Oranjemonument: Koningin op de fiets

Terwijl standbeelden van de Oranjes vaak een statig karakter hebben, heeft het beeld van de fietsende oud-vorstin eerder een frivole uitstraling. Een koningin op een stalen ros is al geen gangbare aanblik en het beeld is op een zeer toegankelijke positie geplaatst; fietsers kunnen als het ware even naast de oud-vorstin opfietsen.

Daphné du Barry is de ontwerpster van het bronzen beeld met de voor de hand liggende naam ”Koningin op de fiets”. Ze is een Nederlandse figuratieve kunstenares, maar is internationaal bekender dan in haar geboorteland. Een oorzaak kan zijn dat ze na de middelbare school uit Nederland vertrok en slechts sporadisch terugkwam voor familiebezoek. Een van de beelden van haar hand is dat van een saluerende Pim Fortuyn te Rotterdam. Tegenwoordig woont Du Barry in Monaco. Daar heeft ze onder andere beelden gemaakt van wijlen prins Rainier en zijn echtgenote Grace Kelly. Hun zoon prins Albert heeft zelf voor haar geposeerd.

Koningsroute

Voordat De Barry de opdracht van de gemeente Rheden kreeg om het standbeeld op schaal te maken, exposeerde zij een miniatuurversie van de fietsende Beatrix. De Rhedense wethouder Lammers bezocht de expositie en zijn oog viel direct op het ontwerp. Hij vond het uitermate geschikt voor de nieuwe Koningsroute die de gemeente door natuurgebied de Posbank wilde aanleggen.

Er moest echter een enorme hindernis overwonnen worden, want Rheden kon vanwege bezuinigingen het beeld niet betalen. Lammers richtte daarom de stichting ”Koningin op de fiets” op en trok sponsors aan. In twee jaar tijd bracht de stichting het benodigde geld, ruim 55.000 euro, bijeen. In 2002 is het beeld op het terrein van Natuurmonumenten geplaatst, maar het is eigendom van de gemeente.

Kunstenares De Barry vertelde later dat ze, voordat ze begon met de klus, voormalig vorstin Beatrix zelf nog had gevraagd hoe ze het liefst werd uitgebeeld, te paard of op de fiets. „Ze antwoordde me dat ik dat zelf mocht beslissen. Toen heb ik maar de fiets gekozen, want dat is toch typisch Nederlands.”

Veelbewogen leven

Het beeld spreekt tot de verbeelding, omdat de nu 82-jarige prinses Beatrix een publiek persoon is en iedereen zijn of haar eigen herinneringen heeft aan de voormalige vorstin. Het is inmiddels ruim zeven jaar geleden dat Beatrix afstand deed van de troon, maar ze is nog steeds actief.

De prinses heeft een veelbewogen leven achter de rug. Beatrix werd geboren op 31 januari 1938 als oudste dochter van prins Bernhard en prinses Juliana. De blijdschap was enorm, want het hele land keek reikhalzend uit naar een nieuwe prins of prinses. De koninklijke familie bestond op dat moment namelijk nog maar uit drie personen. De roepnaam Beatrix betekent: zij die gelukkig maakt.

Beatrix was nog maar een peuter toen de Tweede Wereldoorlog losbarstte. Samen met moeder Juliana en het jongere zusje Irene vluchtte ze vanuit Nederland naar Engeland en later naar Canada. In de zomer van 1945 kwam het gezin terug n Nederland en ging het wonen op Paleis Soestdijk in Baarn.

Beatrix studeerde aan de universiteit van Leiden. Ze kreeg in deze periode de bijnaam ”Prinses Glimlach” vanwege haar vrolijke humeur.

De prinses ging in 1963 op zichzelf wonen op Kasteel Drakensteyn in Lage Vuursche. Twee jaar later zou de tuin van het pittoreske kasteel de locatie zijn waar ze werd gefotografeerd met haar toekomstige echtgenoot, Claus von Amsberg. Er ontstond grote ophef toen duidelijk werd dat hij een Duitse jonkheer was die in de Hitlerjugend had gediend. Na verloop van tijd wisten Beatrix en Claus het land toch te overtuigen van hun liefde. Op 10 maart 1966 trouwde het paar.

Gelukkig huwelijk

Beatrix en Claus hadden een goed huwelijk. Ze kregen drie zoons: Willem-Alexander (1967), Johan Friso (1968) en Constantijn (1969). Het gezin verhuisde naar Paleis Huis ten Bosch in Den Haag nadat Beatrix in 1980 als koningin van Nederland was ingehuldigd.

In haar eerste jaren als koningin werd Beatrix getypeerd als zakelijk en afstandelijk. In een interview in 1988 reageerde de koningin hierop door te stellen dat ze in die periode niet zozeer bezig was met hoe ze het volgens de publieke opinie deed, maar er vooral zorg voor droeg dat alles ceremonieel klopte. Na enkele jaren kreeg ze een meer betrokken en toegankelijk imago.

Op 2 oktober 2002 verloor Beatrix haar steun en toeverlaat prins Claus. Blijde gebeurtenissen in dat jaar waren onder andere het huwelijk van kroonprins Willem-Alexander met Máxima en de geboorte van haar eerste kleinkind, Eloise. Twee markante momenten in haar regeringsperiode waren de aanslag tijdens Koninginnedag 2009 in Apeldoorn en het skiongeluk van zoon Friso in 2011.

Op maandagavond 28 januari 2013 kwam de beslissende boodschap: koningin Beatrix maakte in een televisietoespraak bekend dat ze op 30 april van dat jaar zou aftreden. Meteen na deze bekendmaking werd er in de politiek en in de media vol lof gesproken over haar regeerperiode.

Ook na de troonsafstand bleef Beatrix zich inzetten voor Nederland. De prinses kan het echter veel rustiger aan doen dan in haar drukke tijd als vorstin van het land.

Oliebollen

Het bronzen beeld van de fietsende Beatrix staat sinds 2002 op de Posbank, maar met onderbrekingen. In 2011 was de gemeente Rheden in alle staten, want het beeld bleek verdwenen te zijn. Op de lege plek was een bordje achtergelaten met de mededeling ”Ik ben uit fietsen, tot na de oliebollen”. Het bleek om een oudejaarsstunt te gaan en het beeld werd begin 2012 teruggeplaatst.

In datzelfde jaar werd het uit voorzorg weggehaald, omdat er bronzen beelden in de omliggende plaatsen De Steeg en Dieren waren gestolen. De fietsende Beatrix werd voorzien van een beveiliging en kon daardoor in juli weer op haar plek worden gezet.

In 2013 werd de gemeente Rheden voor de vraag gesteld of ze wellicht de naam van het beeld zou moeten veranderen, nu Beatrix haar koninginnentitel inleverde en als prinses door het leven zou gaan. De gemeente besloot dat echter niet te doen. „Het blijft ”Koningin op de fiets” heten, want het is de titel van een kunstwerk en die veranderen niet. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor straatnamen”, was de officiële reactie.

serie

Oranjemonument

Deel 1 in een serie over gedenktekens voor het Nederlandse koningshuis.

Waar: De Posbank, Rheden

Sinds: 2002

Door: Kunstenares Daphné du Barry

Oranjemonument: Koningin op de fiets

Koninklijk Huis

RD.nl in uw mailbox?