zijn. Dan kunnen we het des te duidelijker zeggen als de inhoud echt niet kan.”

Ds. van Amstel.

Daarbij is het volgens ds. Van Amstel belangrijk om de goede argumenten te gebruiken. „Probeer allereerst vanuit de Bijbel te spreken. Het doet jongeren vaak niet zo veel als je zegt dat een boodschap in strijd is met de Dordtse Leerregels. Je kunt ze daarom beter direct vanuit de Schrift laten zien dat er geen algemene verzoening of vrije wil is.”

Niet dat de belijdenisgeschriften onbelangrijk zijn, integendeel. „Ik probeer tijdens catechisatie daar juist m’n energie in te steken: de verworteling in de leer van de Reformatie. Als jongeren dat fundament niet hebben, kun je ook niet van ze verwachten dat ze kritisch omgaan met teksten van gospelliederen. Ze moeten zo ver komen dat ze zich geen knollen voor citroenen laten verkopen.”

Een stuk naïviteit komt de predikant maar al te vaak tegen. „Het gaat jongeren in veel gevallen helemaal niet om de tekst. De sfeer en de muziek vinden ze heel belangrijk, terwijl bijvoorbeeld de achtergrond van de zanger hen nauwelijks interesseert. Dat op die manier allerlei on-Bijbelse ideeën via een lied binnendringen, hebben ze vaak helemaal niet door. Daarom zeg ik altijd: Kijk eerst kritisch naar de teksten, voordat je meezingt.”

Welwillend
Onder reformatorische jongeren die naar gospel luisteren, zijn Michael W. Smith, Rebecca St. James en Gerald Troost het meest populair, zo blijkt uit een onderzoek van deze krant onder 400 leerlingen van reformatorische scholen. Ds. Van Amstel bestudeerde een aantal teksten van deze gospelartiesten (zie onder). Hij pleit er allereerst voor een welwillende houding aan te nemen: „Ook in reformatorische kring is soms sprake van eenzijdigheid, bijvoorbeeld als predikanten vooral klaagpsalmen laten zingen. En als ik denk aan vroeger, dan trof je op menig harmonium naast Worp ook Johannes de Heer aan. Dat zong zo makkelijk. Maar aan veel van die liederen mankeert ook het nodige.”

Rebecca St. James

De predikant komt het vaker tegen dat het oordeel weggelaten wordt. „Neem het bekende opwekkingslied ”Welzalig de man die niet wandelt”. Het lijkt een letterlijke weergave van Psalm 1. Alleen is het laatste deel, over de goddelozen, niet verwerkt in het lied. Dat is niet evenwichtig.”

Het lied ”Reborn” van Rebecca St. James is typisch Amerikaans, zegt ds. Van Amstel. „Wie zingt er onder ons over de wedergeboorte?” Hij wil proberen deze tekst zo positief mogelijk uit te leggen. „Het bezingen van het wonder van de wedergeboorte strijdt niet met de Schrift. Denk maar aan 1 Petrus 1: „God heeft ons wedergeboren tot een levende hoop.” Maar we moeten niet uit het oog verliezen dat op deze manier een ”Born again-christendom” overwaait waar ook gevaarlijke kanten aan zitten.”

Healing rain
Veel meer moeite heeft ds. Van Amstel met ”Healing rain” van Michael W. Smith. „Ik heb de tekst aan m’n catechisanten voorgelegd. „Snappen jullie wat hij bedoelt met die genezende regen?” „Daar moet je creatief mee omgaan, dominee”, was het antwoord. „Misschien bedoelt hij dat je met de Geest gedoopt wordt.” Kijk, zo’n lied heeft uitleg nodig. Wat bedoelt hij bijvoorbeeld met „tranen van schaamte die in Jezus’ Naam worden gewassen”? Dat vind ik cryptisch. En waar is het Bijbelse element dat God het laat regenen over goeden en slechten?”

Volgens ds. Van Amstel worden in zo’n lied de algemene en de bijzondere genade door elkaar gehaald. „Het gaat over een regen die heelt, maar niet om een regen die verlost. Bij een dergelijk onduidelijk lied zeg ik: Laten we helder en Bijbels-gereformeerd formuleren. Anders staat de deur open voor allerlei wind van leer.”

