Goedkoop vliegen perverse prikkel

In mijn column van vorige week omschreef ik het overdag verlagen van de maximumsnelheid naar 100 kilometer per uur als een politiek compromis en een tijdelijke noodmaatregel, maar tevens als een stap in de goede richting.

In de achteruitkijkspiegel kun je het kabinetsbeleid op dit vlak betitelen als kortzichtig en onverantwoord. Een maximumsnelheid van 130 kilometer per uur is een vrijbrief voor roekeloos rijgedrag en gejakker en geeft in dit tijdsgewricht het verkeerde signaal af. Het maakt mensen zelfzuchtig en geeft zwakkere medeweggebruikers het nakijken. In die zin kun je zelfs spreken van een perverse prikkel.

Wie de wereld op deze wijze beziet, herkent dat patroon op tal van terreinen. Spotgoedkope kleding leidt tot excessieve consumptie en maakt van de garderobe een wegwerpartikel dat soms zelfs ongedragen op de vuilnishoop belandt. Diezelfde goedkope kleding zorgt elders op de wereld voor uitbuiting en mensonterende arbeidsomstandigheden, met in het kielzog een stroom vervuilende containerschepen en vrachtvliegtuigen.

Zo ontstaat een cyclus die zichzelf in stand houdt, een race naar de bodem die uiteindelijk de bodem onder ons bestaan bedreigt. Goedkoop vlees in de schappen is vaak van mindere kwaliteit, gaat ten koste van het inkomen van de boeren, leidt tot verschraling van het landschap en de natuur en tot onnodig dierenleed. In die zin verschilt een plofkip niet van een flodderig shirt uit een warenhuis.

Revolutie

De eerstvolgende heilige koe in het debat wordt ongetwijfeld de vliegindustrie. Die schermt met bodemprijzen en heeft een revolutie ontketend in de wijze waarop Nederlanders zich verplaatsen en hun vakantie vieren. Je kunt zeggen dat budgetmaatschappijen verre reizen hebben gedemocratiseerd, maar net zo goed dat al die stuntprijzen aanzetten tot schadelijk gedrag.

Vliegen is goedkoop, spotgoedkoop soms, en lokt zo steeds meer vakantiegangers naar Schiphol. Natuurlijk is de mens is niet slechts een homo economicus, maar niemand neemt vrijwillig een omweg per trein die ook nog eens veel duurder uitvalt.

Betutteling

Met een bescheiden vliegtaks los je dat probleem niet op, wél met een verdubbeling of verveelvoudiging van de huidige prijzen. Dat kun je als betutteling betitelen, maar in feite is het van bovenaf gereguleerde zelfbeheersing. Het is plezier en genot op de korte termijn afzetten tegen onherstelbare schade voor toekomstige generaties.

Reizen per vliegtuig is een moderne verworvenheid, maar het is geen verworven recht en al helemaal geen mensenrecht. De grote angst –of een vaak gehoord argument– is dat vliegen elitair zou worden als de prijzen fors omhoog gaan.

Zelf heb ik daar niet zoveel moeite mee, omdat ook wintersport alleen is weggelegd voor mensen die in staat zijn een heel maandsalaris uit te geven voor zes dagen sneeuwpret. Lage prijzen vormen een perverse prikkel, maar het omgekeerde effect weegt wat mij betreft vele malen zwaarder.

De auteur is publicist. Reageren? hormann@refdag.nl

Goedkoop vliegen perverse prikkel

Economie

RD.nl in uw mailbox?