Economie floreert, maar ECB blijft maar stimuleren

Normaal gesproken is de rente het gereedschap waarmee de monetaire beleidsmakers hun taak uitoefenen. Met als doel: het waarborgen van prijsstabiliteit; geen inflatie, want die holt de waarde van het inkomen en van de spaarcenten van de burger uit. De mogelijkheden tot het inzetten van dat gangbare instrumentarium zijn echter uitgeput. Lenen in Frankfurt is voor banken gratis en als zij er tegoeden stallen, ontvangen zij daarover geen vergoeding, maar moeten zij daarvoor juist betalen.

De ECB zag zich genoodzaakt de toevlucht te nemen tot een buitengewone aanpak. Sinds maart 2015 koopt deze instelling massaal obligaties op. Aanvankelijk voorzag het tijdpad erin dat anderhalf jaar vol te houden, later werd deze maatregel verlengd tot eind maart 2017 en inmiddels weten we dat ze in ieder geval doorloopt tot en met december. Eerst ging het om maandelijks 60 miljard euro, vorig jaar maart viel het besluit om te verhogen tot 80 miljard, vanaf vorige maand zijn we terug bij 60 miljard. Er wordt op deze manier een overvloed aan liquiditeiten uitgestrooid over de economie, bedoeld om de kredietverlening, de investeringen en de consumptie aan te jagen. De geldkraan staat wagenwijd open.

Niet te ontkennen valt dat er sprake was van zorgwekkende omstandigheden. De financiële crisis, de recessie en de schuldenproblemen binnen de muntunie hakten er ongekend diep in. Vervolgens dook het deflatiespook op, het gevaar van langdurig dalende prijzen, met een verlammende uitwerking op bestedingen en bedrijvigheid. De centrale bank greep vooral die dreiging aan om zwaar geschut, in de vorm van het opkoopprogramma, in stelling te brengen.

Waar staan we nu, bijna halverwege 2017? Het gerenommeerde Duitse Ifo-onderzoeksinstituut constateerde recent dat het economisch klimaat in de euroregio in tien jaar niet zo goed is geweest als vandaag de dag. Deze week meldden de eurolanden mooie groeicijfers. We beleven een situatie van hoogconjunctuur, met Nederland in de voorhoede. De inflatie schommelt dicht bij de 2 procent, precies conform de doelstelling van de monetaire autoriteiten. Hoe perfect wil je het hebben?

Zo langzamerhand kun je toch wel volstaan met conventionele middelen, zou je zeggen. Heeft het massaal opkopen van obligaties nog toegevoegde waarde? President Klaas Knot van De Nederlandsche Bank (DNB), die zich nooit voorstander heeft getoond van de huidige, agressieve benadering, pleit er dan ook voor de steven geleidelijk te wenden. Hij wenst een normalisering van het beleid, zoals de Federal Reserve (Fed) in de Verenigde Staten daar ook mee bezig is. Knot maakt deel uit van de raad van bestuur van de ECB, die hierover beslist, maar hij krijgt tot dusver onvoldoende steun voor een verkrapping.

Voorzitter Mario Draghi meent dat de strijd tegen lage inflatie nog niet is gewonnen, dat de opleving in de voorbije maanden geen duurzaam karakter draagt. In dit kader richt de aandacht zich de laatste tijd vooral op wat heet de kerninflatie, het inflatietempo gecorrigeerd voor de ontwikkeling van energie- en voedselprijzen. Dat zijn twee componenten die traditioneel flinke fluctuaties vertonen en daarom geen zuiver beeld geven. De kerninflatie ligt rond de 1 procent. Draghi vindt dat te laag, volgens hem moet de economie verder verbeteren, over de volle breedte, zodat er meer inflatoire druk ontstaat. Een snellere stijging van de lonen kan daarbij helpen. Jawel, centrale bankiers dringen op dit moment aan op forsere loonsverhogingen.

Je vraagt je af wat er gebeurt als het onverhoopt misgaat met de economie. Er zijn geen aanwijzingen voor een omslag op korte termijn, maar risico’s blijven er natuurlijk altijd. En verder weten we zeker –dat is nooit anders geweest– dat er na een periode van opbloei een fase van neergang aanbreekt. In dat geval staat de ECB vrij machteloos. Er resten weinig opties om in te grijpen. En dat is toch een beetje griezelig. Door ‘terug naar normaal’ ontstaat weer meer beleidsruimte.

Economie floreert, maar ECB blijft maar stimuleren

Economie

RD.nl in uw mailbox?