Met ”Awesome God” van de Amerikaanse gospelartiest is de predikant enerzijds blij. „Dat hij zingt over God als de Ontzagwekkende, vind ik prachtig. Dat element komt maar weinig voor in diverse bundels. En het refrein, over God Die met wijsheid, kracht en liefde regeert, is indrukwekkend.” Tegelijk heeft de Edese pastor grote moeite met een aantal passages in het lied. „Je begint toch niet met God Die Zijn handen uit de mouwen steekt? Daarbij komt dat de eerste drie regels over God de Vader gaan, terwijl regel vier over het vergieten van Christus’ bloed spreekt. Het werk van de Vader en dat van de Zoon schuiven ineen. Het gaat ook allemaal wel erg snel: verbanning uit het paradijs, Christus’ bloedstorting en Zijn wederkomst.”

Bij het lied ”Purified” (”Gezuiverd”) wringt de schoen ergens anders. „Er zitten elementen in van Psalm 139, over het doorzoeken van mijn binnenste. Tegelijk klinkt Psalm 51 mee, met het gebed om reiniging. Maar wat is het ”cleansing fire” (reinigend vuur) precies? En het openen van het hart gaat wel erg snel. Niet dat het onwaar is, dat wij ons hart moeten openstellen. Maar waar blijft de Bijbelse waarheid dat Gód het hart opent, zoals bij Lydia? Waar blijft het werk van de Geest? Ik mis het spanningsveld van Gods werk en de verantwoordelijkheid van de mens. Het gevaar van zo’n tekst is dat jongeren dat onderscheid niet zien, en beïnvloed worden door een eenzijdige waarheid.”

Parel
Over de teksten van de Nederlander Gerald Troost is ds. Van Amstel niet enthousiast. „Toegegeven, zo’n lied als ”Contact” is mooi opgezet: morgen, middag, avond. En de toepassing in de zogenaamde ”Bridge” van dat lied kun je met enige goede wil positief invullen. Maar de manier waarop in het refrein over het contact met God wordt gesproken, daar heb ik erg veel moeite mee. Waar is de notie van ”Ik schatte mij geheel verloren”? Waar blijft de bede van de tollenaar: „Wees mij, de zondaar, genadig?” Of het feit dat de gelovige door de Geest gemeenschap oefent met God? Dit lied is te ongenuanceerd; en daarbij lijkt het dat zomaar iedereen dat contact met God heeft.”

Bij ”Tot aan die dag” speelt iets dergelijks. „Het element van het oordeel op de jongste dag wordt weggelaten. Daarbij lijkt het dat het met iedereen wel goed komt. Maar er is in de Schrift ook sprake van de vijf dwaze maagden.”

De ”Parel” zit ds. Van Amstel al langer dwars. „Waar komt dat in de Bijbel voor, dat we een parel in Gods hand zijn? De gelijkenis spreekt van de zoon die dood was, maar weer levend werd. En de Schrift spreekt over God Die het verlorene zoekt. Ik heb er daarom grote moeite mee dat een baby als parel wordt aangeduid. Als predikant moet ik dan benadrukken dat zo’n kind in zonde ontvangen en geboren is en in het Rijk van God niet kan komen zonder dat het wedergeboren wordt. We zijn geen parel, hooguit een geheel ontsierde. Overigens kun je daarom bij het veelgebruikte gebed of er nog parels aan de middelaarskroon gehecht mogen worden, ook je vragen hebben.”

Gewapend
Tegen dit soort oppervlakkige teksten die de Bijbelse waarheid versimpelen, moeten jongeren gewapend worden, stelt ds. Van Amstel. Niet alleen op school en tijdens de catechese, maar ook thuis. „Leer de jongeren in het gezin de goede liederen zingen. Anders krijgen ze op het schoolplein andere muziek en andere teksten aangereikt. Laten ouders er daarom voor waken dat er gezamenlijke momenten blijven in het gezin. En gebruik die momenten om actief met elkaar te zingen. En spreek er met elkaar over waarom de ene tekst wel Bijbels is en de andere niet. Mijn ervaring is dat dit op den duur jongeren overtuigt.”

Klik hier voor liedteksten van Michael W. Smith, Rebecca St. James en Gerald Troost