Petra Jongeneel - 26 mei 2007 12:22 - Gewijzigd: 26 mei 2007 12:22

Nachtmerries om een gevangen broer

Leonie (16): Het is goed dat hij boet, maar het doet ook pijn

Eén telefoontje en Leonies leven stond op z’n kop. De Nederlandse ambassade in Bolivia belde met het bericht dat haar broer (21) in dat land was opgepakt. Inmiddels zit hij bijna twee jaar in de cel. „Ik heb er nachtmerries van gehad.”

Het was de broer met wie ze het meeste optrok. Waren haar andere broers en zussen het huis al uit, Leonie (16) -leerlinge aan het Ichthuscollege in Veenendaal- woonde nog samen met Jaco bij hun ouders. „We konden goed met elkaar praten en hadden vooral veel schik.”

Op zijn werk leerde Jaco een dertien jaar oudere Dominicaanse vrouw kennen, een alleenstaande moeder met een 11-jarig dochtertje. Hij begon een relatie met haar, terwijl zijn familie daarover grote zorgen had. Leonie: „Ik kan het niet verklaren, maar ik had het gevoel dat er iets niet klopte, dat ik zijn vriendin niet kon vertrouwen.”

Al snel bleek dat Jaco’s vriendin grote schulden had. Toch deed het stel -Jaco was inmiddels bij zijn vriendin ingetrokken- dure inkopen. Leonie: „Jaco wilde nooit dat wij als familie ons met zijn uitgavepatroon bemoeiden. Maar wij hadden onze vraagtekens.”

Op 29 november 2005 ging rond middernacht de telefoon. De ouders van Jaco hoorden ontzet aan dat hun zoon -hij had aangegeven een week met vrienden op vakantie te zijn- in Bolivia was gearresteerd vanwege drugssmokkel. „Ik kon het niet geloven. Ik heb de hele nacht gehuild.”

De volgende dag gingen Leonies ouders met een aantal ooms naar Jaco’s vriendin. Zij gaf aan nergens wat van te weten. Leonies familie doorzocht het huis en kraakte de computer. Daaruit bleek dat het laatste msn-contact tussen de twee plaatshad toen Jaco op het vliegveld van Bolivia wachtte op zijn vliegtuig naar Nederland. Uit de berichten bleek dat Jaco iets niet wilde, waarop zijn vriendin antwoordde dat hij door moest zetten. Voor de familie het teken dat Jaco’s vriendin bij het spel betrokken was.

Via een Nederlandse stichting in Bolivia onderhield Leonies familie intussen het contact met Jaco. Hij werd overgeplaatst naar een gevangenis, een grote, door een hoge muur omringde ruimte. Op de muren stonden bewakers met mitrailleurs. Binnen de poorten had de maffia de macht. „Met geld hebben we voor elkaar gekregen dat zij Jaco met rust lieten. Ik weet niet wat er anders was gebeurd. Tijdens een opstand in de gevangenis vermoordde de maffia diverse gevangenen. De rillingen liepen me over de rug, toen ik dat hoorde.”

„Ik heb veel gebeden voor mijn broer. En dat doe ik nog. Zijn daden zijn absoluut fout, en het is goed dat hij daarvoor boet, dat ziet hij zelf ook in. Maar als het je broer is, komt het wel even heel dichtbij. Dan zie je iemand lijden. En dat doet pijn. Wel deed het me enorm goed dat hij christenen heeft ontmoet en nu Bijbelstudies in de gevangenis doet. Als familie hebben we tientallen kaarten gekregen. Het is zo fijn als mensen meeleven. Elke week gaat er een brief van onze familie naar Jaco. Het is goed dat hij betrokken blijft. Hij hoort er gewoon bij.”

Leonies ouders hebben Jaco bezocht in Bolivia. „Toen ik hen ophaalde van Schiphol, hoopte ik vurig dat Jaco in een van de koffers was verstopt. Ik wilde hem zo graag zien. De foto die mijn ouders van hem maakten, prijkt op m’n nachtkastje. Mogelijk ga ik volgend jaar een werkvakantie in Bolivia doen. Het kan nog jaren duren voor Jaco loskomt. Ik wil hem echt zien.”

Leonie en Jaco heten in werkelijkheid anders.

Niet beter dan een gevangene
„Wie voelt zich beter dan een gevangene?” Geen enkele vinger gaat omhoog na de vraag van Klaas (36), die deze donderdag namens Gevangenenzorg Nederland een les verzorgt tijdens de projectweek van het Ichthuscollege in Veenendaal. Klaas kijkt verbaasd de klas rond. Dit had hij niet verwacht. Dan komt een 4 vwo-leerlinge aarzelend over de brug. „Ik denk dat velen, inclusief mezelf, zich boven gevangenen verheffen. Want denk je nu echt dat ik een moord zou begaan? Ik niet!” Klaas: „Veel gevangenen zouden vroeger hetzelfde antwoord hebben gegeven.”

Is Klaas eropuit om daders een aai over de bol te geven? Integendeel. „Gevangenen verdienen hun straf. Voor de volle 100 procent. Maar laten we het ook als Gods genade zien als wij voor zonde worden bewaard. Een gevangene krijgt soms geen levenslang van de rechter, maar wél van zijn omgeving.”

Klaas spreekt uit ervaring. Precies 132 dagen zat hij in de bak. Open en eerlijk vertelt hij hoe hij de fout inging. Hij had verdrietige dingen meegemaakt en er was niemand die zich om hem bekommerde. Als één grote roep om liefde en aandacht begon hij als medewerker van de vrijwillige brandweer loze brandmeldingen te doen. Totdat de maat vol was. Na een nieuwe valse melding rukte het hele brandweerkorps uit. Opnieuw onnodig. Maar deze keer werd hij van zijn bed gelicht. „Het klinkt heel raar. Maar dit was mijn redding. Mijn gedrag werd een halt toegeroepen en ik kreeg hulp.”

Vier lange maanden cel volgden. Na elk bezoek dat hij in de gevangenis kreeg, werd Klaas gefouilleerd. Alle kleren moesten uit, zodat bewakers konden uitsluiten dat er bijvoorbeeld drugs bij de gevangene waren achtergelaten. Sputterde hij tegen? Dan was de isoleercel zijn plaats: in een papieren overall de cel in waar alleen een slaapmatje en toiletpot te vinden waren. Eén keer per dag kreeg hij dan permissie om even te luchten in een kooi van 2 bij 2 meter.”

Klaas zat zijn „welverdiende” straf uit. „Mijn vrouw was eerst pisnijdig op me. Maar God heeft ervoor gezorgd dat we bij elkaar bleven. Onze trouwtekst kreeg weer inhoud: „Een drievoudig snoer wordt niet haast verbroken.”

Overtuigd spreekt Klaas de klas aan. „Heb je een probleem, wees een bikkel en klop ergens aan voor hulp. En val niet zoals ik in de fout. Je kunt het voorkomen.”

Weetjes
Zo’n 20 procent van de gevangenen is jonger dan 23 jaar.

Gevangen met werk ontvangen 12 euro per week.

Een koelkast huren in de gevangenis kost 2,50 euro per week, een televisie 4,20 euro.

70 tot 80 Procent van de ex-gedetineerden komt binnen vijf jaar na vrijlating opnieuw in aanraking met justitie.

Wat zegt de Bijbel?

Matthéüs 25: „Ik was in de gevangenis en gij hebt Mij bezocht (…) Voor zoveel gij dit een van deze Mijn minste broeders gedaan hebt, zo hebt gij dat Mij gedaan.”

Hebreën 13: „Gedenkt der gevangenen, alsof gij mede gevangen waart.”